Kehriz: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
k terketme → terk etme
düzeltme AWB ile
15. satır:
Bir kehriz düzeni, yer altında açılan yolun süzülme bölümü, yer altında açılan yolun su iletim bölümü, 20 ile 35 metre aralıkla kazılmış dikey kuyular, açık su yolu, küçük su toplama göleti ve sulama alanından oluşur. Sızma ve buharlaşmadan dolayı su yitimini önlemek için su yolunun çoğunluğu yer altındadır. Bir kehriz, pompa ihtiyacını ortadan kaldırarak tamamen yerçekimi gücü ile beslenir. Dünyanın pek çok kurak bölgelerinde eski kehrizler hala kullanılmakdadır ve yeni kehrizler yapım aşamasındadır. [[İran]]'ın yüksek düzlüklerinde, bugün (''qanat'' denilen) en büyük yoğun yer altı su yolları bulunur. Bazen kehrizler, yer altı sularını yüzeye çıkarmak için mevsimlik akarsulara koşut olarak kazılır, kurak dönemlerde ve yağmurlu dönemlerde çamurlu nehir sularından süzülmüş temiz su sağlayacaktır.
 
Yeni bulunmuş 10. yüzyılda Farslı bir bilim adamı Mohammed Karaci (''Abū Bakr ibn Muḥammad ibn al Ḥusayn al-Karajī'' (veya ''al-Karkhī'') tarafından yazılan ''İnbat al-miyah al-khafiya'' adlı kitap'ta ''qanat'' yapımı üzerine bir bölüm vardır. Onun yazdığı kehriz uygulama bilgisi, onbiron bir yüzyıl sonra temelde bu bugünkü uygulama ile aynıdır<ref name="ref194">Waterhistory.org [http://www.waterhistory.org/histories/qanats/ Qanats] {{eng}}</ref>.
 
== Kıtalara göre kehrizler ==
39. satır:
 
==== Irak ====
2009 yılında [[UNESCO]] adına [[Oklahoma]] Eyalet Üniversitesi Coğrafya Bölümü tarafından [[Irak]]'ın Kürdistan bölgesinde, kehriz sistemleri incelenmiş, yapılan araştırmalara göre, 683 kehriz sistemleri bulunmuş, bunlardan 2004 yılında 380'i ve 2009 yılında ise sadece 116'sı etkindir. Kehrizlerin düşüş nedenleri 2004 yılı öncesine kadar "terk etme ve ilgisizlik", "kuyulardan aşırı su çekilmesi" ve 2005'denten beri, kuraklıktır. Su kıtlığı, geçimleri kehriz sistemlerine bağımlı 100.000 üzerinde insanın, 2005 yılından bu yana evlerini terk etmek zorunda kaldığı söylenir. Araştırmalara göre, tek bir kehriz, yaklaşık 9.000 bireyler için yeterli su ve 200 hektar üzerinde tarım arazisini sulama yeteneğine sahip olduğu söylenir. Kehrizleri eski haline döndürmek için, UNESCO ve Irak hükümeti 2010 yılında başlayacak olan bir kehriz, Yenilenmek için Toplum Girişimi tasarlamışlardır. Kehrizlerin çoğunluğu [[Süleymaniye, Irak|Süleymaniye]] Valiliğinde (% 84), çok az sayıda da [[Erbil]] Valiliğinde (% 13), özellikle geniş ova çevresinde ve Erbil kentinde bulunmaktadır<ref>UNESCO [http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=46631&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html Water shortage fueling displacement of people in northern Iraq, UNESCO study finds] {{eng}}</ref>.
 
==== Kazakistan ====
71. satır:
== Notlar ==
{{Kaynakça}}
7- ^Anatolion Water Civilization^ "Anatolion Karezes" (Ozden, Dursun) Istanbulİstanbul, Turkey (İngilizce)
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kehriz" sayfasından alınmıştır