Teori: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Aybeg (mesaj | katkılar)
Aybeg (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
10. satır:
Bir kuram düzgüsel (veya kuralcı) ne üzerine ise varsayılabilir. Bu hedefleri, normları ve standartları belirler.
Bir kuram bilgi tabanı oluşturabilir ve bu taban açıklayıcı modelleriyle uyuşmayabilir. Kuramsal yaklaşmak bu bilgi tabanını geliştirmektir.
 
== Etimoloji ==
Türkçeye Fransızcadan geçen<ref>{{TDK2|teori|Güncel Türkçe Sözlük|29 Ağustos 2012}}</ref> "teori" sözcüğü Yunanca ''theoros'' 'gözlemci, izleyici' kelimesinden türemiştir.<ref>{{Oxford|theory}}</ref> "Kuram" sözcüğü Türkçe 'kurmak' kökünden türetilmiştir.
 
==Eski Zamanlarda Kullanımı==
KuramTeori kelimesi( θεωρία, ''theoria'') kelimesi Antik Yunan filozofisinden teknik terim olarak türetilmiştir. Günlük kullanımda kuram “dikkatlice bakmak, seyretmek” demekti. Teknik anlamı doğasal olayların kuramsal ve uzun uzun düşünülmüş açıklamalarına denk gelmektedir. Aynı doğasal filozoflar gibi dalgın ve düşüntülü anlayış içindeydiler ve aynı yetenekli yazıcı ve esnaflar gibi bilgiyi öğrenmenin pratik yolları aramaktaydılar. Kuram kelimesi İngilizcede 16. Yüzyıldan beri kullanılmaktadır. Kuramın modern kullanımı gerçek anlamından türetilmiştir ancak yeni anlamlarda kazanmıştır. Yine de kuram gerçek anlamından temel alınarak doğanın düşünülmüş ve rasyonel yanımıdır.
 
İngiliz anlamına rağmen Yunanca'da daha olağan anlamları vardır. Görünen o ki θεωρία kelimesi Yunan dilinde eski kayıtlara göre daha özel bir kullanıma sahiptir. Francis Comford “From Religion To Philosopy” kitabından Orphinclerin kuram kelimesini “tutkulu sempatik niyet” anlamında kullandıklarını öne sürmüştür.
Satır 19 ⟶ 22:
 
==Resmi ve Bilimsel Biçimde Kuramlar==
Kuramlar belirli bir konuyu anlamak açıklamak ve gelecekle ilgili tahminler yapmak için kullanılan [[analitik]] araçlardır. Çok sayıdaki çeşitli konularda kuramlar vardır, sanat ve bilim gibi. Resmi bir kuram belirli bir içeriğe uygulanarak dilsel bir anlam yüklenirse anlamlı olur. Farklı alanlardaki kuramlar doğal dille ifade edilir, ancak genel formları daima [[matematik]]sel mantığın resmi dilliylediliyle aynı anlama gelecek şekilde oluşturulurlar. Kuramlar matematiksel, sembolik veya normal dille ifade edilebilirler ancak genellikle rasyonel düşünce ya da mantık prensiplerini takip etmeleri beklenir.
Kuramlar tartışılan konu hakkında doğru önermelerle ilgili cümlelerle oluşturulurlar. Fakat bu cümlelerde herhangi birinin doğruluğu her zaman kuramın tamamına göre değişir(görecelidir). Bu yüzdendir ki bir kurama göre doğru olan bir önerme başka bir kurama göre yanlış olabilir. Buna göre “O çok kötü bir insan” önermesi kişinin kim olduğuna ve “kötü insan” kuramının ne olduğuna göre doğru ya da yanlış olarak kabul edilemez.
 
Satır 59 ⟶ 62:
Kuramın resmi bilimsel tanımı kelimenin gündelik anlamından oldukça farklıdır. Doğanın geniş bir bölümünün kapsamlı açıklamalardan geldiğini destekler. Birçok bilimsel kuramın onları değiştirecek yeni bir kanıtı yoktur. Örneğin, hiçbir kuram Dünyanın güneş etrafında dönmediğini söyleyecek kanıtı yoktur. Bilimsel kuramların en kullanışlı özelliklerinden biri de henüz gözlenmemiş olan doğal olaylar veya olgular hakkında öngörülerde bulunmak için kullanılabilir olmasıdır.
 
O kuruluşa ait olmayan başka bir tanım ise şöyledir:
Amerikan Konfederasyonun Bilim Gelişim Bölümünden:
 
Bilimsel kuramlar doğada defalarca denenmiş ve teyit edilmiş olması gerekmektedir. Gerçek olgulara dayalı kuramlar sadece bir tahmin değildir. Onlar doğanın gerçekleridir. Biyolojik evrim kuramı “bir kuram ”’denkuram”dan daha fazladır. Yerçekimini anlama çalışmalarımız hala devam etmektedir. Ama yerçekimi olgusu da, evrim gibi kabul edilen bir gerçektir.
 
==Filozofik Bakışlar==
Satır 68 ⟶ 71:
 
==Fiziğin içinde==
[[Fizik]]te kuram terimi genellikle matematiksel sistemlerde – elde–elde edilmiş küçük temel muhasebe kurallarında(genellikle simetri, uzay veya zamandaki uzaklık eşitliklerinde, elektronlar arası özdeşliklerde vb.)- verilen fizik sistemleri katagorisindekategorisinde deneysel tahminler üretmekte kullanışlı olurlar. İyi örneklerinden biri klasik elektromanyetizmadır, ayar simetrisinin [[Maxwell denklemleri]] denilen birkaç denklemle çevrelenmesidir.
 
==Kuramsal terimi==
Eğer kuram çoktan güçlü bir delil ile yeterince destekletilmişse, bu kuramının kabulü için tüm ana tahminlerinin test edilmesine ihtiyaç duyulmaz. Örnek olarak önemli testler imkânsız veya teknik olarak zor olabilir. Sonuç olarak kuramları tahminlerinin kesinliği kabul edilmemiş ya da yanlış olduğu ispatlanmamış olabilir. Bu durumda bu tahminlerin sonuçları "kuramsal" kelimesiyle açıklanabilir. Bu tahminler zaman içerisinde test edilebilir ve eğer yanlışlarsa kuram reddedilir.
 
== Etimoloji ==
 
Türkçeye Fransızcadan geçen<ref>{{TDK2|teori|Güncel Türkçe Sözlük|29 Ağustos 2012}}</ref> "teori" sözcüğü Yunanca ''theoros'' 'gözlemci, izleyici' kelimesinden türemiştir.<ref>{{Oxford|theory}}</ref> "Kuram" sözcüğü Türkçe 'kurmak' kökünden türetilmiştir.
 
== Teorinin hipotez, olgu ve yasa ile ilişkisi ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Teori" sayfasından alınmıştır