Kısasa Kısas: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kısasa kısas''' (İngilizce özgün adı:''Measure for Measure'') ünlü İngiliz yazarı [[William Shakespeare]] tarafından yazılmış bir oyundur. Kesin olarak ne zaman yazıldığı belgelenememekle beraber 1603 veya 1604 yıllarında yazıldığına dair ipuçları bulunmaktadır. Önce bir [[komedi]] olarak sınıflandırılmıştır fakat çağımızda ne komedi ne de trajedi olarak görüldüğü için [[problem oyunlar]] sınıfına konulmaktadır. İlk defa basılması ''Birinci Folyo'' içinde 1623dedir1623'tedir. Bu oyunun belgelenen ilk sahneye konulması 1604dedIr1604'tedir. Oyunun ele aldığı önemli temalar merhamet ile gerçek, ve bunların gurur ile alçak gönüllükle ilişkileridir. ''

''Kisasa kisas''oyununun belgelenmis olarak sahnede ilk oynanisi 26 Aralik 1604'dedir. Cronwell devriminde kapatilan tiyatrolarin 1660da Kiraliyet'in Restorasyonu ile acilmasi ile bircok Shakespeare oyunu, ''Kisasa Kisas'' dahil, adaptasyonlar halinde tiyatro seyircilerine sunulmustur. Bunlardan ilki [[William Devenant]] tarafından ''Asiklar Aleyhinde Kanun'' adinda ''Kisasa Kisas'' oyunudur; bu oyunu gorup begendigini unlu Ingiliz gundelikcisi [[Samuel Pepys]] 18 SubatŞubat 1662de1662'de gundeligine kaydetmistirkaydetmiştir. Diger adaptasyonlar 1699da1699'da Charles Gideon tarafından ve 1720de1720'de John Rich tarafından yapilanlardir. Spakespeare'in kendi metni ile ilk sahneye konulma Kralice Viktoriya caginin sonlarina dogru olmustur; cunku Viktoriya caginin Ingiliz seyircisi icin bu eserin ana konusu olan acik acik evlenmeden çocuk yapmak buyuk bir skandal konusu olarak nitelenmekteydi.

Viyana Dükü Vincentino önemli bir diplomatik görev dolayısıyla şehirden ayrılacağını bildirir. Şehrin idaresini çok hoşgörüsüz sert bir hakim olarak bilinen Angelo'nun eline bırakır. Dük'ün idaresi altında zina hakkında kanunlar, çok sert olmakla beraber hoşsgörühoşgörü prensibine uygulanmıştır. Buna karşılık Angelo cinsel ahlaksızlikahlaksızlık suclarınasuçlarına karşı çok sert bir kişi olarak bilinmektedir.

Bir genç asilzade olan Claudiyo sevgilisi Juliet ile nişanlıdır ama nikah töreni gecikmiştir. Bu arada iki sevgili birleşmiş ve Juliet evlilik dışı gebe kalmıştır. SehrinŞehrin kanunlarinakanunlarına göre Angelo bunu zina olarak görür ve Claudiyo'yu zina suçuyla yargılar. Claudiyo evlenmek istediğini çok açıkcaaçıkça belirtmesine rağmen Angelo onu idama mahkûm eder.

Cladiyo'nun arkadaşı Lucio bir rahibe adayı olan Claudiyo'nun kızkardeşi İsabella'yiyı manastırında ziyaret ederek kardeşi hakkında Angelo'ya gidip kardesinikardeşini af etmesini istemesini söyler. IsabelleIsabella Angelo huzuruna çıkıp ondan merhamet dilemek iciniçin bir ozelözel randevu aliralır. Oyunun iki sahnesini alan Angelo ve Isabella arasindakiarasındaki gorusmegörüşme seyirciye Angelo'nun Isabella'ya karsikarşı sehvetşehvet duskunudüşkünü fikirler beslediğini ortaya cikartirçıkartır. Sonunda Angelo IsebellaIsabella'ya bir anlasmaanlaşma yolu oldugunuolduğunu bildirir; egereğer Isabelle Angelo ile birlikte yatmaya izin saglarsasağlarsa Angelo Cladiyo'nun hayatini bagislamayabağışlamaya hazirhazır olacaktirolacaktır. Isabella bu teklifi hemen reddeder fakat Angelo'nun sehirdeşehirde olan cokçok katı ve höşgörüsüzlük ünü dolayısıyla yapabileceği ifşaat ve suç ithamlarına kimsenin inanmayacağını düşünüp Angelo'yu açıkça suçlamaktan kaçınmaya karar verir. Bunun yerine Isabella kardeşi Claudiyo'u hapishanede ziyaret eder ve kaderine razı olup idamı kabullenmesini öğütler. Claudiyo'nun sert itirazlarını ve tekrar tekrar Angelo'nun tekliflerini halka ifşa etmesini istemesine rağmen Isabella kararını değiştirmez.

Dük gerçekten şehirden ayrılmamış; Angelo'nun şehrini nasıl idare ettiğini kendi gozlerigözleri ile görmek bir kesiş kıyafetine bürünerek şehirde kalmıştirkalmıştır. Bir kesiş gibi rahibe adayı İsabella ile arkadaşlık kurmuştur. Angelo'nun kötü idaresini engellemek için iki aldatmaca düzenler:

*Birincisi bir ''yatak aldatmacası''dır. Angelo daha önce Mariana ile nişanlanmş; fakat o çeyizini ve agabeyiniağabeyini bir deniz kazasında kaybedince Mariana ile nikah kıydırmaktan vazgeçmiştir. Isabella Angelo'ya haber göndererek onun yatağına gireceğini ancak her şeyin tam karanlıkta ve sessizlik içinde olmasını şart koştugunukoştuğunu bildirir. Bu randevuda Mariana İsabellaIsabella'nin yerini almaya razı olmuştur ve bu randevuda Angelo ile cinsel ilişkide bulunur. Şehrin kanunlarının bir değişik yorumuna göre bu bir çift arasındaki nişanın bitip nikah olduğuna delildir. Ancak Angelo hâlahâlen İsabellaIsabella ile yattığına inanmaktadır.

*Fakat Angelo yine sözünü tutmaz. Hapishaneye mesaj göndererek Claudiyo hakkındaki idam hükmünün infazını ve onun kesik başının kendisine gönderilmesini emreder. Bu ikinci bir aldatmacanın, ''kesik baş aldatmacası'' nın, uygulanmasını gerektirir. Dük önce hapisanedehapishanede idam bekleyen haydut Bernandine'nin başının kesilerek Claudiyo'nun başı yerine gönderilmesine karar verir. Fakat bu mahkûm sarhoş olmasına rağmen katiyen buna razı olamıyacağınıolamayacağını açıkcaaçıkça bildirir. Fakat Claudiyo'nun şansı yaver gidip hapisanedehapishanede bulunan ve Claudiyo'ya cok benzeyen bir korsan Ragozine birdenbire ölür. Ölünün başı kesilip Angelo'ya gönderilir.

Oyunun ana dalı DukuDükü'unn kendi elbiselerini giyinip şehre donermiş gibi tekrar görevine başlaması ile devam eder. İsabellaIsabella ve Mariana açık olarak DukDük'e Angelo'yu itham eden bir şikayet mektubu gönderirler. Angelo onların ithamlarını hemen reddeder. Angelo'nun bu şekilde yalancı kötü ithamlara hedef olmasının sorumluluğunun Keşiş Ludowick olduğu ortaya çıkar. Dük, Keşiş Ludowick'e karşı olan davanın Angelo tarafından görülmesine razı olur. Hemen Dük Angelo'nun yanından ayrılarak Ludowick kıyafetine girer. Dava celsesinin sonunda kesiş kendinin Dük olduğunu ifşa eder; Angelo'nun yalancı olduğu ve İsabellaIsabella ve Mariana'nın doğruyu söoylediklerisöyledikleri ortaya çıkar. Dük, Angelo'nun idam edilmesine ve bütün mirasının ''daha iyi bir koca bulması için çeyiz olarak'' Mariana'ya verilmesine karar verir. Fakat Mariana Dük'ten Angelo'ya merhamet etmesini ister ve Dük de Angelo ve Mariana'nın evlenmeleri şartı ile Angelo'yu afeder. Sonra Dük İsebellaIsabella'ya kendisi ile evlenmesini teklif eder. Oyun Isabella'nin cevabının ne olduğunu bildirmeden biter. Değişik yönetmenler değisikdeğişik şekillerde oyuna son vermişlerdir. Çok kere oyun sonunda İsabellaIsabella'nin suskunluğu onun evlenmeyi kabul ettiği şeklinde yorumlanmıştır.

Bu oyun akımı devam ederken Claudiyo'nun arkadasi Lucio'yu ele alan bir diğer olaylar dizisi de geliştirilmiştir. Lucio oyunun ortasında devamlı olarak keşisekeşişe Dük aleytharıaleyhtarı iftaralariftiralar atmaktadiratmaktadır ve bunlar Vincetio'nun saşkınlığınışaşkınlığını komik olarak göstermeye fırsat olmaktadirolmaktadır. Son perde de ise Lucio Duk'e keşiskeşiş aleyhinde bir sürü iftira atar. Keşiş ve dükün aynı kişi olduğu ortaya çıktığı zaman Lucio muşkül duruma girer. Angelo gibi bir ceza verilmesi gerekmektedir ve istemedigiistemediği evligeevliliğe zorlanirzorlanır; yeni karisi fahişe Kate Keepdown olur.