Yıldız evrimi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Kaynakça: düzeltme AWB ile |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
||
43. satır:
Daha büyük yıldızlarda demir çekirdek artık kendi kütlesini destekleyemeyecek kadar, yani 1,4 güneş kütlesinden daha fazla büyüyene kadar çekirdek kaynaşması devam eder. Çekirdeğin içindeki eksicikler (elektron) önelciklere (proton) yönlendirilince ve ters [[beta çözünmesi]] ya da [[eksicik yakalanması]] (elektron yakalanması) ile patlayıp ılıncık (nötron) ve nötrinolar oluşturunca çekirdek birdenbire çöker. Bu çökmenin oluşturduğu şok dalgaları yıldızın geri kalanının bir [[süpernova|üstnova]] olarak patlar. Üstnovalar o kadar parlaktır ki kısa süre içinde bulunduğu gökadanın tamamından daha parlaktır. [[Samanyolu]]nda oluştuklarında, tarih boyunca daha önce yıldız görülemeyen yerlerde ortaya çıkan "yeni yıldızlar" olarak gözlemlenmişlerdir.<ref name="supernova">{{Web kaynağı | url = http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/snrs/snrstext.html | başlık = Introduction to Supernova Remnants | erişimtarihi = 2006-07-16 | yayımcı = Goddadr Space Flight Center | tarih = [[6 Nisan]], [[2006]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160731233421/http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/snrs/snrstext.html | arşivtarihi = 31 Temmuz 2016}}</ref>
Yıldızın maddesinin çoğu, üstnova patlamasıyla uzaya kaçar ve Yengeç Bulutsusu gibi bulutsuları oluşturur.<ref name="supernova" />) Geri kalan bir [[Nötron yıldızı|ılıncık yıldızı]] (nötron yıldızı) hâline gelir (kendilerini bazen [[Pulsar|atarca]] (pulsar) ya da [[X ışını patlaması]] şeklinde gösterir) ya da dört güneş kütlesine eşdeğer bir kalıntı bırakacak kadar büyük bir yıldız ise [[karadelik]] olur.<ref>{{Dergi kaynağı| yazar=C. L. Fryer | başlık=Black-hole formation from stellar collapse | dergi=Classical and Quantum Gravity | yıl=2003 | cilt=20 | sayfalar=S73-S80 | url=http://www.iop.org/EJ/abstract/0264-9381/20/10/309 }}</ref> Bir ılıncık yıldızında madde, ılıncık (nötron) yozlaşmış madde denilen hâlde bulunur ve çekirdekte de [[QCD özdeği]] denen daha da
Ölen yıldızların kaçan dış katmanları yeni yıldız oluşumunda kullanılabilecek ağır öğeleri de içerir. Bu ağır öğeler kayalık gezegenlerin oluşumuna izin verir. Üstnovalardan ve yıldız rüzgârlarından çıkan akış, yıldızlararası ortamın şekilllendirilmesinde önemli rol oynar.
| |||