Göktürk Kağanlığı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Nushirevan11 (mesaj | katkılar)
bkz. tartışma sayfası
YBot (mesaj | katkılar)
k kisi → kişi
133. satır:
Göktürk Kağanlığı (552–581), 6. yüzyılın ortasında, Asya'nın doğusunda [[Çin]] devletinin, batısında [[Sasani]]-[[İran]] devletinin sınırladığı İç Asya bozkırlarında, doğuda [[Avarlar]], batıda Eftalit/[[Akhunlar|Ak Hunlar]] ile yapılan mücadeleler sonucunda ortaya çıktı. İlk Kağanları doğu kanadını yöneten [[Bumin Kağan]], batı kanadını yöneten kardeşi [[İstemi Yabgu]]'dur. Bu Orhun yazıtlarında şöyle anlatılmaktadır:
 
''"Üze kök tengri asra yagiz yir kilindukda ikin ara kisikişi oglı kılınmis. KisiKişi oglında üze eçüm apam Bumin Kagan İstemi Kagan olurmis. olurupan Türk budunung ilin törüsin tuta birmis, iti birmis ''Tört bulung kop yagı ermis. Sü sülepen tört bulungdaki budunug kop almis. Kop baz kılmı. Baslıgıg yükündürmis tizligig sökürmis. İlgerü kadirkan yiska tegi kirü temir kapigka tegi kondurmus."''
 
''"Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisiikişi arasında insan oğlu kılınmış. İnsan oğlunun üzerine ecdadım Bumin Kağan, İstemi Kağan oturmuş. Oturarak Türk milletinin ilini töresini tutuvermiş, düzenleyi vermiş. Dört taraf hep düşman imiş. Ordu sevk ederek dört taraftaki milleti hep almış, hep tabi kılmış. başlıya baş eğdirmiş ,dizliye diz çöktürmüş. Doğuda Kadırkan ormanına kadar, batıda demir kapıya kadar kondurmuş."'''' (Kültigin yazıtı,Doğu yüzü)<ref>Muharrem Ergin, ''Orhun Abideleri'', 7nci baskı, Boğaziçi Yayınları, 1978,{{Tr icon}}</ref>
 
''İli derleyen'' anlamında "İliğ Kağan" diye de adlandırılan [[Bumin Kağan]] (Aşina Tumen)'in ölümünden sonra, yerine oğlu [[İssik Kağan]] (Aşina Kolo, 552-553) geçtiyse de iktidarı fazla sürmedi. Bir yıl sonra [[Mukan Kağan]] (Aşina Yandou ya da "İrkin", 553-572) [[Moğollar|Moğol]] soylu [[Kitanlar]]ı yenerek hükümdarlık tahtına oturdu.
341. satır:
 
== Ordu ==
Göktürk ordusu, yükselme döneminde Asya’nın en güçlü askeri kuvvetiydi.{{fact}} Ordunun üçte ikisiikişi süvari, biri de piyadeydi.{{fact}} Akınlarda ve savaşlarda süratli hareket etmek esastı.{{fact}} Gece ve gündüz sıkı yürüyüşle yol alan ve atlarına nöbetle binen Türk süvarisi, hiç ümit edilmedik anda, hiçbir haber alma şansı bırakmadan düşman ordusuna saldırırdı.{{fact}} Savaşta düşman asker miktarı yüzbinleri bulursa, Türk ordusu kırdırılmazdı.{{fact}} Bozkır taktiği{{fact}} ile ilk önce geri çekilinirdi. Merkez üssünden ayrılan düşman, vurkaç ve gerilla savaşı ile yıpratılıp, ani baskınla yok edilirdi.{{fact}} Göktürklerin bayrak ve tuğlarının tepesinde altından yapılmış kurt başlı heykel bulunurdu.{{fact}} Tuğ ile davul da bağımsızlık sembolleriydi.
 
Yazıtların birçok yerinde,Köktürkler'in hâkim güç olmasına,sık sık değinilir.Özellikle; Bilge Kağan'ın ağzından yazılan, Kül Tigin abidesinde,Bilge Kağan,sık sık, "''Dizliye diz çöktürdük,başlıya baş çöktürdük''." diyerek,Köktürklerin görkemli gücünü zikreder.<ref name=":0" />