Elazığ (il): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Spor: sezon sonu bilgileri ve tesisler
By erdo can (mesaj | katkılar)
ref verilmemiş etiketler çıkartıldı
64. satır:
'''Elâzığ''' ({{IPA-tr|elɒzə.|tr}}; eski adları ile: ''Harput, Mamüret'ül Aziz<ref group="not">Mamüret'ül Aziz, Aziz'in yaptırdığı kent anlamına gelmektedir. Bölgeye, Sultan Abdulaziz tarafından bayındırlaştırıldığı için bu isim verilmiştir.</ref>, El-Aziz<ref group="not">El-Aziz, Aziz'in şehri manâsına gelmektedir. Mamüret'ül Aziz isminin ardından kent söyleyiş kolaylığı nedeniyle zamanla El-Aziz ismini almıştır.</ref>, El-Azık''), [[Türkiye]]'nin [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nde [[Yukarı Fırat Bölümü|Yukarı Fırat Havzasında]] bulunan, on bir [[ilçe]]den oluşan il. Konumu itibarıyla; ili doğudan [[Bingöl]], kuzeyden [[Keban Baraj Gölü]] aracılığıyla [[Tunceli]], batı ve güneybatıdan [[Karakaya Baraj Gölü]] vasıtasıyla [[Malatya]] illerinin arazileri çevrelemektedir. İlin sınırları 8.327&nbsp;km²'si kara, 826&nbsp;km²'si baraj ve doğal göl olmak üzere toplam 9153&nbsp;km² 'lik alanı kapsamaktadır.
 
2016 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 11 İlçe, 20 belediye, bu belediyelerde 148 mahalle ve ayrıca 552 köyü vardır.<ref name=":0" />
 
Nüfus bakımından [[Doğu Anadolu]]'nun [[Van]], [[Erzurum]] ve [[Malatya]] illerinden sonra en büyük 4. ilidir.<ref name="sf 99;">{{ansiklopedi kaynağı |yıl =1993 |başlık =Elazığ|ansiklopedi =Temel Britannica |basım=İstanbul |tarih= |ay=Ocak |yayıncı =Ana Yayıncılık A.Ş|cilt=6 |yer = |tanıtıcı = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]]|isbn=975-7760-02-01|sayfalar=99}}</ref> Halk arasında Elâzığlı olanlara, [[Elâzığ ağzı]]nda kardeş ve ağabey anlamlarına gelen [[gakgoş]] hitabı kullanılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ttas&view=ttas&kategori1=derlay&kelime1=gakgo%C5%9F | başlık = Türk Dil Kurumu | erişimtarihi = 16 Şubat 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160216195440/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ttas&view=ttas&kategori1=derlay&kelime1=gakgo%C5%9F | arşivtarihi = 16 Şubat 2016}}</ref> İlin tarihi MÖ 20. yüzyıla dayanır.<ref name="2;">{{Web kaynağı| url=http://www.elazig.gov.tr/p4645-tarihlerle-ilimiz.html| arşivurl=http://web.archive.org/web/20160224155924/http://www.elazig.gov.tr/p4645-tarihlerle-ilimiz.html| arşivtarihi= 24 Şubat 2016| başlık=Tarihlerle İlimiz| erişimtarihi = 24 Şubat 2016| tarih=| yayıncı=T.C. Elâzığ Valiliği}}</ref> Tarihte [[Anadolu]]'yu [[Mezopotamya]]'ya bağlayan kervan yollarının geçiş güzergahı içinde önemli yerleşim yeri olmuş, birçok kültüre ev sahipliği yapmıştır.<ref name="sf 98;">{{ansiklopedi kaynağı |yıl =1993 |başlık =Elazığ|ansiklopedi =Temel Britannica |basım=İstanbul |tarih= |ay=Ocak |yayıncı =Ana Yayıncılık A.Ş|cilt=6 |yer = |tanıtıcı = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]]|isbn=975-7760-02-01|sayfalar=98}}</ref> [[Müslümanlar|Müslüman]], [[Rumlar|Rum]], [[Ermeniler|Ermeni]] ve [[Süryaniler|Süryani]] halklarının uzun yıllar birlikte yaşadığı bu bölgede günümüzde halâ farklı kültür ve medeniyetlerin kalıntıları görülmektedir.<ref name="sf 98;" /> İlin ismi 1937 yılında [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]]'ün şehre yaptığı ziyaretinde sunduğu teklif ile Azık<ref group="not">Azık kelimesi; yiyecek ve içecek şeyler, nevale anlamlarına gelmektedir.</ref> ili manasına gelen El-Azık olarak değiştirilmiş, Türkçe uyumu ve söyleyiş kolaylığı nedeniyle Elâzığ halini almıştır.<ref name="4;">{{Web kaynağı| url=http://www.elazig.gov.tr/p323-harput.html| arşivurl=https://web.archive.org/web/20160226164309/http://www.elazig.gov.tr/p323-harput.html| arşivtarihi= 26 Şubat 2016| başlık=Harput| erişimtarihi = 26 Şubat 2016| tarih=26 Şubat 2016| yayıncı=T.C. Elâzığ Valiliği}}</ref>
70. satır:
== Tarihçe ==
[[Dosya:Elazığ 101.jpg|300px|left|thumb|Harput'un eski bir resmi.<br /><ref group="not">Resimde görülen kalenin güney yamacında kalan yerleşim yerleri günümüzde yok olmuştur.</ref>]]
Elâzığ, eski [[Harput]] 'un devamı niteliğindedir.<ref name="2;"/> Bu nedenle Elâzığ tarihi Harput tarihi ile birlikte ele alınmaktadır. [[Harput]], [[Anadolu]]'yu [[Mezopotamya]]'ya bağlayan kervan yollarının geçiş güzergahı içinde yer almış, birçok kültüre ve medeniyete ev sahipliği yapmıştır.<ref name="sf 98;"/> Harput'un, bilinen en eski sakinleri MÖ 2000'li yıllarda [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]]'ya yerleşmiş [[Hurriler]]'dir.<ref name="2;"/> Hurriler'in ardından Hitit hakimiyetine girmiş, çok sürmeden MÖ 9. yüzyıl itibarıyla Doğu Anadolu'da devlet kuran Urartular hüküm sürmüştür. Harput, 1085 yılında Türklerin eline geçmiş, daha sonra [[İlhanlılar]], &nbsp;[[Dulkadiroğulları Beyliği|Dulkadiroğulları]], &nbsp;[[Akkoyunlular]] ve [[Safevî Devleti|Safeviler]] hükmetmiştir. &nbsp;1516 &nbsp;yılında &nbsp;gerçekleşmiş olan [[Çaldıran Muharebesi|Çaldıran Muharabesi]] &nbsp;sonrasında [[Osmanlı Ordusu]] &nbsp;tarafından fethedilmiştir. Sonralarında Harput'taki yaşamın, şimdiki [[Elâzığ]] Merkez İlçesi'nin bulunduğu ovaya 19. yüzyıl ortalarında taşınması ve çevre ilçelerin bağlanması ile birlikte bugünkü Merkez İlçe ve 9 ilçeyi kapsayan Elazığ ili sınırları oluşmuştur. Esas gelişimini Cumhuriyet yıllarının başında göstermeye başlamıştır.<ref name="2;"/><ref name="3;">{{Web kaynağı| url=http://www.bursaelaziglilerdernegi.com/?page_id=355| arşivurl=https://web.archive.org/web/20160226163110/http://www.bursaelaziglilerdernegi.com/?page_id=355| arşivtarihi= 26 Şubat 2016| başlık=Kültürümüz| erişimtarihi = 26 Şubat 2016| tarih=26 Şubat 2016| yayıncı=Bursa Elazığlılar Derneği}}</ref> Sultan Abdulaziz'in tahta çıkmasıyla, Ahmed İzzet Paşa devrinde tayin edilen vali teklifiyle 1867 yılında şehre Mamurat'ül-Aziz adı verilmiş, Halk arasında telaffuz zorluğu nedeniyle kısaca Elaziz olarak söylenmiştir.<ref name="4;"/> 1937 yılında Atatürk'ün ziyaretinde teklifi ile azık ili manasına gelen El-azık adı verilmiş daha sonra Elazığ halini almıştır.<ref name="4;"/>
 
===İlk Çağ dönemi===
171. satır:
Kentteki nüfus çoğunluğunu şehrin yerli halkı oluşturmakla beraber, nüfusun geri kalanını komşu şehirlerden ve ilde bulunan üniversite dolayısıyla farklı şehir ve ülkelerden gelenler oluşmaktadır. Son zamanlarda doğum oranındaki artışın yanı sıra; batı illeri çoğunu oluşturmakla beraber, il dışına kısmi göç vermektedir. Aynı zamanda son dönemlerde yaşam ve imkan şartları dolayısıyla, kırsal bölgelerden çoğunluğu il merkezine olmak üzere ilçelere yaşanmaktadır.
 
İl Nüfusu: 578.789'dur.<ref name=":0" /> Bu nüfusun %83,4'ü şehirlerde yaşamaktadır (2016). İlin yüzölçümü 9.383 m²'dir.<ref name=":1" /> İlde km²'ye 62 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 192'dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı &nbsp;% 0,78 olmuştur.<ref name=":0" />
 
{{Türkiye il nüfus/Elâzığ}}
403. satır:
|İlçe
|Kuruluş Yılı<ref>İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü</ref>
|Alanı km²<ref name=":0" />
|Rakım mt.
|Merkeze km<ref name=":2">Karayolları Genel Müdürlüğü</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Elazığ_(il)" sayfasından alınmıştır