İslam'ın Altın Çağı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
Arşiv bağlantısı eklendi
düzeltme, yazış şekli: bir çok → birçok , yanısıra → yanı sıra AWB ile
1. satır:
{{Bilim tarihi kenar çubuğu}}
'''İslam'ın Altın Çağı''' ya da '''İslam Rönesansı''' olarak adlandırılan <ref>Joel L. Kraemer (1992), ''Humanism in the Renaissance of Islam'', p. 1 & 148, [[Brill Publishers]], ISBN 90-04-07259-4.</ref> dönem, Ortaçağda İslam dünyasının uygarlığın her alanında gelişme gösterdiği dönemi ifade eder.
 
[[Abbasiler]] devrinde [[Bağdat]]'ta [[Beyt'ül Hikmet]] adlı bilim merkezinin kurulması ile başladığı, [[Bağdat Kuşatması (1258)]] ve Abbasi Halifeliğinin yıkılması ile İslam'ın altın çağının son bulduğu şeklinde genel bir kabul vardır. Ancak bazı kaynaklarda bu dönemin [[14. yüzyıl]]a kadar, bazı kaynaklar ise [[15. yüzyıl]]a kadar sürdüğü ifade edilir<ref>http://m.milliyet.com.tr/islam-in-altin-cagi/ekonomi/ydetay/1874323/default.htm</ref><ref>Şakir Gözütok, İslam’ın Altın Çağında İlim</ref> [[El Kindî]], [[Farabi]], [[İbn-i Sina]], [[İbn-i Rüşd]] bu çağ ile özdeşleşmiş filozoflardır.
 
İslam'ın altın çağında başta [[Antik Yunan]] olmak üzere geçmiş uygarlıkların ürettiği bilgi ve düşünceler, tercümelerle İslam dünyasına ve [[Endülüs]] kanalıyla Avrupa'ya aktarıldı. Çinlilerle yaptığı savaşlar ve diğer ilişkiler sırasında Araplar, kağıt üretim tekniklerini öğrendiler; [[parşömen]] yerine kağıt kullanımı sayesinde yazılı eserler daha kolay yayıldı. İslam ülkelerinde [[mühendis]]ler, [[bilgin]]ler, [[tüccar]]lar; eski adetleri koruyup yenilerini ekleyerek [[sanat]]a, [[tarım]]a, [[ekonomi]]ye, [[sanayi]]ye, [[hukuk]]a, [[edebiyat]]a, [[gemi]]ciliğe, [[felsefe]]ye ve [[bilim]]e ve [[teknoloji]]ye katkıda bulundu.<ref name="Turner">Howard R. Turner, ''Science in Medieval Islam'', University of Texas Press, [[November 1]], [[1997]], ISBN 0-292-78149-0, pg. 270 (book cover, last page)</ref> Matematikte Hintlilerden alınan sıfır ve ondalık sistemin keşfi sayesinde matematiğe ilgi arttı; aritmetik sıradan insanların anlayabileceği ve günlük yaşamda kullanabileceği duruma geldi. Matematik ve aritmetiğin yanısırayanı sıra [[trigonometri]] gelişti. Gözlemevleri inşa edildi; optik bilimi ve kimya gelişti.
 
== Nedenleri ==
11. satır:
[[Dosya:Distillation by Retort.png|thumb|[[Harun Reşid]]'in kimyacısı [[Cabir bin Hayyan]], damıtma imbiği tasarlamıştır]]
; Abbasiler'in çeviri faaliyetleri
Emeviler döneminde bazı kişisel gayretler ile başlayan tercüme hareketleri Abbasi halifesi [[Mansur]] zamanında hız kazandı. İlk önce bir tercüme bürosu ve kütüphane olarak Bağdat'ta faaliyete başlayan Beytü'l Hikme zamanla yeni işlevler üstlenerek bir kültür merkezi halini aldı.<ref name=gazi>{{Web kaynağı | soyadı1 = Erdem | ad1 = Gazi | başlık = İslam Kültür Tarihinin İlk İlimler Akadmesi:Beytü'l Hikme | url = http://dergipark.gov.tr/download/article-file/52133 | yayıncı = Dini Araştırmalar, Cilt : 16, Sayı : 42, Ocak - Haziran 2013 | erişimtarihi = 28 Mayıs 2018 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20180416174609/http://dergipark.gov.tr/download/article-file/52133 | arşivtarihi = 16 Nisan 2018}}</ref> Başta fen ilimleri alanında olmak üzere bir çokbirçok alanda Antik Yunan, Hint ve İran medeniyetlerinin üretilmiş eserler Arapça'ya çevrildi. Arap asıllı olmayan çevirmenler çeviri faaliyetlerinde ön plana çıktı. Abbasi halifeleri çalışmaları devlet desteği ile teşvik etti. Bunda, kültürel alanda ön plana çıkan diğer devletlerin nüfuzunu kırma arzusu da rol oynadı.<ref name=tural/> Abbasi Halifelerinden özellikle [[Harun Reşid]] zamanında tercüme çalışmaları daha sistemli bir halde sürdürüldü. Kimya biliminin kurucusu [[Câbir bin Hayyan]] bu devirde sarayın kimyacısı olarak çalıştı. "''Kitap ül Zühre''" (Venüs’ün Kitabı)" adlı eserini Harun Reşid için yazdı.
 
Beyt'ül Hikme, en olgun devrini Halife [[Memun]] döneminde yaşadı. İlk İslam filozofu sayılan Kindî, Halife Memun döneminde Beytü'l Hikme'deki çalışmalara katılarak Süryanice ve Yunancadan yapılan tercümelerin Arapçaya aktarılması esnasındaki felsefi kavramları gramer kuralları bakımından incelenmesi işine baktı.<ref name=tural/> Çağının en önemli matematik ve astronomi bilgini [[Harezmi]] de Beytü'l Hikme'nin kütüphanesinde görev yapan bilim insanlarındandı; bir coğrafya ansiklopedisi olan "''Kitab-ul- Cebri ve-l Mukabele''" adlı eserini Halife Memun için yazdı. Beyt'ül Hikme, Moğolların 1258'de Bağdat'ı istila etmesine kadar varlığını ve faaliyetini sürdürdü. Ancak Memun devrinden sonra eskisi kadar canlı bir tercüme uğraş görülmedi.
18. satır:
Abbasiler devrinde İslam Devleti'nde ilim ve felsefe ilerlemekte iken dinî muhalefet hareketleri ve siyasi parçalanma başlamış;<ref name=robert>{{Web kaynağı | soyadı1 = Mantran | ad1 = Robert | başlık = İslam'ın Yayılış Tarihi | url = http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/606.pdf | yayıncı = Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1969 | erişimtarihi = 28 Mayıs 2018 | arşivengelli = evet}}</ref> toprakları üzerinde Afrika'da Aglebiler, Mısır'da [[Tolunoğulları]] ve [[Fatimiler]], Suriye ve Mezopotamya'da Hemedâni, doğuda [[Tahiriler]] ve [[Samaniler]] gibi küçük devletler, emirlikler meydana gelmişti. Hemedânilerin başşehri olan [[Halep]], Fatımiler'in kurduğu Kahire, 10. ve 11. yüzyıllarda kültürde Bağdat şehrinden daha ileri gitti; doğuda da [[Gazneli Mahmud]]'un sarayı önemli bir edebiyat ve bilim merkezi oldu.<ref name=cavit>{{Web kaynağı | soyadı1 = Sunar | ad1 = Cavit | başlık = İslam Felsefesi Dersleri | url = http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/586.pdf | yayıncı = Ankara Fakültesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1967 | erişimtarihi = 28 Mayıs 2018 | arşivengelli = evet}}</ref> İslam düşüncesinin iki büyük adamı Gazneli Mahmud'un yanında yaşadı: şair [[Firdevsî]] ve astronomi, tıp, matematik alanlarında önemli eserler vermiş bilim adamı; [[Biruni]].<ref name=cavit/> Hamdeni hanedanı ise Ortaçağ İslam aydınlarının "''İkinci Üstad''" diye andıkları [[Farabi]]'yi destekledi.
;Endülüs
Abbasiler halifeliği ele geçirince Endülüs'e kaçıp kendini Endülüs emiri ilan etmiş (756) olan Emevi sülalesinden [[I. Abdurrahman]], [[Kurtuba]]'yı başkent ve bir bilim merkezi yapmıştı. 10. yüzyılda Emevi halifesi [[II. Hakem]] döneminde ilim ve sanat alanında önemli gelişmeler yaşandı. Kahire'deki [[El-Ezher Üniversitesi|el-Ezher]] ve Bağdat'taki [[Nizamiye medreseleri]]nin batıdaki muadili olacak olan, Asya, Afrika ve Avrupa’nın her yerinden, her dinden kimselerin geleceği Kurtuba Medresesi'ni kurdu.<ref name=budak>{{Web kaynağı | soyadı1 = Budak | ad1 = Muhammed Ali | başlık = Batı Kaynaklarına Göre Endülüs Medeniyeti’nin Eğitim Ve Bazı Bilim Alanlarında Avrupa'ya Katkılar | url = http://dergipark.gov.tr/download/article-file/282232 | yayıncı = Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:23, Yıl: 2016/1 | erişimtarihi = 28 Mayıs 2018 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171201134239/http://dergipark.gov.tr:80/download/article-file/282232 | arşivtarihi = 1 Aralık 2017}}</ref> O dönemde Avrupa'da bulunmayan eski Yunan bilgilerini Endülüs'e Bağdat ve Şam gibi büyük eğitim merkezleriyle olan bağlar sayesinde aktarıldı. Eski Yunan eserlerinin Müslümanlar, Yahudiler ve Hristiyanlar tarafından yapılan yorum ve araştırmaları da Arapça'ya çevrildi. Bu çevriler de daha sonra Arapça konuşan Hristiyanlar tarafından Latince'ye çevrildi. Bu çalışmalar Latin bilimini yeniden canlandırıp, [[Rönesans]]'ın temellerini attı.<ref name=budak/> Tıp, optik, fizik, astronomi, matematik ve kimya alanında Endülüs Emevi topraklarında önemli keşifler yapıldı.
 
== Bilim insanları ==
47. satır:
* [[İslam tıbbı]]
* [[İslam tarım devrimi]]
 
 
 
== Kaynakça ==