Vikipedi

Fethullahçılar: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
ülke ismi dz. AWB ile
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{KuruluşSavaş fraksiyonları bilgi kutusu
| adı = Fethullahçı =Terör Örgütü<br>Paralel GülenDevlet HareketiYapılanması
| kuruluşsavaş = 1969
| kapanışresim =
| tür başlık =
|aktif = [[1960'lı yıllar]]ın sonlarından günümüze<ref>{{Web kaynağı | url = http://gercekgazetesi.net/karsi-manset/feto-ne-zaman-kuruldu | başlık = FETÖ ne zaman kuruldu? | tarih = Ekim 27, 2016 | yayıncı = Gerçek Gazetesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170404045805/http://gercekgazetesi.net/karsi-manset/feto-ne-zaman-kuruldu | arşivtarihi = 4 Nisan 2017}}</ref>
| statü =
|liderler = [[Fethullah Gülen]]<br />[[Adil Öksüz]]{{olgu}} <small>(de facto)</small>
*Merkezi bir yönetici lideri olmayan okullar, dernekler ve medya organları topluluğu.
|klanlar =
*[[Türkiye]], [[Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti|Kuzey Kıbrıs]], [[İslam İşbirliği Teşkilatı|İİT]] ve [[Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi|KAÜİK]] tarafından terör örgütü olarak tanımlanmakta.
| amaç merkezleri =
| merkez alanı = [[Türkiye]] (1969-1999)<br/>[[Pensilvanya]] (1999-günümüz)
|kuvveti =
| bölge_hizmet = [[Afrika]], [[Asya]], [[Avrupa]], [[Amerika]], [[Avustralya]] ve Amerikan imtiyazlı okullarının olduğu yerler.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Turkey seeks probes of American charter schools it says are linked to Fethullah Gulen | url = https://www.washingtonpost.com/news/answer-sheet/wp/2016/07/20/turkey-seeks-probes-of-american-charter-schools-it-says-are-linked-to-fethullah-gulen/ | website = Washington Post | erişimtarihi = 05.08.2016 | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Gulen Movement’s Charter Schools May Be Caught Up in Turkey-U.S. Standoff | url = http://www.wsj.com/articles/gulen-movements-charter-schools-may-be-caught-up-in-turkey-u-s-standoff-1468967536 | website = Wall Street Journal | erişimtarihi = 05.08.2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160731061348/http://www.wsj.com/articles/gulen-movements-charter-schools-may-be-caught-up-in-turkey-u-s-standoff-1468967536 | arşivtarihi = 31 Temmuz 2016}}</ref>
|bölümleri = [[Gülen hareketi]]
| lider_unvanı2 = Lider
|bölünme lider_adı2 = [[Fethullah Gülen]]
|birleşme lider_unvanı3 = =
|öncülü lider_adı3 = =
|ardılı lider_unvanı4 = =
| lider_adı4 müttefikler =
|karşıtları kilit_insanlar =
|savaşları = [[2016 Türkiye darbe girişimi]] <small>(iddia)</small>
| ana_organ = <!-- kurul, yönetim kurulu, vb. -->
|organizasyonlar =
| ana_kurum = <!-- eğer alt organizasyonu varsa -->
|url üyelik =
| bütçe = 25 milyar Amerikan Doları(2010)<ref>[http://www.washingtontimes.com/news/2016/jan/21/abraham-wagner-gulen-movement-a-threat-to-us-turke/ Washington Times, The Gulen Movement remains a threat to the United States and Turkey] Erişim tarihi: 05.08.2016</ref><ref>Efrat E. Aviv, Fethullah Gulen's Jewish Dialogue, Turkish Policy Quarterly, VOLUME 9 NUMBER 3, s. 114</ref>
| personel =
| gönüllü =
| websitesi = {{url|http://fgulen.com/tr/}} {{url|http://gulenconferences.com}}
}}
'''Gülen hareketi''', '''Hizmet hareketi'''<ref name="Hzmt">{{Web kaynağı | url = http://tr.fgulen.com/content/view/18724/12/ | title = '''Hizmet Hareketi mi Yoksa Gülen Hareketi mi?''' | publisher = Zaman | date = N ovember 27, 2010 | accessdate = August 21, 2012 | Language = Turkish | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150610205851/http://tr.fgulen.com/content/view/18724/12/ | arşivtarihi = 10 Haziran 2015}}</ref>, '''Gülen cemaati''' ya da kısaca '''Cemaat''', eski bir [[imam]], [[vaiz]] ve [[yazar]] olan [[Fethullah Gülen]]’in telkinleri ile bir araya gelen insanların oluşturduğu, 1960’ların sonunda [[İzmir]]’de ortaya çıkmış<ref name=gulenus>{{Web kaynağı | başlık = '''Brief History of the Gülen Movement''' | url = http://www.gulenmovement.us/gulen-movement/brief-history-of-gulen-movement | website = http://www.gulenmovement.us | yayıncı = Gulenmovement.us sitesi | erişimtarihi = 29.03.2014 | arşivengelli = evet}}</ref>, faaliyetlerini başta [[Türkiye]] olmak üzere çeşitli ülkelerde gerçekleştiren bir [[toplumsal hareket]].
 
'''FETÖ/PDY''' ('''Fethullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması'''), [[Türkiye]] hükümeti ve yargı organları tarafından [[Gülen Cemaati]] ile ilişkilendirilen örgüt. Ankara Emniyet Müdürlüğü hazırladığı bir raporda örgütün, [[ezoterik]] bir yapısı olduğunu, gizli amaçları olduğunu ve üyelerinin aralarında özel bir dil kullandığını belirtmiştir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Emniyetin FETÖ/PDY raporu: Örgüt özel bir dil kullanıyor | url = http://www.haberturk.com/gundem/haber/1405242-emniyetin-fetopdy-raporu-orgut-ozel-bir-dil-kullaniyor | yayıncı = http://www.haberturk.com | erişimtarihi = 26 Şubat 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170227151545/http://www.haberturk.com/gundem/haber/1405242-emniyetin-fetopdy-raporu-orgut-ozel-bir-dil-kullaniyor | arşivtarihi = 27 Şubat 2017}}</ref>
Hareketin İslami bir hareket mi yoksa bir sivil toplum hareketi olarak mı tanımlanacağı tartışma konusudur.<ref name=cihan>{{Web kaynağı | soyadı1 = Denli | ad1 = İhsan | başlık = '''“Gülen Hareketi’ni dini değil sivil toplum hareketi olarak görmeliyiz”''' | url = https://www.cihan.com.tr/tr/gulen-hareketini-dini-degil-sivil-toplum-hareketi-olarak-gormeliyiz-1013906.htm?language=tr | website = https://www.cihan.com.tr/ | yayıncı = Cihan Haber Ajansı 19 Nisan 2013 | erişimtarihi = 18 Temmuz 2016 | arşivengelli = evet}}</ref><ref name=hatem>{{Web kaynağı | soyadı1 = Ete | ad1 = Hatem | başlık = '''Gülen ve Takipçilerini Tanımlama Zor(unlu)luğu''' | url = http://setav.org/tr/gulen-ve-takipcilerini-tanimlama-zorunlulugu/yorum/14431 | website = http://setav.org | yayıncı = Sabah Perspektif, 01.02.2014 | erişimtarihi = 18.07.2017 | arşivengelli = evet}}</ref> Hareket, çeşitli toplum kesimlerince Türkiye içi ve dışında, eğitime, Türk kültürünü tanıtmaya, dinlerarası diyaloğa ve fakirlikle mücadeleye yaptığı katkılardan dolayı desteklenirken <ref>{{Web kaynağı | url = http://tr.fgulen.com/content/view/17909/11/ | başlık =''' "Gülen Hareketi'nin Siyasî Gündemi Yok"''' | erişimtarihi = 12 Ocak 2011 | tarih = 20.10.2009 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150129013844/http://tr.fgulen.com/content/view/17909/11/ | arşivtarihi = 29 Ocak 2015}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://haberevet.com/haber/20110112/272439/hareketin-ekonomik-faydalari-yadsinamaz.html | başlık = 'Hareketin ekonomik faydaları yadsınamaz' | erişimtarihi = 12 Ocak 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20140201142001/http://haberevet.com/haber/20110112/272439/hareketin-ekonomik-faydalari-yadsinamaz.html | arşivtarihi = 1 Şubat 2014}}</ref> başka kesimlerce de dini bir yapı olarak kabul edilemeyeceği din istismarı yaptığı ve laikliğe bir tehlike olarak görülmesinin yanı sıra siyasî ve ekonomik güç ve çıkar hareketi haline geldiği söylenerek eleştirilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalEklerDetay&ArticleID=932027 | başlık = İslam, Nurculuk ve Fethullah Gülen hareketi | erişimtarihi = 12 Ocak 2011 | yayımcı = radikal.com.tr | tarih = 19/04/2009 | ilk = Yasin | son = Ceylan | arşivurl = http://web.archive.org/web/20110101235713/http://www.radikal.com.tr:80/Radikal.aspx?aType=RadikalEklerDetay&ArticleID=932027 | arşivtarihi = 1 Ocak 2011}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/15035874.asp | başlık = Milli Görüş vs. Gülen Hareketi (II) | erişimtarihi = 12 Ocak 2011 | yayımcı = hurriyet.com.tr | tarih = 16 Haziran 2010 | ilk = Cüneyt | son = Ülsever | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150129024710/http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/15035874.asp | arşivtarihi = 29 Ocak 2015}}</ref><ref name=":0" />
 
==Ayrıca bakınız==
Hareket, [[65. Türkiye Hükûmeti]] tarafından "terör örgütü" olarak kabul edilmiştir. Örgüt ''Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ)'',<ref>http://www.trthaber.com/etiket/Fetullah%C3%A7%C4%B1%20Ter%C3%B6r%20%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC/Paralel%20Devlet%20Yap%C4%B1lanmas%C4%B1/</ref> ''Paralel Devlet Yapılanması (PDY)''<ref>http://onedio.com/haber/feto-fethullahci-teror-orgutu-ifadesi-resmilesti-457769</ref> ve ''[[FETÖ/PDY]]'' olarak da isimlendirilmiştir.<ref>http://www.milliyet.com.tr/konya-da-polise-feto-pdy-gundem-2289330/</ref>
* [[AK Parti-Gülen Hareketi çatışması]]
Hareketin lideri olan Fethullah Gülen 28 Ekim 2015 tarihinden beri, [[Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı]] tarafından yayımlanan "en çok aranan teröristler" listesinin "kırmızı" kategorisinde yer almakta, Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ve Paralel Devlet Yapılanması (PDY) lideri olmakla suçlanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.terorarananlar.pol.tr/detaylar/Sayfalar/kirmizi.aspx | başlık = Arananlar: Kırmızı Liste | yayıncı = [[Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı]] | erişimtarihi = 14 Mart 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160113154828/http://www.terorarananlar.pol.tr/detaylar/Sayfalar/kirmizi.aspx | arşivtarihi = 13 Ocak 2016}}</ref><ref name="NTV">{{haber kaynağı | url=http://www.ntv.com.tr/turkiye/icisleri-bakanligi-aranan-teroristlerin-listesini-yayinladi,FVx9nEEElkyNyHpxFlGyjA | başlık=İçişleri Bakanlığı "aranan teröristler"in listesini yayınladı | eser=[[NTV.com.tr]] | tarih=28 Ekim 2015 | ajans=[[Anadolu Ajansı]] | erişimtarihi=14 Mart 2016}}</ref> Aynı zamanda 2016 yılının Ekim ayında [[İslam İşbirliği Teşkilatı]] ve [[Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi]] tarafından da terör örgütü olarak tanımlanmıştır.<ref>https://www.middleeastmonitor.com/20161019-oic-lists-gulen-network-as-terror-group/</ref><ref>https://www.middleeastmonitor.com/20161014-gcc-declare-feto-a-terrorist-organisation/</ref>
 
== Tanımlama ==
Hareketin faaliyetleri '''"Işık Evleri"''' ile başlamış, daha sonra ''"cemaat vakıfları"'' ve ''"himmet toplantıları"''nca desteklenen ortaöğretim kurumlarına yönelik öğrenci yurtları faaliyete geçirilmiştir.{{olgu}} Daha sonra ise ilk ve ortaöğretime yönelik okullar, dershane, üniversite gibi eğitim kurumları faaliyete geçirilmiştir.{{olgu}} Cemaatin basın-yayın kurumlarının faaliyete geçmesi ve kamuoyunda bilinirliği arttıkça dinler ve kültürler arası diyalog faaliyetleri, sosyal yardım amaçlı vakıf ve dernekleri ile ticarî faaliyet hastaneler, finans ve sigortacılık kurumları gibi kuruluşları faaliyete geçerek yaygınlık kazanmıştır.{{olgu}} Bu kurum, kuruluş ve faaliyetler; cemaatin ortak amacı hâline gelen [[Fethullah Gülen'in düşünce yapısı|Gülen ideolojisi]]ni gerçekleştirme amacına hizmet ölçüsünde cemaat yanında değer kazanır.{{olgu}}
 
=== Gülen Hareketi tanımlamaları ===
Diyanet İşleri Başkanlığının hazırladığı bir rapora göre Gülen Hareketi dini bir yapı olarak kabul edilemeyeceği, din kisvesi altında din istismarı yapan güç ve çıkar hareketi olduğu aynı zamanda sahte bir mehdi hareketi olduğu ifade edilmektedir.<ref name=":0">{{Web kaynağı | başlık = Din İstismar Hareketi FETÖ/PDY | erişimtarihi = 6 Kasım 2016 | url = http://webdosya.diyanet.gov.tr/anasayfa/UserFiles/Document/TextDocs/9a7d78e1-1513-4ef7-b294-e24dd4151b33.pdf | arşivurl = http://web.archive.org/web/20161106124439/http://webdosya.diyanet.gov.tr/anasayfa/UserFiles/Document/TextDocs/9a7d78e1-1513-4ef7-b294-e24dd4151b33.pdf | arşivtarihi = 6 Kasım 2016}}</ref>
 
[[İhsan Eliaçık]], Gülen Hareketi hakkındaki görüşlerini şu ifadelerle dile getirmiştir:
 
{{cquote|Fethullah Gülen Hareketi kanımca inşâcı değil; ihyâcıdır. İçeriye yönelik sorgulama ve eleştiri yapmaz. Var olanı olduğu gibi ihyâ etmeyi, diriltmeyi esas alır... Gülen hareketi, dinî düşüncede çok tutucudur.<ref>http://www.yeniaktuel.com.tr/tur108,221@2100.html</ref>}}
 
==Faaliyet ve çalışmalar==
=== Eğitim ===
{{ana|Gülen hareketi okulları|Uluslararası Türkçe Olimpiyatları}}
[[Dosya:Senegal silifke.JPG|thumb|5. Uluslararası Türkçe Olimpiyatlarında ilgi toplayan Senegal folklor ekibindeki öğrenciler Silifke oyunu oynamaya hazırlanıyorlar.]]
Gülen hareketinin öncelikli faaliyet alanı eğitimdir. [[Fethullah Gülen]] kendi yazı ve vaazlarında ''tekye-medrese-mektep'' üçlüsüne vurgu yaparak dini eğitimin tasavvuf ve pozitif ilimlerle bir arada verileceği kurumsal ve sivil (hükümet-dışı) eğitim merkezleri açılmasını teşvik eder.<ref>Ünal, Ali; ''M. Fethullah Gülen Bir Portre Denemesi'', Nil Yayınları, İstanbul 2002, ISBN 975-315-149-7 sayfa 109</ref> Ayrıca ''ışık evleri'' diye tabir edilen kent-içi karakterli yapılanma görülür. Işık evlerinin "Allah'ın, içlerinde şan ve şerefinin yükselmesine ve isminin zikredilmesine izin verdiği evlerdir; Onların içinde sabah akşam O'nu tesbih ederler..' (Nûr/36), 'O evlerde oturan öyle erkek oğlu erkekler, öyle yiğitler vardır ki, ne alış-veriş, ne çarşı-pazar.. onları, yapmak istedikleri şeylerden alıkoyamaz' (Nur/37) gibi bazı Kur'an ayetlerinde özel olarak anlatıldığına inanılır.<ref>http://tr.fgulen.com/content/view/2628/3</ref> Bu Ayetlere uygulanan [[Ebced|Ebced hesapları]] ile ışık evlerinin kuruluş tarihleri arasında bağlantılar kurulur ve ayetlerin "hizmet"i anlattığı vurgulanır.{{olgu}}
 
;Yurt, okul ve dershaneler:
Gülen hareketi ve tarafından Türkiye içi ve dışında Fethullah Gülen'in teşvikleri ile açılmış okullardır. [[Yeni Aktüel]] dergisi tarafından yapılan bir araştırmaya göre 91 ülkede yaklaşık 489 [[lise]] veya [[ilköğretim]] okulu, altı [[üniversite]] ile çeşitli sayıda eğitim veya dil merkezleri vardır.{{fact}} Bu okullarda [[Türkçe]] dersi seçmeli olarak öğrenilebilmekte, [[İngilizce]], ülkenin resmî dili ve bazen başka diller de ([[Orta Asya]]'da [[Rusça]], [[Afganistan]]'da [[Farsça]], [[Afrika]]'da [[Fransızca]], gibi) eğitim yapılmaktadır.
 
;Türkçe olimpiyatları:
Uluslararası Türkçe Olimpiyatları, (eski adıyla "Yabancılar İçin Türkçe Yarışması"), ilki 2003 yılında yapılan ve tüm dünyadan ana dili Türkçe olmayan en alt düzeyden en üst düzeye kadar Türkçe kullananların yetenek ve bilgilerinin sınandığı bir yarışmadır. Katılımcı sayısı ve ülkesi her geçen yıl artmaktadır. 2003 yılındaki 1. Uluslararası Türkçe Olimpiyatları’na 17 ülkeden 62 öğrenci, 2012 yılındaki 10. Uluslararası Türkçe Olimpiyatları'na 135 ülkeden 1500 öğrenci katılmıştır.<ref>http://www.turkceolimpiyatlari.org/index.php?konu=sayfa&id=45</ref>
 
=== İnsani yardım ===
2000'li yıllarda Cemaatin faaliyetleri arasına insani yardım projeleri eklenmiş; İstanbul merkezli ''[[Kimse Yok Mu Derneği|Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği]]'' 'ni kurmuştur. Daha sonra ABD'de ''Helping Hands (Yardım Eden Eller) Derneği'', kurulmuştur.
 
=== <nowiki>''Dinler Arası''</nowiki> Diyalog faaliyetleri===
[[Dosya:Fethullah Gülen visiting Ioannes Paulus II.jpg|thumb|Fethullah Gülen'in Papa [[II. John Paul]] 'ü ziyareti]]
Hareket, 1994 yılında [[Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı]]'nin kurulmasından beri Türkiye'de ve daha sonra benzer vakıflar vasıtası ile dünyanın değişik merkezlerinde (İngiltere'de Dialogue Society, ABD'nin doğu eyaletlerinde Rumi Forum, vb.) diyaloğu geliştirmeyi amaçlayan toplantı ([[Abant Platformu]] gibi), aktivite ve yayınlar yapmaktadır.
 
Dinler arası diyalog toplantıları ve yayınları ile bazı sempozyumlar ve [[Abant Platformu]] gibi toplantıları <ref>[http://tr.fgulen.com/content/view/9990/5/ , Fethullah Gülen ve Ehl-i Kitap: Dinler Arası Diyalog Adına Türkiye'den Bir Ses ]</ref><ref>[http://tr.fgulen.com/content/view/2985/76/ Abant Toplantıları, korkuları bitirdi]</ref><ref>[http://tr.fgulen.com/content/view/7784/77/ Abant Toplantıları ABD'ye Taşınıyor, 19 Mart 2004]</ref> bazı yazarlar [[Ilımlı İslam]]'a hizmet eden faaliyetler olarak görerek tepki ile karşılamışken bazı akademisyen, aydınlar ise destek vermiştir<ref>[http://www.abantplatform.org/index.php/main/component/option/frontpage/section/1/category/482/content/1327 Abant Platformu Web sitesi]</ref>.
===Ekonomik faaliyetler===
Cemaatin, Türkiye'de yüzlerce okulunun yanı sıra televizyon kanalları, bir büyük banka, ülkenin en büyük ticaret örgütü ve yine ülkenin en büyük gazetesine sahip olduğu belirtilmektedir.<ref>http://www.hissenet.net/eko-turkiye/gulen-cemaatinin-mal-varligi-ne-kadar-h577.html</ref>
 
[[Tuskon|Türkiye Sanayici ve İşadamları Konfederasyonu]] (TUSKON) çatısı altında toplanan birtakım varlıklı Türk ile birçok orta ve küçük işletme sahibi, hareketin iş dünyasındaki uzantısı olarak kabul edilir.<ref name=byegm>{{Web kaynağı | başlık = '''Gülen Hareketi...Türkiye'nin Üçüncü Büyük Gücü''' | url = http://www.byegm.gov.tr/turkce/haber/glen-hareket...-trkyenn-nc-gc/12501 | website = http://www.byegm.gov.tr/ | yayıncı = Islamic Affairs Analyst'in 30 Ocak 2009 tarihli internet sayfasında yayımlanan analizin çevirisi | erişimtarihi = 18 Temmuz 2016 | ref = Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü | arşivengelli = evet}}</ref> Bu hareketin faizsiz İslami bankacılık hizmeti sunan{{fact}} [[Bank Asya]]{{fact}}, Işık Sigorta adında bir sigorta şirketi{{fact}} ve Asya Finans gibi finans kuruluşları da bulunur.{{fact}} Hareket, [[Zaman (gazete)|Zaman]] gazetesini ülkenin en büyük gazetelerinden biri haline getirmiş{{fact}}, [[Samanyolu TV]] adlı televizyon kanalını, [[Burç FM]] ve [[Dünya Radyo]] (2011 sonunda frekanslarını [[Radyo Mehtap]]'a bıraktı) gibi popüler radyo istasyonlarını kurmuştur<ref name=hakan>Hakan Yavuz, '''Modernleşen Müslümanlar: Nurcular, Nakşiler, Milli Görüş ve Ak Parti''', ''Kitap Yayınevi, 2005''</ref>.
 
=== Basın yayın ===
Hareket, 1979 yılında [[Sızıntı (dergi)|Sızıntı]] dergisi ile yayın hayatına başlamıştır. İlerleyen yıllarda [[Zaman Gazetesi]] ve [[Samanyolu Televizyonu]]'nu kurmuştur. Hareketin ayrıca [[Mehtap TV|Mehtap]] (kültür), [[Samanyolu Haber]] (haber), [[Yumurcak TV|Yumurcak]] (çocuk), [[Irmak TV|Irmak]] (dini), www.kure.tv (internet), Ebru (ingilizce) ve [[Dünya TV|Dünya]] (Kürtçe) adlı özel yayın yapan kanalları vardır. Bunun yanında Yeni Ümit adlı akademik ilahiyat dergisi, ve Aksiyon haber-yorum dergileri vardır.{{fact}}
 
===Siyasi faaliyetleri===
{{Ana|AKP-Cemaat çatışması|17 Aralık soruşturması}}
Fethullah Gülen geçmişte değişik siyasi kişilerle temaslar kurmuş, inanç merkezli çalışmaları, değişik toplumsal katmanlarda olduğu gibi siyasi kişilerce de teşvik edilmiştir. Basın yayın organlarında zaman zaman hareketi suçlayan yayınlar yapılmış, ancak bunlar Gülen hareketini siyasi rakip olarak değerlendirmeyen iktidarlar tarafından ciddiye alınmamıştır. {{olgu}}
 
[[28 Şubat süreci]]nde Gülen, hoşgörü ve diyalog çalışmaları görüntüsünün arkasında Cumhuriyet aleyhtarlığı yaptığı, laik düzeni yıkarak şeriat düzenini kurmak için taraftarlarını teşvik ettiği yönünde iddialarla gündeme gelmiş<ref name=sok>[http://dosyalar.hurriyet.com.tr/hur/turk/99/06/19/gundem/09gun.htm '''Fethullah Şoku''', ''Hurriyet gazetesi, 19.06.1999'']</ref><ref name=kaset>[http://www.uzumbaba.com/fethullah_olayi/vaaz_kaseti.htm Ruşen Çakır, '''Vaaz kasetleriyle gelen güç, bir kasetle sarsıldı''', ''NTV Mag, Ekim 2000'']</ref>; bu konuda [[Devlet Güvenlik Mahkemesi]]’nde, Gülen [[Gülen Davası|aleyhine açılan dava]], Gülen'in beraatıyla sonuçlanmıştır.<ref>[http://www.haberturk.com/haber.asp?id=59772&cat=230&dt=2008/03/07 Habertürk]</ref>
 
;Paralel Yapı Operasyonları: Hizmet hareketi, [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın iktidarda olduğu 2013 yılı son aylarından itibaren yoğunlukla devlet içerisinde örgütlenme, paralel yapı oluşturma, kendilerinden olmayan veya rakip gördükleri kişilere karşı tasfiye amaçlı özel hayatı izleme, kaydetme ve kumpas olarak ifade edilen delil oluşturma faaliyetleri ile suçlanmıştır.<ref name=aljazeera>{{Web kaynağı | başlık = ''''Yeni Türkiye'nin istiklâl mücadelesi'''' | url = http://www.aljazeera.com.tr/haber/yeni-turkiyenin-istiklal-mucadelesi | website = http://www.aljazeera.com.tr | yayıncı = Aljazeera.com.tr sitesi, 25.12.2013 | erişimtarihi = 18.07.2016 | arşivengelli = evet}}</ref> Fethullah Gülen'in kendisi, avukatları ve Gazeteciler ve yazarlar vakfı gibi sözcüler bu iddiaları reddeden açıklamalar yapmışlar<ref name=yanit>[http://fgulen.com/tr/fethullah-gulen-ve-hareket-hakkinda/37766-fethullah-gulen-ve-hizmet-hareketi-birine-zarar-vermek-veya-santaj-icin-ozel-kaset-cd-hazirlatir-mi '''Fethullah Gülen ve Hizmet hareketi, birine zarar vermek veya şantaj için özel kaset/CD hazırlatır mı?''' ''fgulen.com sitesi, 25.12.2013, Erişim tarihi:30.04.2014'']</ref><ref name=bbc>[http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/01/140126_fethullah_gulen_roportaj_guney.shtml Güney Yıldız, '''Fethullah Gülen BBC’ye konuştu''', ''Bbc.co.uk sitesi, 27.01.2014, Erişim tarihi:30.04.2014'']</ref>, ancak geçmişte F. Gülen'in yakınında bulunduğu iddia edilen [[Nurettin Veren]], [[Ahmet Keleş]], [[Selim Çoraklı]], [[Latif Erdoğan]] gibi isimler bu yapılanma ile ilgili suçlamaları desteklemişlerdir.<ref name=keles>{{Web kaynağı | başlık = ''''Ahmet Keleş, 'Tüm kasetler Gülen'in kasasında'''' | url = http://www.netgazete.com/turkiye/ahmet-kelestum-kasetler-gulenin-kasasinda-624657 | yayıncı = Netgazete.com, 22.03.2014 | erişimtarihi = 30.04.2014 | arşivengelli = evet}}</ref><ref name=corakli>{{Web kaynağı | soyadı1 = Tatlıcan | ad1 = İsa | başlık = '''Paralel Yapı Hücre Tipi Örgütlendi''' | url = http://www.yeniasir.com.tr/gundem/2014/02/04/paralel-yapi-hucre-tipi-orgutlendi | website = http://www.yeniasir.com.tr | yayıncı = Yeni Asır gazetesi 3 Şubat 2014 | erişimtarihi = 18.07.2016 | arşivengelli = evet}}</ref><ref name=Latif>[http://www.ensonhaber.com/latif-erdogandan-fethullah-gulene-agir-suclamalar-2014-03-08.html '''Latif Erdoğan’dan Fethulah Gülen’e ağır suçlamalar''', ''Ensonhaber.com 08.03.2014, Erişim tarihi:30.04.2014'']</ref><ref>[http://www.konhaber.com/yeni/haber-120468-ROPORTAJ-Gulenin-ilk-talebesinden-cemaate-agir-elestiri.html]</ref>
 
"[[Algı|Algı operasyonu]]" yürütme, "[[toplum mühendisliği]]", "fişleme", "kumpas kurma", "sahte delil üretme", "otoriterleşme", "kendi yargı ve polis gücünü oluşturma" vb. suçlamaları AKP-Cemaat tartışmalarında karşılıklı olarak dile getirilen başlıca konularıdır.{{olgu}}
 
2014 Şubat ayında, Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplanan [[Millî Güvenlik Kurulu (Türkiye)|Millî Güvenlik Kurulu]], Gülen hareketi ile özdeşleştirilen "Paralel yapı" cümlesiyle bu hareketi, ulusal güvenliğe tehdit tanımlamasına almıştır.<ref>http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/02/140226_mgkkarari_analiz.shtml</ref>
 
=== Diğer Faaliyetler ===
1994 yılında [[Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı]] kuruldu.
 
4 Nisan 1996 tarihinde Fener Rum Patriği [[I. Bartholomeos]] ile İstanbul'da görüşen Gülen; 10 Eylül 1997 tarihinde Kalp anjiyosu için gittiği ABD'de [[ADL (İftira ve İnkarla Mücadele Birliği)|İftira ve İnkarla Mücadele Birliği (ADL)]] başkanı [[Abraham Foxman]] ile [[New Jersey]]'de ve 19 Eylül 1997 tarihinde de [[New York]] Eyaleti Katolik Kilisesi Kardinali [[John O'Connor]]'la görüşme yaptı.<ref>[http://tr.fgulen.com/content/view/3026/128/ Fethullah Gülen Web sitesi, 1997 Hayat Kronolojisi]</ref> ADL başkanı Abraham Foxman, Gülen'den [[İslam'da hoşgörü]] konusu ile ilgili bir kitap yazmasını ve bunun ADL tarafından İngilizce olarak bastırılacağını söyledi.{{olgu}}
 
21 Kasım 1997 tarihinde Vatikan'ın İstanbul temsilcisi [[Georges Marovitch]] ve beraberindeki [[Süryânî]] cemaatinden bazı din adamları kendisini ziyaret etti.{{olgu}}
 
9 Şubat 1998 tarihinde ABD Ankara eski Büyükelçisi [[Morton Abromowitz]]'in de vasıtasıyla dinlerarası diyalog çerçevesinde Papa [[II. John Paul]] ile [[Vatikan]]'da buluştu.<ref>[http://arsiv.zaman.com.tr/1998/02/10/guncel/politika/1.html Dunya barisi icin (Zaman), 10 Şubat 1998]</ref> Abramowitz, Fethullah Gülen ile 1998 yılında [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]] eski genel sekreterlerinden [[Kasım Gülek]] vasıtasıyla tanışmıştı.
 
Gülen'i Edirne'deki vaizliğinden beri tanıyan<ref>[http://tr.fgulen.com/content/view/165/115/ Fethullah Gülen Web sitesi, Onu tanıyanlar, Suat Yıldırım]</ref> ilahiyatçı Prof. Dr. [[Suat Yıldırım]]'ın Kuran tercümesinde konu ile ilgili gördüğü bazı ayetlerin sonuna [[İncil]] ve [[Tevrat]]'ta geçen benzer ayetlerin numaralarını ya da bizzat İncil ve Tevrat 'daki ayeti not düşmüştür.<ref name="yum">[http://www.yeniumit.com.tr/yazdir.php?konu_id=423 Yeni Umut, Suat Yıldırım, Mealim Hakkında Hezeyanlar, Sayı : 71 Ocak - Şubat - Mart 2006] (Erişim: 13 Eylül 2009)</ref> Mesela:''En’am Sûresi 151–152. ayetlerde bildirilen on hüküm, keza İsra 31–34. ayetlerde bildirilen hükümler, aynı zamanda Tevrat, Çıkış, 20,3-17'de ve Matta İncili 5, 17-33’de de geçer.'' gibi notlar/alıntılar koymuştur. Bu Kuran mealini Zaman gazetesi okuyucularına dağıtırken ulusalcı kesimlerde tepkiler doğmuştur.<ref name="yum" />
 
[[Aksiyon]] dergisi 2003 yılının Aralık sayısında Müslüman ve Hristiyanların, [[İsa]]'nın manevi şahsiyeti etrafında birleşmesi fikrini işlemiştir.<ref>[http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/menuDetail_getMagazineArchive.action?sectionId=7&magazineNumberYear=2003&indexYear=9&magazineNumberId=470 Aralık 2003, Sayı: 470 Aksiyon dergisi Kapak konusu, ''İsa, insanlık onu bekliyor'']</ref><ref>[http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-10077-26-hz-isa-kimdi.html Harun ODABAŞI, Aralık 2003, Sayı: 470 Aksiyon dergisi, ''Hz. İsa kimdi? '']</ref>
 
== Tarihsel gelişimi==
Gülen Hareketi, Türkiye’de ve Türkiye dışında oluşturduğu "ışık evleri", yurtlar, okullar, dershane ağı yoluyla eğitim alanında; [[Zaman (gazete)|Zaman gazetesi]], [[Samanyolu Televizyonu]] gibi kuruluşlar yoluyla medya alanında sürdürdüğü faaliyetlerin yanında siyaset, finans ve sigortacılık gibi alanlarda da faaliyetler gerçekleştirmektedir. Formal bir yapısı, resmi bir üyelik sistemi mevcut değildir<ref name=bbc>[http://www.bbc.com/news/world-13503361 '''Profile: Fethullah Gulen's Hizmet movement''', ''BBC.co.uk. 18.12.2013'']</ref> Türkiye’de bir kısmı polis teşkilatından yargı teşkilatına kadar ülkenin önemli kademelerinde yer alan milyonlarca üyesi olduğu; üyelerin gelirlerinin %5-%20’sini harekete bağışladıkları iddia edilmektedir.<ref name=bbc/><ref name=helen>{{Web kaynağı | başlık = '''Cemaatin Parası Nereden Geliyor?''' | url = http://www.haber3.com/cemaatin-parasi-nereden-geliyor-haberi-637287h.htm | website = http://www.haber3.com | yayıncı = Haber3.com sitesi, 13.01.2011 | erişimtarihi = 18 Temmuz 2016 | arşivengelli = evet}}</ref>
 
1966 ile 1983 yılları arası, kimi araştırmacılar tarafından hareketin kurulma evresi olarak tanımlanmıştır.<ref name=ahmeterdi/> Gülen, 1960’larda resmi imamlık görevinin yanı sıra vaazler, vaaz kasetleri, gençlik yaz kampları yoluyla görüşlerini geniş kitlelere ulaştırdı<ref name=agai/> 1970'lerde, Gülen’in konferans serilerine dönüşen sohbet toplantıları ve düşük gelirli ailelerin çocukları için başlattığı “''Nur kampları''” adlı yaz kampları, hareketin eğitim faaliyetlerinin ve “''Altın Nesil''” adıyla anılan kuşakların oluşmasının temelini oluşturur. Gülen’in 1979 yılında yayına başlayan [[Sızıntı (dergi)|Sızıntı]] dergisinde yazdığı başyazılarda <ref name=colak>[http://tr.fgulen.com/content/view/15004/76/ Ali Çolak, '''O başyazılar''', ''Zaman gazetesi, 16.02.2008'']</ref> sempatizanlarına eğitim kurumu açmalarını telkin etmesi sonucu bazı işadamlarının maddi durumu yetersiz öğrenciler için kurdukları öğrenci evleri ve tesisler hareketin ilk eğitim faaliyetlerindendir.<ref name=Nureddin>{{Web kaynağı | soyadı1 = Veren | ad1 = Nurettin | başlık = '''ABD'nin Truva Atı Fetullah Gülen Hareketi Kuşatma | url = http://www.toplumsalbilinc.org/e-kitap/Kusatma_Nureddin_Veren.pdf | website = http://www.toplumsalbilinc.org | yayıncı = Siyahbeyaz Yayınları, 2007 | erişimtarihi = 18 Temmuz 2016 | arşivengelli = evet}}</ref>
 
[[Turgut Özal]]’ın başbakan olduğu 1983 yılı, Gülen hareketi açısından da bir dönüm noktası olarak değerlendirilir. Özal döneminde Gülen takipçilerinin okul kurması önündeki engeller kalkmıştır.<ref name=endonezya>[http://www.fethullahgulenchair.com/index.php?option=com_content&view=article&id=684:mohamed-nawab-mohamed-osman-qguelens-educational-philosophy-striving-for-the-golden-generation-of-muslimsq&catid=75:conference-papers&Itemid=255 Nawab Mohammed Osman, '''Home Gülen’s Educational Philosophy: Striving for the Golden Generation of Muslims''', ''Uluslararası Fettullah Gülen Konferansı, Endonezya, 19-21 Ekim 2010'']</ref> İzmir'in Bozyaka semtindeki talebe yurdunun "''[[Yamanlar Eğitim Kurumları|Yamanlar Koleji]]''" adıyla koleje çevrilmesi ile hareket ilk kez bir okulu hayata geçirdi.<ref name=Nureddin/><ref name=100soru/> Zamanla sayısı artan bu tür okullar özellikle muhafazakâr ve liberal sağın elit aileleri için çekim merkezi haline geldi.<ref name=100soru>{{Web kaynağı | soyadı1 = Ergil | ad1 = Doğu | başlık = '''100 soruda Fethullah Gülen ve Hareketi | url = http://www.haberturk.com/polemik/haber/515415-100-soruda-fethullah-gulen-ve-hareketi''' | website = http://www.haberturk.com | yayıncı = Habertrk.com 16.05.2016 | arşivengelli = evet}}</ref> Üniversiteye girecek çocuklar için hazırlık kursu ihtiyacını fark edilince ''[[FEM Dershaneleri|Fırat Eğitim Merkezi (FEM)]]'' açıldı; kurslar da okullar kadar ilgi gördü ve farklı isimlerle ülke çapında yaygınlaştı.<ref name=Nureddin/> Kurslar cemaatin önemli bir finans kaynağı haline gelmiştir.{{olgu}}
 
1991 yılı sonunda [[Sovyetler Birliği]]'nin çözülmesinden sonra cemaat vakıf ve şirketleri öncelikle Orta Asya Türk cumhuriyetleri olmak üzere Kafkas ve Balkan cumhuriyetlerinde, ardından Asya ve Afrika ülkelerinde kolejler açtılar. [[Azerbaycan]]’da 1992’de açılan ''Nahçıvan Türk Lisesi'', hareketin Türkiye dışında açtığı ilk öğrenim kurumu oldu.<ref name= endonezya/><ref name=azerb>[http://www.samanyoluhaber.com/dunyao/Ilk-Turk-Okulunun-bu-hikayesini-biliyor-muydunuz/775330/ '''İlk Türk Okulunun bu hikayesini biliyor muydunuz?''', ''Samanyoluhaber.com, 12.06.2012'']</ref> Orta Asya’da eğitim seferberliğinin en başarılı olduğu ülke [[Kazakistan]] oldu; 1992’de bu ülkeye giden Türkler tarafından 2 yılda 29 lise açıldı.<ref name=100soru/>
 
1994 yılında Onursal Başkanlığını Gülen’in yaptığı [[Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı]]’nın yazılı ve görsel medyada büyük yankı bulan açılışı, hareketin Türk ve dünya kamuoyunda daha da tanınmasını sağladı.<ref name=rusen>Ruşen Çakır, '''Fethullah Hoca Ortaya Çıktı''', ''Milliyet gazetesi, 01.07.1994''</ref>. Gülen, vakfın onursal başkanı sıfatı ile 1994 yılından itibaren dönemin Başbakanı [[Tansu Çiller]] ve diğer siyasî parti liderleri ile, Türkiye’de bulunan azınlıkların, dini yapılanmaların liderleriyle ve 1998 yılında Papa [[II. Jean Paul]] ile görüşme imkânı buldu. 1990’lı yılların sonlarında vakfın bünyesinde kurulan [[Abant Platformu]] ile Medialog Platformu, Kadın Platformu, Kültürlerarası Diyalog Platformu gibi oluşumlar ulusal ve uluslararası düşünsel etkinlikler düzenlediler.
 
Gülen, hayatını 28 Şubat sürecinde sağlık sorunları gerekçesiyle gittiği [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de sürdürürken 2000'li yıllarda Cemaatin faaliyetleri arasına insani yardım projelerini eklenmiş; ABD'de kurulan ''Helping Hands (Yardım Eden Eller) Derneği'', İstanbul merkezli ''[[Kimse Yok Mu Derneği|Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği]]'' 'ni kurmuştur.{{olgu}}
 
=== Eleştiriler ===
Bilhassa kriminal eylem iddialarinin ardından bazı yorumcular, Gülen hareketinin [[kült]] olduğuna dair görüşler bildirmiştir.<ref>{{haber kaynağı|yazar1=Robert Amsterdam|başlık=Turkey: Is the Gülen Organization a Cult?|url=http://www.breitbart.com/national-security/2016/07/31/gulen-organization-cult/|yayıncı=Breitbart|tarih=31 Temmuz 2016}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=John Hayward|başlık=Robert Amsterdam: Gulen’s Islamist Cult Buys Off U.S. Politicians in Both Parties to Avoid Investigations|url=http://www.breitbart.com/radio/2016/08/12/robert-amsterdam-gulens-islamist-cult-buys-off-u-s-politicians-in-both-parties-to-avoid-investigations/|yayıncı=Breitbart|tarih=12 Ağustos 2016}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=İbrahim Kalın|başlık=The Coup Leader Must Be Held Accountable|url=http://mobile.nytimes.com/2016/07/25/opinion/the-turkey-coup-leader-must-be-held-accountable.html?_r=1&referer|yayıncı=New York Times|tarih=24 Temmuz 2016}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=Kemal Sayar|başlık=Kült Psikolojisi|url=http://www.gercekhayat.com.tr/yazarlar/kult-psikolojisi/|yayıncı=Gerçek Hayat|tarih=17 Ağustos 2016}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=Erol Göka|başlık=Modern Bir Kült Olarak FETÖ|url=http://www.yenisafak.com/yazarlar/erolgoka/modern-bir-kult-olarak-feto-2031323|yayıncı=Yeni Şafak|tarih=21 Ağustos 2016}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=Mahmut Aydın|başlık=Bir Kült/Dini Hareket Olarak Gülenizm|url=http://www.karar.com/gorusler/bir-kultdini-hareket-olarak-gulenizm-241083#|yayıncı=Karar Gazetesi|tarih=07 Eylül 2016}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=İsmet Berkan|başlık=Kehanet çöktüğünde: 14 Ağustos'un sırrı...|url=http://sosyal.hurriyet.com.tr/yazar/ismet-berkan_386/kehanet-coktugunde-14-agustosun-sirri_40182953|yayıncı=Hürriyet|tarih=06 Ağustos 2016}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=Şaban Bıyıklı|başlık=Kültler ve Dini Cemaatler|url=http://m.milatgazetesi.com/kultler-ve-dini-cemaatler-haber-56408|yayıncı=Milat Gazetesi|tarih=25 Mayıs 2014}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=Şaban Bıyıklı|başlık=Mesihler, Mehdiler ve Risaleler|url=http://www.star.com.tr/acikgorus/mesihler-mehdiler-ve-risaleler-haber-1058880/|yayıncı=Star Gazetesi|tarih=26 Eylül 2015}}</ref><ref>{{haber kaynağı|yazar1=Recep Yenidağ|başlık=Bir Kült Lideri Olarak Fethullah Gülen|url=http://www.milatgazetesi.com/bir-kult-lideri-olarak-fethullah-gulen-haber-55968|yayıncı=Milat Gazetesi|tarih=05 Mayıs 2014}}</ref> Hollanda hükümeti 2008'de hareketin Hollanda'daki aktivitelerini incelemiş ve bu inceleme sonucunda Gülen okullarının entegrasyon karşıtı davranışları teşvik ettiği gerekçesiyle fon desteğini azaltmıştır.<ref>[http://www.city-journal.org/2012/22_4_fethullah-gulen.html Claire Berlinski, City Journal, Autumn 2012, Vol. 22, Issue 4: "Who Is Fethullah Gülen?"]</ref> [[Rusya]] Gülen hareketine bağlı okullarını, "pan-islamist", "pan-türkist" propaganda ve "casusluk" yaptığı gerekçesiyle kapatmış<ref>[http://www.milliyet.com.tr/Guncel/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetayArsiv&KategoriID=24&ArticleID=255638&PAGE=1 Rusya'dan Gülen okullarına yasak], ''[[Milliyet (gazete)|Milliyet]]'', Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.</ref>, buna benzer olarak [[Azerbaycan]] da bu okullara karşı önlemler aldığını bildirmiştir.<ref>[http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dunya/84539/Gulen_okullarina_kapatma_karari.html Gülen okullarına kapatma kararı], ''[[Milliyet (gazete)|Milliyet]]'', 18 Haziran 2014, Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.</ref>
 
Bazı basın ve yayın organlarında Fethullah Gülen'in sağ kolu olarak nitelendirilen <ref name="hura3">[http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=3469174&tarih=2005-11-01 Hürriyet Gazetesi, 1 Kasım 2005]</ref><ref name="mill3">[http://www.milliyet.com.tr/2005/12/10/cumartesi/cum07.html Milliyet 10 Aralık 2005]</ref> ancak 2005’te cemaatten ayrılıp [[İşçi Partisi (Türkiye)|İşçi Partisi]]'ne geçmiş olan [[Nurettin Veren]]'in eleştirileri ise daha çok Gülen ve cemaatin dini tutumlarındaki değişim, Devlet içinde yapılanma, [[CIA]] ile iş birliği yapma konularıyla ilgilidir.<ref>http://www.turktoresi.com/viewtopic.php?f=208&t=9963</ref>
MİT'in eski İstanbul Bölge Başkanı Osman Nuri Gündeş ise Gülen Hareketi'nin okullarında CIA ajanlarının İngilizce öğretmeni görüntüsünde görev yaptığını ileri sürmekteydi.<ref>[http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/206886/Gulen_CIA_isbirligi.html "Gülen CIA iş birliği", Cumhuriyet gazetesi.]</ref>
 
== 2016 Türkiye askeri darbe girişimi ==
{{Ana madde|2016 Türkiye askerî darbe girişimi‎}}
[[65. Türkiye Hükûmeti]], Temmuz 2016'da [[Türk Silahlı Kuvvetleri]] bünyesinde kendilerini [[Yurtta Sulh Konseyi]] olarak tanımlayan bir grup asker tarafından gerçekleştirilen [[2016 Türkiye askerî darbe girişimi|darbe girişiminin]] arkasında Gülen Cemaati'nin olduğunu iddia etmektedir.<ref>{{web kaynağı|başlık=Cemaat darbe girişimini neden dün akşam yaptı|url=http://odatv.com/cemaat-darbe-girisimini-neden-dun-aksam-yapti-1607161200.html|yayıncı=odatv.com|erişimtarihi=16 Temmuz 2016|arşivurl=http://www.webcitation.org/6j3DwbKhH|arşivtarihi=16 Temmuz 2016|tarih=16 Temmuz 2016}}</ref><ref>{{web kaynağı|başlık=Paralel subaylardan ihanet girişimi|url=http://www.yenisafak.com/gundem/paralel-subaylardan-ihanet-girisimi-2494677|yayıncı=yenisafak.com|erişimtarihi=16 Temmuz 2016|arşivurl=http://www.webcitation.org/6j3E8L04z|arşivtarihi=16 Temmuz 2016|tarih=15 Temmuz 2016}}</ref>
 
Darbe girişimiyle alakalı iddiaları kabul etmeyen Gülen basın toplantısında bir gazetecinin "Türkiye'deki bu girişimde size takip çevrenizin bir rolü oldu mu?" sorusuna "Ben takipçilerimi bilmiyorum aslında. Yapılan şeyden dolayı sempati duyanlar olabilir. Ben tüm samimiyetimle söylüyorum takipçilerimin yüzde birini bile tanımam, takipçilerimi tanımam ki rolleri var mı bileyim. Birine alerji duyan kişiler bu nedenle başkalarına sempati duyabilir. Bu CHP olabilir, MHP olabilir, siz olabilirsiniz, ben olabilirim." yanıtını vermiştir.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/568596/Fethullah_Gulen_den__darbe__aciklamasi__Erdogan_a_yanit_verdi.html|başlık=Fethullah Gülen'den darbe açıklaması|gazete=Cumhuriyet}}</ref>
 
== Ek okumalar ==
;Gülen ve hareketi hakkında
{{Div col|2}}
* [[Abdullah Aymaz]], ''Diyalog Adımları'', Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları 2003 ISBN 9756714212
* [[Ahmet Taşgetiren]], ''Bir Gönül İnsanı'', Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714263
* [[Ali Bulaç]], ''Din - Kent ve Cemaat Fethullah Gülen Örneği'', Ufuk Kitapları, 2008 ISBN 978-975-606-558-7
* [[Ali Ünal]], ''Advocate of Dialogue: Fethullah Gulen'', Fountain Pub.,New Jersey, 2000 ISBN 9780970437013
* Clare Lopez, The Gulen Movement: Turkey's Islamist Supremacist Cult and its Contributions to the Civilization Jihad, Civilization Jihad Reader Series, Washington DC: Center for Security Policy, 2015
* [[Doğu Ergil]], ''100 Soruda Fethullah Gülen ve Hareketi’’'', Timaş Yayınları, İstanbul, 2010
* Prof. Dr. [[Faruk Beşer]], ''Fethullah Gülen Hoca Efendinin Fıkıhını Anlamak'',
* [[Faruk Mercan]], ''Fethullah Gülen'in Sıradışı Hayatı: ABD'de Geçirdiği Dokuz Yılın Hikayesi'', [[Doğan Kitapçılık]], İstanbul, 2008 ISBN 9789759919221
* [[Fehmi Koru]], ''Yerli ve Özgün: Nobellik Bir Öykü'', Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714255
* Ferhat Barış, ''Maskeli Balon Medyatik Bir İnfazın Anatomisi'', Timaş Yayınları, 1999 ISBN 975-362-506-5
* ''Küresel Barışa Doğru (Kozadan Kelebeğe 3)'', [[Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı]] Yayınları, İstanbul, 2002 ISBN
* [[Hanefi Avcı]], [[Haliç'te Yaşayan Simonlar: Dün Devlet Bugün Cemaat]] ,ISBN 9752870758
* [[Helen Rose Ebaugh]], ''Gülen Hareketi'', Doğan Kitap, İstanbul, 2002 ISBN 9786051118857
* [[Hikmet Çetinkaya]], ''Din Baronunun kazları'', Günizi yayıncılık, ISBN 9-758731-66-1
* [[Hikmet Çetinkaya]], ''Fethullah Gülen'in 40 yıllık serüveni'', Günizi yayıncılık, ISBN 9-758731-29-7
* Hulki Cevizoğlu, ''Fethullah Gülen Hareketinin Perde Arkası'' 35 Yıllık Yol Arkadaşı Nurettin Veren Anlatıyor.
* [[Hüseyin Gülerce]], ''İslam 'ın Gülen Yüzü'', Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714247
* İ. Adil Sönmez, ''Fethullah Gülen Gerçeği: Hukuki Gerçekler Işığında Hoşgörü ve Uzlaşma Aksiyonu Hakkında Bir İnceleme'' Kaynak Yayınları, 1998 ISBN 975-738-854-8
* Prof. Dr. [[İbrahim Canan]], ''Fethullah Gülen'in Sünnet Anlayışı'', Ufuk Yayınları, 2007 ISBN 9756065488
* İsmail Ünal, Fethullah Gülen'le Amerika'da Bir Ay, [[Nil Yayınları]], 2001 ISBN 9757402842
* [[John L. Esposito]], M. Hakan Yavuz, ''Turkish Islam and the Secular State: The Gülen Movement'' [[Syracuse University Press]], Syracuse, New York, 2003 ISBN 0815630158—Çeviri: ''Laik Devlet ve Fethullah Gülen Hareketi'' Çeviren: İbrahim Kapaklıkaya, [[Gelenek Yayınları]], 2005 ISBN 9758861875
* Joshua. D. Hendrick, ''Gülen: The Ambiguous Politics of Market Islam in Turkey and the World'', NYU Press, Ağustos 2013, 978-0814770986
* M. Emin Değer, ''Bir Cumhuriyet Düşmanının Portesi ya da Fethullah Gülen Hocaefendinin derin misyonu'', ISBN 975-6747-31-5
* Mehmet Akar, ''Gül Adam'', [[Timaş Yayınları]], İstanbul, 2001 ISBN 975362591X
* Merdan Yanardağ, ''Türkiye Nasıl Kuşatıldı?/Fethullah Gülen Hareketinin Perde Arkası'', ISBN 9944490008
* Editör: [[Mustafa Armağan]], ''Diyaloğa Adanmış Hayat: Aydınların Kaleminden Fethullah Gülen (Kozadan Kelebeğe 2)'',[[Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı]] Yayınları, İstanbul, 2002 ISBN 9756714107
* Editör: [[Mustafa Armağan]], ''Medya Aynasında Fethullah Gülen (Kozadan Kelebeğe)'' Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 1999 ISBN 9759432609
* Mustafa Yıldırım, ''Meczup Yaratmak'', ISBN 9-756047-05-4
* [[Necip Hablemitoğlu]], ''[[Köstebek (kitap)|Köstebek]], Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 975677494-0
* [[Nuh Gönültaş]], ''Gurbet Lahikası'', Samanyolu Yayıncılık, İstanbul, 2008 ISBN 9789758894758
* [[Nurettin Veren]], ''Kuşatma / ABD'nin Truva Atı Fethullah Gülen Harekatı'', ISBN 9944-490-13-9
* [[Robert A. Hunt]], ''Muslim citizens of the globalized world: contributions of the Gülen movement'', The Light Inc, New Jersey, 2007 ISBN 9781597840736—Çeviri: ''Küresel Barışa Katkılarıyla Gülen Hareketi'', Ufuk Yayınları, 2007 ISBN 9756065501
* Selçuk Camcı, Kudret Ünal, ''Fethullah Gülen'in Konuşma ve Yazılarında Hoşgörü ve Diyalog İklimi'', Merkür Yayıncılık, 1999 ISBN 975-690-601-4
* [[Selçuk Camcı]], [[Dr. Kudret Ünal]], ''Hoşgörü Ve Diyalog İklimi / F. Gülen'in Konuşmalarında Ve Yazılarında'', Merkür Yayınları, İzmir, 1999 ISBN 975-6906-01-4
* [[Semih Tufan Gülaltay]] ''Fethullah Müslüman mı'', İleri Yayınları, ISBN 9756288566
* [[Şahin Alpay]], ''Gülen'in Katkısı'', Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714298
* [[Taha Akyol]], ''Asya'daki Türkiye'', Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları 2004 ISBN 9756714271
* Tuncay Opçin, <!--{{Google Kitaplar|7-xQDAAAQBAJ}}-->''Bavul: Askeri Vesayetten Sivil Otoriterliğe'', Plane Tree Publishing, 2016
* [[Vural Savaş]], ''İrtica ve Bölücülüğe Karşı Militan Demokrasi'', ISBN 9-754948-93-3
* [[Yavuz Selim Demirağ]], ''İmamların Öcü-Türk Silahlı Kuvvetleri'nde Cemaat Yapılanması'', Kırmızı Kedi Yayınları Yayınları 2015 ISBN 9786059908931
{{Div col end}}
 
; Gülen okulları hakkında
* Bayram Balcı, ''Orta Asya'da İslam misyonerleri: Fethullah Gülen okulları'', [[İletişim Yayınları]], İstanbul, 2005, ISBN 9750503120
* [[İlber Ortaylı]], [[Toktamış Ateş]] ve [[Eser Karakaş]], ''Barış Köprüleri Dünya'ya Açılan Türk Okulları 1'', Ufuk Kitapları, 2005 ISBN 978-975-606-506-8
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Gülen hareketi okulları]]
* [[Feza Gazetecilik A.Ş.]]
* [[Samanyolu Yayın Grubu]]
* [[2016 Türkiye askeri darbe girişimi]]
* [[Paralel Devlet Operasyonu]]
* [[2016 Türkiye askerî darbe girişimi]]
* [[Pretoryanizm]]
* [[Paralel devlet]]
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2kaynakça}}
 
{{kuruluş-taslak}}
<!--Kategoriler-->
{{Gülen hareketi}}
 
[[Kategori:GülenFethullahçı hareketiTerör Örgütü| ]]
[[Kategori:Türkiye'de cemaatlertarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler| ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Fethullahçılar" sayfasından alınmıştır