Vikipedi

Nasreddin Hoca: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
538.439 değişiklik
k düzen
düzeltme, yazış şekli: bir çok → birçok AWB ile
125. satır:
[[Bektaşî fıkraları]] niteliğine sahip Nasreddin Hoca fıkraları da bulunmaktadır.<ref name=nhoaaü>{{dergi kaynağı|soyadı=Görkem|ad=İsmail|başlık=Nasreddin Hoca Olgusunun Algılanması ve Anlamlandırılması Üzerine|dergi=Türkbilig|yıl=2012|ay=Bahar|sayı=23|sayfalar=83-106|yayıncı=Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi|yer=Ankara|issn=1302-6011}}</ref> Hocanın sabah namazını uzatmasının sebebini "Allah'ı borçlu edeyim" diye açıkladığı, tanrı misafiriyim diyerek evine gelen adamı mescide gönderdiği, fındık dağıtırken çocuklara "Allah taksimi mi olsun kul taksimi mi?" diye sorduğu, "Kul taksimi" cevabını aldığında göğe bakarak "Bak, çocuklar bile senin işlerini beğenmiyorlar." diye seslendiği fıkralar Bektaşi edalı fıkralardandır.{{sfn|Boratav|2014|p=44}}{{sfn|Boratav|2014|p=43}} Bu son fıkra aynı zamanda Bektaşî'nin meyve ikram ettiği kimselere "Allah yapısı mı olsun kul yapısı mı?" diye sorduğu fıkrayla da benzerlik göstermektedir.{{sfn|Boratav|2014|p=44}}
 
Nasreddin Hoca, fıkralarında iki farklı anlamda "deli" olarak anılmaktadır. Birinci anlamıyla Nasreddin Hoca, saçma hareketlerde bulunan, manasız sözleriyle saf ve aptal göründüğü halde gerçekte bilge niteliği taşıyan ve garip davranışlarının altında ders alınacak gerçekler bulunan bir kişidir.{{sfn|Boratav|2014|p=46}} Ermiş yönleriyle öne çıkan bir çokbirçok fıkrada da bu yönüyle görünmektedir:{{sfn|Boratav|2014|p=46}}
{{Alıntı|Çetin meselelerini Arap, Acem, Hint bilgilerinin çözemediği bir molla Nasreddin'e gelir. Onu tarlasında çalışırken bulur. Hoca, mollayı deli dolu sözleriyle ve garip davranışları ile şaşırtır ama sorularına da çatır çatır cevap verir. Molla böylece hem hocanın olgunluğu, hem de Rum ülkesinin bilim seviyesi üzerine bir yargıya varır: "Rum'un delisi böyleyse uslusu nice olur?" der.}}
 
270. satır:
== Sanat ve popüler kültürde Nasreddin Hoca ==
Nasreddin Hoca'ya bir sanat ve popüler kültür ögesi olarak oldukça rağbet edilmektedir. Tam tarihi bilinmeyen ancak 1775 ila 1782 arasında yazıldığı düşünülen ''[[Nasreddin Hoca'nın Mansıbı]]'' adlı eser Nasreddin Hoca'ya dair bilinen en eski oyundur.<ref>{{dergi kaynağı|soyadı=Gürsoy|ad=Ülkü|başlık=Nasreddin Hoca'nın Mansıbı|dergi=
Millî Folklor|yıl=1996|sayı=31-32|sayfalar=24-26|yayıncı=Geleneksel Yayıncılık|issn=1300-3984}}</ref> Bunun haricinde [[İkinci Meşrutiyet]]'in ilk yıllarında [[Millî Osmanlı Operet Kumpanyası]] 1914 yılında İzmir'de ''Nasrettin Hoca'nın Telaşı'' adlı bir oyun sergilemiştir.<ref name=imcikitf>Nemutlu, Özlem (2005). "II. Meşrutiyetten Cumhuriyetin İlânına Kadar İzmir'de Tiyatro Faaliyetleri". (doktora tezi). Ege Üniversitesi</ref> Yine aynı dönemlerde [[Bahâ Tevfik]] ve Ahmet Nebil de aynı adla revü şeklinde bir oyun yazmışlar, ilk sahnelenmesi 9 Ekim 1916 tarihinde İzmir'deki İris Sineması'nda gerçeklemiştir.<ref name=imcikitf/> Her iki oyun da Meşrutiyet yıllarında gerek İzmir gerekse de İstanbul'da çokça temsil edilmiştir.<ref name=imcikitf/> [[Sabahattin Kalender|Sabahattin Bey]] 1930'larda ''Nasrettin Hoca'' adlı bir operet sahnelemiş<ref>{{web kaynağı|başlık=Nasrettin Hoca yenilendi|url=http://arsiv.ntv.com.tr/news/146656.asp|yayıncı=ntv.com.tr|erişimtarihi=4 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/gJ29Y|arşivtarihi=4 Eylül 2016}}</ref>, aynı dönemde [[Ziya Şakir Soku|Ziya Şakir]] ile [[Ömer Seyfettin]] de ''Nasreddin Hoca'' adlı oyunlar yazmışlardır.<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Soku|ad=Ziya Şakir|başlık=Nasreddin Hoca|yıl=2012|yayıncı=Akıl Fikir Yayınları|yer=İstanbul|isbn=9786055283018|yazarbağı=Ziya Şakir Soku|sayfalar=93}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|soyadı=And|ad=Metin|başlık=100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi|yıl=1970|yayıncı=Gerçek Yayınevi|yer=İstanbul|sayfalar=233|yazarbağı=Metin And}}</ref> [[Halide Edib Adıvar]] 1945 yılında yazdığı ''[[Maske ve Ruh]]'' adlı oyununda Nasreddin Hoca'ya yer vermiş<ref>{{dergi kaynağı|soyadı=Karaca|ad=Nesrin|başlık=Halide Edip Adıvar'ın Nasrettin Hoca üzerinden ironik çağ eleştirisi: Maske ve Ruh|dergi=Türkoloji Dergisi|yıl=2013|cilt=20|sayı=1|sayfalar=13-38|doi=10.1501/Trkol_0000000265|yayıncı=Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi|issn=0255-2981}}</ref><ref>{{dergi kaynağı|soyadı=Çamurdan|ad=Eser|başlık=Maske ve Ruh|dergi=Tiyatro Dergisi|yıl=1997|sayı=67|sayfalar=27-29|yayıncı=Tiyatro Yapım Yayıncılık|issn=1300-7963}}</ref>; 1951'de Adnan Çakmakçıoğlu, 1954'dete İsmail Hakkı Sunat, 1962'de ise Aydın Su Nasreddin Hoca ve fıkralarını tiyatro oyunu olarak ele alan diğer isimler olmuştur. Kumuk yazar Muhammed Kurbanov tarafından 1938 yılında yazılan ''Molla Nasreddin'' adlı oyun Dağıstan'da ve Sovyetler Birliği'nde; Özbekistan'daysa ''Xo'ja Nasriddin'' operası, ''Nasriddinning Yoshligi'' balesi ve ''Nasriddin Afandi'' müzikal komedisi birçok tiyatroda yüzlerce kez sahnelenmiştir.{{sfn|Sakaoğlu|Alptekin|2014|p=104}}<ref name=tdokmonhkf/> Azeri yazar [[Yusif Ezimzade]]'nin 1959'da ''Nesreddin'' adıyla<ref name=hhamnhybe/>, Çekoslovak yazar [[Jiří Mahen]]'in ''Nasreddin čili Nedokonalá pomsta'' adıyla 1930'da ve ''Jánošík Ulička odvahy Nasreddin'' adıyla 1962'de<ref>{{web kaynağı|ad1=Jiří|soyadı1=Poláček|ad2=Naděžda|soyadı2=Peňáková|başlık=Dramatická tvorba Jiřího Mahena|url=https://is.muni.cz/th/361800/pedf_b/Bakalarska_prace_-_Dramaticka_tvorba_Jiriho_Mahena.pdf|yayıncı=is.muni.cz|erişimtarihi=8 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/5bYBQ|arşivtarihi=8 Temmuz 2017|dil=Çekçe}}</ref><ref>{{web kaynağı|başlık=Jánošík; Ulička odvahy; Nasreddin|url=https://search.mlp.cz/cz/titul/janosik-ulicka-odvahy-nasreddin/2051246/|yayıncı=mlp.cz|erişimtarihi=8 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/udQSu|arşivtarihi=8 Temmuz 2017}}</ref>, yine Çekoslovak yazar [[Josef Kainar]]'ınsa 1964'te ''Nebožtík Nasredin'' adıyla<ref>{{web kaynağı|başlık=Nebožtík Nasredin (divadelní záznam)|url=https://www.csfd.cz/film/57387-neboztik-nasredin/komentare/|yayıncı=csfd.cz|erişimtarihi=8 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/QjKQS|arşivtarihi=8 Temmuz 2017|dil=Çekçe}}</ref><ref>{{web kaynağı|başlık=Nebožtík Nasredin (TV divadelní představení)|url=https://www.fdb.cz/film/neboztik-nasredin/55655|yayıncı=fdb.cz|erişimtarihi=8 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/eUqfx|arşivtarihi=8 Temmuz 2017|dil=Çekçe}}</ref> yazdığı oyunlar bulunmaktadır.
 
Ermeni-Rus yazar [[Georgi Gürciyev]] 1950'de yayınlanan ''[[Beelzebub's Tales to His Grandson]]'' adlı eserinde Nasreddin Hoca'yı ana karakterlerden biri olarak kullanmıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=The 86 Sayings of Mullah Nassr Eddin|url=http://www.endlesssearch.co.uk/gurdjieff_eddin.htm|yayıncı=endlesssearch.co.uk|erişimtarihi=8 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/1Cq9V|arşivtarihi=8 Temmuz 2017|dil=İngilizce}}</ref> [[Mehmet Fuad Köprülü]], [[Orhan Veli Kanık]], [[Nedim Uçar]], [[Nüzhet Erman]]'ın aralarında bulunduğu şairler Nasreddin Hoca fıkralarını şiirleştirmişler, ilk olarak 1930 yılında Kemalettin Şükrü Orbay olmak üzere 1982'de [[Burhan Felek]] ve 2006'da da Nail Tan tarafından Nasreddin Hoca bir hikâye ve roman kahramanı olarak işlenmiştir.<ref name=nhfis/><ref name=tdvia/><ref>{{dergi kaynağı|soyadı1=Nazlı|ad1=Atiye|yıl=2008|ay=Mayıs|başlık=Nasreddin Hoca'nın Romanlaştırılmış Hayatı|dergi=Akademik Sayfalar|cilt=8|sayı=26|sayfalar=265-267|yer=Konya|yayıncı=Merhaba Gazetesi}}</ref> Sovyetler Birliği'nde ise [[Leonid Solovyov]]'un Nasreddin Hoca fıkralarını temel alan ''[[Povest o Hoce Nasreddine]]'' roman serisi bir buçuk milyondan fazla satış yapmış ve senaryolaştırılarak sinemaya aktarılmıştır.{{sfn|Sakaoğlu|Alptekin|2014|p=104}} Fransa'da yayınlanan ''[[Vaillant]]'' dergisinin Aralık 1946 tarihli sayısında ilk kez yayınlanan çizgi roman serisi ''[[Nasdine Hodja]]'' da Nasreddin Hoca'dan esinlenilerek oluşturulmuştur.<ref>{{ansiklopedi kaynağı|dil=Fransızca|ad=Patrick|soyadı=Gaumer|yazarbağı=Patrick Gaumer|başlık=Nasdine Hodja |ansiklopedi =Dictionnaire mondial de la BD|yer=Paris |yayıncı=[[Éditions Larousse|Larousse]] |yıl=2010 |isbn=9782035843319|sayfalar=626-627}}</ref>
282. satır:
Türkiye, Sovyetler Birliği ve Çin'in haricinde [[İrec Dustdar]]'ın Nasreddin Hoca'yı canlandırdığı 1953 İran yapımı ''[[Molla Nasreddin (film, 1953)|Molla Nasreddin]]''<ref>{{web kaynağı|başlık=MULLAH NASR-AL-DIN|url=http://www.citwf.com/film233434.htm|yayıncı=citwf.com|erişimtarihi=6 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/e3AMU|arşivtarihi=6 Eylül 2016|dil=İngilizce}}</ref> ile 1957 yapımı ''[[Molla Nasreddin (film, 1957)|Molla Nasreddin]]''<ref>{{web kaynağı|başlık=Molla Nasreddin|url=http://www.kinomania.ru/film/566579/|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|yayıncı=Kinomania.ru|arşivurl=https://archive.is/khWPU|arşivtarihi=7 Temmuz 2017|dil=Rusça}}</ref>, [[Peter-Paul Goes]]'un Nasreddin Hoca'yı canlandırdığı 1959 Doğu Almanya yapımı ''Nasreddin und der Wucherer''<ref>{{web kaynağı|başlık=Goes, Peter-Paul|url=http://defa-sternstunden.de/index.php?option=com_content&view=article&id=802&Itemid=4|yayıncı=defa-sternstunden.de|erişimtarihi=6 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/sbkBN|arşivtarihi=6 Eylül 2016|dil=Almanca}}</ref>, [[Leo Konforti]]'nin Nasreddin Hoca'yı canlandırdığı 1960 Bulgaristan yapımı ''[[Hitar Petar (film)|Hitar Petar]]''<ref>{{web kaynağı|başlık=Хитър Петър|url=http://www.cinefish.bg/Hitar-Petar-Hitat-Petar-id30801.html|yayıncı=cinefish.bg|erişimtarihi=6 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/2boD2|arşivtarihi=6 Eylül 2016|dil=Bulgarca}}</ref>, [[Zdenek Junák]]'ın Nasreddin Hoca'yı canlandırdığı 1984 Çekoslovakya yapımı ''Nasredin''<ref>{{web kaynağı|başlık=Nasredin (TV film)|url=http://www.csfd.cz/film/277849-nasredin/komentare/|yayıncı=csfd.cz|erişimtarihi=6 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/8JmW1|arşivtarihi=6 Eylül 2016|dil=Çekçe}}</ref>, [[Raghubir Yadav]]'ın Nasreddin Hoca'yı canlandırdığı 1990 Hindistan yapımı ''[[Molla Nasreddin (dizi)|Molla Nasreddin]]''<ref>{{web kaynağı|başlık=Teletalk|url=http://indiatoday.intoday.in/story/coming-soon-on-the-small-screen-is-the-delightful-mullah-nasiruddin/1/315771.html|yayıncı=indiatoday.intoday.in|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/cpC5r|arşivtarihi=7 Temmuz 2017|dil=İngilizce|tarih=31 Ekim 1990}}</ref>, [[Jean-Pierre Sentier]]'in Nasreddin Hoca'yı canlandırdığı 1993 Fransa yapımı ''Faits et dits de Nasreddin''<ref>{{web kaynağı|başlık=Faits et dits de Nasreddin (1993)|url=http://www.cinemarx.ro/filme/Faits-et-dits-de-Nasreddin-Faits-et-dits-de-Nasreddin-262517.html|yayıncı=cinemarx.ro|erişimtarihi=6 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/drWcj|arşivtarihi=6 Eylül 2016|dil=Rumence}}</ref> ve [[Luis Rego]]'nun Nasreddin Hoca'yı canlandırdığı 2016 Fransa-Portekiz ortak yapımı ''Feitos e Ditos de Nasreddin II''<ref>{{web kaynağı|başlık=FEITOS E DITOS DE NASREDDIN II|url=http://festival.curtas.pt/programa/2016/competicao/nacional/5-2/?id=2016232|yayıncı=curtas.pt|erişimtarihi=6 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/XwHSN|arşivtarihi=6 Eylül 2016|dil=Portekizce}}</ref> sinema ve televizyon dünyasında Nasreddin Hoca'nın işlendiği diğer yapımlardır.
 
Nasreddin Hoca mobil platform oyunlarında da yer edinmiş olup<ref>{{web kaynağı|başlık=Jigsaw Puzzle - Nasreddin Hodja - Preschool Game|url=http://www.metacritic.com/game/ios/jigsaw-puzzle---nasreddin-hodja---preschool-game|yayıncı=metacritic.com|erişimtarihi=9 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/IcZzu|arşivtarihi=9 Eylül 2016|dil=İngilizce}}</ref><ref>{{web kaynağı|başlık=Match Game - Nasreddin Hodja|url=http://www.metacritic.com/game/ios/match-game---nasreddin-hodja|yayıncı=metacritic.com|erişimtarihi=9 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/U1EMa|arşivtarihi=9 Eylül 2016|dil=İngilizce}}</ref><ref>{{web kaynağı|başlık=Nasreddin Hoca|url=http://www.metacritic.com/game/ios/nasreddin-hoca|yayıncı=metacritic.com|erişimtarihi=9 Eylül 2016|arşivurl=https://archive.is/JfEAb|arşivtarihi=9 Eylül 2016|dil=İngilizce}}</ref> 1996 yılı [[UNESCO]] tarafından Nasreddin Hoca yılı olarak kutlanmıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=UNESCO GENEL KONFERANSLARI TARAFINDAN İLAN EDİLEN ANMA VE KUTLAMA YIL DÖNÜMLERİ|url=http://unesco.org.tr/dokumanlar/anmakutlama/anma_kutlama.pdf|yayıncı=unesco.org.tr|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170707154820/http://unesco.org.tr/dokumanlar/anmakutlama/anma_kutlama.pdf|arşivtarihi=7 Temmuz 2017}}</ref> Günümüzde de Nasreddin Hoca adına [[Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Anma ve Mizah Günleri]]<ref>{{web kaynağı|başlık=Nasreddin Hoca Anma ve Mizah Günleri Başladı|url=http://www.aksehir.bel.tr/portal/index.php/aksehir/aksehir-haberler/1624-toren|yayıncı=aksehir.bel.tr|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/E0lIi|arşivtarihi=7 Temmuz 2017}}</ref>, [[Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması]]<ref>{{web kaynağı|başlık=37. ULUSLARARASI NASREDDİN HOCA KARİKATÜR YARIŞMASI|url=http://www.anadolukarikaturculerdernegi.org/yarisma/240/37.+ULUSLARARASI+NASREDDIN+HOCA+KARIKATUR+YARISMASI|yayıncı=anadolukarikaturculerdernegi.org|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/Oyx5g|arşivtarihi=7 Temmuz 2017}}</ref>, Altın Eşek Komedi Filmleri Festivali<ref>{{web kaynağı|başlık=2. Altın Eşek Komedi Filmleri Festivali Başlıyor|url=http://www.aksehir.bel.tr/portal/index.php/aksehir/aksehir-haberler/1007-komedi-filmleri-festivali|yayıncı=aksehir.bel.tr|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/fYtrE|arşivtarihi=7 Temmuz 2017}}</ref>, Nasreddin Hoca Gülmece Öyküsü ve Çizgi Film Yarışması<ref>{{haber kaynağı|başlık=Nasreddin Hoca Şenliği'nde yarışmalar|gazete=Milliyet Aktüalite|tarih=18 Nisan 1982|sayfa=19}}</ref> ve Uluslararası Nasreddin Hoca Sempozyumu<ref>{{web kaynağı|başlık=Uluslararası Nasreddin Hoca Sempozyumu|url=http://www.turkdunyasivakfi.org.tr/etkinlik/18/uluslararasiuluslararası-nasreddin-hoca-sempozyumu|yayıncı=turkdunyasivakfi.org.tr|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/v3Bt2|arşivtarihi=7 Temmuz 2017}}</ref> gibi eğlence, sanat ve akademi alanlarında etkinlikler düzenlenmektedir. Ayrıca bilimsel alanda sayısız Nasreddin Hoca çalışması bulunmaktadır.<ref>{{web kaynağı|başlık=NASREDDIN sorgusu için 79 kayıt bulundu|url=http://turkoloji.cu.edu.tr/halkbilim_kyn/sonuc_03.php?searchterm=Nasreddin&searchtype=Makale_adi|yayıncı=turkoloji.cu.edu.tr|erişimtarihi=3 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170703223426/http://turkoloji.cu.edu.tr/halkbilim_kyn/sonuc_03.php?searchterm=Nasreddin&searchtype=Makale_adi|arşivtarihi=3 Temmuz 2017}}</ref><ref>{{web kaynağı|başlık=nasreddin hoca üzerine çok yönlü bir araştırma araması sonucunda 216 adet bibliyografik künye görüntülenmektedir.|url=https://makaleler.mkutup.gov.tr/SonucListe.aspx?Ara=nasreddin%20hoca&DtSrc=0|yayıncı=makaleler.mkutup.gov.tr|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/ZXfC8|arşivtarihi=7 Temmuz 2017}}</ref><ref>{{web kaynağı|başlık=Arama Sonuçları: "Nasreddin Hoca" 35|url=http://dergipark.gov.tr/search?q=%22Nasreddin+Hoca%22&type=basic&section=articles|yayıncı=dergipark.gov.tr|erişimtarihi=7 Temmuz 2017|arşivurl=https://archive.is/PXQob|arşivtarihi=7 Temmuz 2017}}</ref>
 
== Fıkraların mahiyeti ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Nasreddin_Hoca" sayfasından alınmıştır