Fransa mimarisi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme, yazış şekli: bir çok → birçok (3), inşaa → inşa AWB ile |
https://fr.wikipedia.org/wiki/Art_nouveau#Architecture, https://fr.wikipedia.org/wiki/Art_déco ve https://fr.wikipedia.org/wiki/Mouvement_moderne sayfalarından tercümelerle zenginleştirilmiştir. |
||
83. satır:
Bu stilin en önemli örnekleri Paris’te Grand Palais, Petit Palais, III. Alexandre köprüsü, Güzel Sanatlar Akademisi, [[Sacré-Cœur Bazilikası, Paris|Sacré-Coeur Bazilikası]], Trocadero Sarayı, Orsay Garı; Nantes şehrinde Güzel Sanatlar Müzesi, ve Sainte-Etienne şehrinde Sanat ve Tasarım Yüksek Okulu binasıdır.
=== Art Nouveau (Yeni Sanat)
Türkiye’de Yeni Sanat veya « 1900 Sanatı » ismi verilen [[Art Nouveau]], 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında etkin olmuştur. [[Sanayi Devrimi|Sanayi devrimi]]<nowiki/>ne ve [[Neoklasik mimari|neoklasik]] stillerin aşırı kullanımına tepki olarak ortaya öne sürülen bu akım çerçevesinde tasarlanan eserlerde zarif dekoratif süslemeler, kıvrımlı şekiller ve bitkisel desenlere yer verilmiştir. Fransa’da bu stil, [[Arabesk (sanat)|arabesk]] desenlerin yoğunluğu sebebiyle « style nouille » (erişte stili), ve mimar [[Hector Guimard|Hector Guimard’]]<nowiki/>ın tasarladığı [[Paris]] metro girişleri sebebiyle « style Guimard » (Guimard stili) olarak da anılır.
Art Nouveau sanat akımının mimari eserlerde kullanılmaya başlanmasının başlıca sebeplerinden biri Fransız mimar ve teorisyen [[Eugène Viollet-le-Duc]]’ün (27 ocak 1814 – 17 eylül 1879) teorileri olmuştur. Viollet-le-Duc ; taş ve tuğla duvarlarla kaplanmış çelik taşıyıcı sistemlerin kullanımı sayesinde eski mimari stillerin ötesine geçilebileceğini öne sürmekteydi. Uygulama yöntemiyle teste tabi tutmadığı bu tekniğin, taşıyıcı sistemlerin bir parçası olarak kullanılan tonozlu tavanların ve dayanma kemerlerinin yerini alabileceğini düşünüyor ve geleneksel inşaat metotlarını farklı bir açıdan ele almayı amaçlıyordu.
Bu fikirler, Louis Sullivan, Victor Horta, Francis Jourdain ve Auguste Perret gibi mimarlar tarafından Art Nouveau döneminde uygulamaya geçirilmiştir.<ref>Alastair Duncan, , Thames & Hudson, 2000 (1<sup>re</sup> éd. 1984), 216 p. ([[International Standard Book Number|ISBN]] [[Spécial:Ouvrages de référence/2-87811-182-6|2-87811-182-6]]) p.37</ref> Bu stili mimari alanında ilk kullanan kişi ise Belçikalı mimar Victor Horta olmuştur. Horta’nın [[Brüksel]]’de 1893 yılında gerçekleştirdiği Tassel Oteli, Paris’li bir çok mimar için doğrudan esin kaynağı olmuştur. Örneğin fransız mimar [[Hector Guimard]], Paris‘te Castel Béranger konut binası ve metro durağı girişleri gibi eserlerin tasarımında bu stilin kıvrımlı şekillerini kendine özgü bir tarzda yorumlamıştır. <ref>Alastair Duncan, , Thames & Hudson, 2000 (1<sup>re</sup> éd. 1984), 216 p. ([[International Standard Book Number|ISBN]] [[Spécial:Ouvrages de référence/2-87811-182-6|2-87811-182-6]]) p. 40.</ref>
Art Nouveau’nun etkileri Fransa’da en çok [[Paris]] ve [[Nancy]] şehirlerinde gözlemlenir. Paris Art Nouveau’su stilindeki restoran ve dükkanlar gibi pek çok eser, az tanınan mimarlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Ünlü restoran [http://maxims-de-paris.com/fr/ Maxim's] veya ünlü mücevher tasarımcısı [[Georges Fouquet]]’nin mağazası Paris’teki başlıca örneklerdendir.<ref>Alastair Duncan, , Thames & Hudson, 2000 (1<sup>re</sup> éd. 1984), 216 p. ([[International Standard Book Number|ISBN]] [[Spécial:Ouvrages de référence/2-87811-182-6|2-87811-182-6]]) p42</ref>
Nancy Art Nouveau’su ise, çeşitli sanayi ve sanatsal akımların etkisi altında kalmıştır. <ref>Alastair Duncan, , Thames & Hudson, 2000 (1<sup>re</sup> éd. 1984), 216 p. ([[International Standard Book Number|ISBN]] [[Spécial:Ouvrages de référence/2-87811-182-6|2-87811-182-6]]) p43</ref> Fransız mimar Henri Sauvage’ın (10 mayıs 1873 – 21 mart 1932) dekoratör Louis Majorelle için ortaçağ mimarisi ve Art Nouveau stilini bir araya getirerek tasarladığı villa, Nancy bölgesindeki önemli örneklerdendir. <ref>Alastair Duncan, , Thames & Hudson, 2000 (1<sup>re</sup> éd. 1984), 216 p. ([[International Standard Book Number|ISBN]] [[Spécial:Ouvrages de référence/2-87811-182-6|2-87811-182-6]]) p43</ref>
Fransa genelindeki diğer başlıca Art Nouveau eserler ise aşağıdaki gibidir :
* Paris : Konut binası (mimar Charles Plumet)
* Paris : Konut binası (mimar Jules Aimé)
* Paris : Fransız şarkıcı Yvette Guilbert’in konağı (mimar [[Xavier Schoellkopf]])
* Paris : Grands Magasins Dufayel isimli mağazanın merdivenleri (mimar Gustave Rives - 1905)
* Paris : Société Générale bankası merkez binasının kubbesi (mimar Jacques Hermant - 1911)
* Paris : Galleries Lafayette mağazasının kubbesi (1912)
* Lyon : Lyon Garı’nda bulunan Le Train Bleu isimli restoran
* Anger : Alcazar isimli kabare binası
* Dijon : Konut binası (mimar Louis Perreau - 1907)
* Reims : Villa Demoiselle (mimar Louis Sorel - 1908)
* Reims : Comptoir de l’Industerie binası (mimar Marcel Rousseau ve [[Émile Thion]] - 1922)
* Nantes : La Cigale isimli restoran ve birahane binası (mimar [[Émile Libaudière]], heykeltıraş [[Émile Gaucher]] ve ressam Georges Levreau- 1895)
Fransa’da 1890 yılında başlayan Art Nouveau stilinin 1905’de doruk noktasına ulaştığı kabul edilir. Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıcından hemen önce ise, bu stil yerini daha geometrik bir tarz olan Art déco’ya bırakmıştır.
=== Art Déco dönemi ===
Etkileri özellikle 1910-1940 yılları arasında gözlemlenen [[Art deco|Art déco]] stili Fransa’da ortaya çıkmıştır ve dünya çapında etkili olan ilk mimari ve dekoratif akım olarak tanımlanır. İsmini “Art décoratifs » (Türkçe [[Dekoratif Sanatlar]])’in kısaltmasından alan bu stil, 1925’te Paris’te gerçekleştirilen [[Exposition internationale des Arts décoratifs et industriels modernes]] (Uluslararası Dekoratif ve Sanayi Sanatlar Fuarı) sırasında ilk kez lügata geçmiştir.
İç mimaride Art déco; duvar kağıtları, vitraylar, dekoratif resimler ve heykeller, ahşap işçilikleri, seramikler ve altın işlemeler gibi unsurlarla karakterize edilir.
Mimaride ise, Art Nouveau’nun kıvrımlı ve organik şekillerine tepki olarak simetri, yeniden yorumlanmış [[mimari düzen]]<nowiki/>ler ve kesme taş duvarlar kullanılır. Stilin ana prensipleri ise düzen, renk ve kübist geometridir.
Fransa genelindeki başlıca Art déco eserler aşağıdaki gibidir :
* Cherbourg : Tren garı binası
* Biarritz : Kumarhane binası (mimar Alfred Laulhé - 1929)
* Reims : Carnegie kütüphanesi (mimar Max Sainsaulieu - 1921)
* Reims : Boulignrin pazarı (mimar Maigrot – 1929)
* Reims : Villa Douce (mimar Pol Gosset – 1929)
* Reims : Saint-Nicaise kilisesi (mimar Jean-Marcel Auburtin – 1920)
* Reims : Tenis klübü havuzu (mimar Jacques Rapin – 1920)
* Reims : Opera binası iç dekorasyonu (iç mimar Marcelle Sollier, ferforje tasarımcısı Edgar Brandt, vitray tasarımcısı Jacques Simon – 1931)
* Reims : Sinema-Opera binası (mimar Émile Thion ve Marcel Rousseau – 1923)
* Reims : [[Hôtel de la Mutualité de Reims|Hôtel de la mutualité]] isimli konut binası (mimar Ferdinand Amann ve Albert Cuvillier – 1927)
* Lyon : [[Halle Tony-Garnier]] isimli konser salonu (mimar Tony Garnier – 1905)
* Paris : Piscine Molitor isimli otel ve havuz binası (mimar Lucien Pollet, vitray tasarımcısı Louis Barillet – 1929)
* Paris : Palais de la Porte Dorée isimli müze (mimar Albert Laprade – 1931)
* Paris : Le Grand Rex isimli sinema binası (mimar Auguste Bluysen ve mühendis John Eberson – 1930)
* Paris : Palais de Tokyo isimli modern ve çağdaş sanatlar müzesi (Jean-Claude Dondel, André Aubert, Paul Viard ve Marcel Dastugue’dan oluşan mimarlar ekibi – 1937)
* Paris : Palais de Chaillot isimli fuar salonu ([[Jacques Carlu]], [[Louis-Hippolyte Boileau]] ve [[Léon Azéma]]’dan oluşan mimarlar ekibi – 1937)
=== Modern mimari ===
Modern akım veya modernizm olarak da adlandırılan [[Modern mimarlık|Modern mimari]], [[I. Dünya Savaşı|Birinci Dünya Savaşı]] sırasında veya sonrasında ortaya çıkmış çeşitli mimari konseptlere verilen genel isimdir. Bu akımın ana prensipleri [[Fonksiyonalizm (mimarlık)|fonksiyonalizm]] ve [[Rasyonalizm (mimarlık)|rasyonalizm]] olmuştur. 19. yüzyıl’ın [[Eklektisizm|eklektist]] tarzına tepki olarak ortaya çıkmış ve 20. yüzyıl mimarlık anlayışına kalıcı bir şekilde yön vermiştir.
Modern mimarinin belli başlı mimarları [[Walter Gropius]], [[Adolf Loos]], [[Auguste Perret]], [[Ludwig Mies van der Rohe]], [[Oscar Niemeyer]], [[Robert Mallet-Stevens]] olmakla beraber, öncü çalışmalarının İsviçre asıllı Fransız mimar [[Le Corbusier]] (Charles-Edouard Jeanneret 1887-1965) tarafından yapıldığı kabul edilir. İsviçreli mimar Pierre Jeanneret ile 1927’de yayınlandığı « Modern Mimarinin Beş İlkesi » adlı eserinde Modern akımı karakterize eden unsurları özetlemiştir :
# Kazık : kazık üstü binalar sayesinde zemin katı serbest kılınır, karanlık ve nemli mekanlar ortadan kaldırılır, bahçe ve dolaşma alanları binanın altından geçer.
# Çatı terası : geleneksel eğimli çatıların aksine, çatı terasları kullanıma açıktır ; güneşlenmek, spor yapmak, havuz veya çatı bahçesi inşa etmek için kullanılabilir. Bu prensiple tasarlanan çatı katları « beşinci cephe » olarak da adlandırılır.
# Açık plan : betonarme veya çelik döşemelerin taşıyıcı duvarlar yerine sütunlarla desteklenmesiyle mekan, strüktürden bağımsız bir şekilde düzenlenebilir hale getirilir.
# Yatay pencere : sütunlardan oluşan taşıyıcı sistemler sayesinde lento kısıtlamaları ortadan kaldırılır, cephelerle aynı genişlikte yatay ve panoramik pencereler kullanılır.
# Açık cephe : Taşıyıcı sistemlerden bağımsız kılınan perde cepheler binayı çevreleyen ince ve hafif bir çeper gibi kullanılır. Cephe tasarımında konsollar, cepheyle hizalanmayan sütunlar ve geniş pencereler gibi mimari unsurlara yer verilir.
Le Corbusier’nin Fransa’da gerçekleştirdiği belli başlı eserler aşağıdaki gibidir :
* Paris : Villa La Roche (1923)
* Paris : Maison Planeix isimli villa-sanat atölyesi (1925-1928)
* Poissy : Villa Savoye (1928-1931)
* Marsilya : Cité Radieuse isimli konut üniteleri (1946-1952)
* Ronchamp : Notre-Dame-du-Haut Şapeli (1950-1955)
Modern akımın Fransa genelindeki diğer örnekleri ise Fransız mimar Robert Mallet-Stevens’in Villa Noailles projesi (Hyères); Fransız mimarlar Auguste ve Gustave Perret’nin Notre-Dame du Raincy kilisesi (Paris); Fransız mimar Tony Garnier’nin Quartier des Etats-Unis isimli toplu konut projesidir (Lyon).
=== Çağdaş mimari ===
| |||