Kuvvetler ayrılığı: Revizyonlar arasındaki fark

 

Kuvvetler ayrılığı sistemi; [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] olarak tanımlanan kuvvetlerin değişik yollardan göreve gelen ve aralarında '''fren ve denge mekanizması''' bulunan farklı organlara verilmesi (Soysal, 1990:47) olarak tanımlanmıştır.<ref>[http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2010-4/2010-4-akgul.pdf Ankara Barosu, Dr. Mehmet Emin Akgül, Kuvvetler Ayrılığı İlkesi ve Gelişim Sürecine Bakış, S.81]</ref> [[Devlet]]in [[yasama]] ve [[yargı]] dışındaki faaliyetleri [[yürütme]] işlevidir.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite10.pdf [[Anadolu Üniversitesi]], Yürütme Yetkisi ve Görevi, S.137]</ref> [[Yasama]] kural koymak; genel, sürekli, objektif, kişisel olmayan işlemler yapabilmektir.<ref>[http://www.anayasa.gen.tr/yasamafonksiyonu.htm Anayasa Hukuku Sitesi, Kemal Gözler, Yasama Fonksiyonu]</ref> [[Yargı]]; [[yasama]] ve [[yürütme]] organından 'bağımsız [[mahkeme]]lerce görevlerin yerine getirilmesini ifade etmektedir. [[Yargıç]]ların bağımsızlığı ise [[yasama]] ve [[yürütme]] organlarına bağlı olmadan [[Anayasa]]ya ve [[hukuk]]a uygun olarak vicdani kanılarına göre hüküm vermelerini amaçlar.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite09.pdf Anadolu Üniversitesi, Yargı erki, S.125]</ref>

Kuvvetler ayrılığı ilkesini benimsemiş her ülkenin kendine özgü bir "frenler ve dengeler" sistemi vardır. Örneğin [[yargı]] organı; [[yasama]] ve kısıtlı olarak da [[yürütme]] organının çıkarmış olduğu yasal düzenlemelerin öncelikle [[anayasa]]ya uygunluğunu [[Anayasa Mahkemesi]] vasıtası ile denetleyebilmektedir. Bununla birlikte [[mahkeme]]lerin kuruluş, görev ve yetkileri [[yasama]] organı tarafından [[yasa]]larla düzenlenmektedir. Bundan sonraki aşama toplum yaşamında bireyler arasında ya da bireylerle devlet arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların yargı eliyle yargı yöntemleri kullanılarak çözümlenmesidir. [[Yargıç]] ve [[savcı]]lık teminatı olarak bilinen güvenceler esasında yargı bağımsızlığının sağlanmasının teminatlarıdır. Her üç kuvvetin dengeli bir biçimde bir diğerini frenleyebilmesi kuvvetler ayrılığı ilkesinin özünü oluşturmaktadır. Kuvvetler ayrılığı teorisinin ardındaki temel dürtü [[Aristo]], [[Platon]], [[Cicero]], [[John Locke|Locke]] ve [[Montesquieu]]'dan bu yana hep [[devlet]]i yönetme gücünün tamamının bir kişi veya bir grup kişi elinde toplanmasının [[mutlakiyet]]e yol açacağı endişesi ve bunu önlemek düşüncesidir.<ref>[http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg11/saitguran.pdf Prof.Dr. Sait Güran, Kuvvetler Ayrılığı Ne Değildir? S.193]</ref>

 

<td valign="top">'''Yürütme (Hükümet/ler)'''<br/></td>

<td valign="top">'''Yargı (Bağımsız Mahkemeler)'''<br/></td>

* Bazen mahkemelere yargıç atama gücü

* Anlaşmaları onaylama gücü

* Başkan bazen yasaları veto edebilir.

* Meclis tarafından azledilmeyi de göze alarak bazı yasaların uygulanmasına karşı çıkabilir

* Genellikle yargıçları atar

* Bazen suçluların affedilmesini sağlar

* Hangi durumlarda hangi yasaların uygun olduğuna karar verir

* Bir yasanın anayasaya aykırı olup olmadığını denetler

* Kendi üyelerinin idaresi

* Genellikle diğer birimler tarafından sebep gösterilmeksizin görevden alınamazlar

 

== Bakiye durumunu dengede tutmak ==

 

===== Türkiye =====

<td valign="top">'''[[Türkiye'de yürütme|Yürütme]] ([[Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu|Bakanlar Kurulu]], [[Türkiye Başbakanı|Başbakan]] ve [[Türkiye Cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]])'''<br/></td>

<td valign="top">'''[[Türkiye'de yargı teşkilatı|Yargı]] ([[Mahkeme|Bağımsız Mahkemeler]])'''<br/></td>

* Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek,

* Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.

— [[Türkiye Cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]]:<ref>[http://www.tccb.gov.tr/sayfa/cumhurbaskanligi/gorev_yetki/ Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı]</ref>

* '''[[Yasama]] ile ilgili görev ve yetkileri:

* Bakanlar kurulu, yürütmenin faaliyetlerinden dolayı siyasi olarak TBMM'ye, görevleri sırasında işledikleri suçlardan ötürü cezai olarak Yüce Divan'a karşı ve diğer yandan hukuki olarak sorumludur. Hukuki sorumluluk gereği yürütmenin işlem ve eylemlerine karşı yargıya başvurularak işlemlerin iptali ve zararların temini talep edilebilir.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite10.pdf Anadolu Üniversitesi, Yürütme erki]</ref>.

 

[[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası]]nın 138. maddesi yargı bağımsızlığını, 139. maddesi hakim ve savcılık teminatını güvence etmektedir. Esasen mahkemelerin bağımsızlığı ile yargıçların bağımsızlığı eş anlamlıdır. Yargı yetkisi, hukuk devletinin temel kurumlarından olduğu için her türlü baskı ve etkiden uzak biçimde yürütülmelidir.

* '''[[Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi|Anayasa Mahkemesi]]nin görevleri<ref>[http://www.anayasa.gov.tr/Hakkinda/Gorevler/ Anayasa Mahkemesinin Görevleri]</ref>'''

* '''[[Askerî Yüksek İdare Mahkemesi]]'''

* '''[[Sayıştay (Türkiye)|Sayıştay Başkanlığı]]'''

 

==== Diğer sistemler ====