Hârizmî: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
bozuk dosya kaldırıldı (dosya yüklenince yeniden eklenebilir)
düzeltme AWB ile
3. satır:
| resim_adı = Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi edit.png
| resim_boyutu =
| resim_başlığı = [[Sovyet Sosyalist CumhuriyetlerSovyetler Birliği|SSCB]] döneminde Hârizmî'nin 1200. yaş günü anısına basılan pul
| doğum_adı = Muhammed bin Mûsâ el-Hârizmî
| doğum_tarihi = 780
88. satır:
Yukarıdaki gösterimler, kitabın ele aldığı problem türleri için modern matematiksel gösterimi kullanır. Ancak Harezmi’nin zamanında bu matematiksel ifadelerin büyük çoğunluğu henüz bulunmamıştı, bu sebepten dolayı problemleri ve çözümlerini sunmak için basit metinler kullanmak zorunda kaldı. Örneğin bir problemle ilgili şöyle yazmıştır (1831 deki bir çeviriden)
 
{{quote| Eğer biri size "10'u iki parçaya ayırın: bir parçayı (10-x) kendisi ile çarpın; diğerinin (x) seksenbir katı ile birbirine eşit olacaktır”. derse
 
Hesaplama: Siz ona: "10'dan çıkartılıp kendisi ile çarpılan şey, yüz artı kare eksik yirmi şeydir, ve bu seksenbir şeye eşittir. Yirmi şeyi yüz ve kareden ayırıp seksenbir şeye eklenir. Yüz ve kare, yüzbir kök’e eşit olur. 101 kök’ü yarıya bölünce elli buçuk kök elde edilir. Bunu kendisiyle çarpınca ikibinbeşyüzelli ve bir çeyrek eder. Yüz’ü bunda çıkarırsak ikibindöryüzelli ve bir çeyrek kalır. Burdan kökü bulursak kırkdokuzbuçuk olur. Bunu kök’ün yarısı olan ellibuçuk’dan çıkartınca geriye bir kalır ve bu iki parçadan biridir." deyin.}}
117. satır:
 
==Astronomi==
[[Dosya:Corpus Christ College MS 283 (1).png|thumb| ''Corpus Christi College MS 283'' den bir sayfa. Harizmi'nin Zij'inin (astronomik tablo) Latince çevirisinden bir sayfa.]]
 
El-Harezmi’nin Zīj el-Sindhind (Arapça: زيج السند هند, "Siddhanta'nın astronomik tabloları") adlı eseri, takvimsel ve astronomik hesaplamalara dayanan,içerisinde bir sinus değeri tablosu ile birlikte 116 adet takvimsel, astronomik ve astrolojik veriyi barındıran, yaklaşık 37 bölümden oluşan bir çalışmadır. Bu, Zijes olarak bilinen ve Hint astronomik yöntemlerine dayanan birçok Arapça Zijes'den ilkidir. Çalışma güneşin, ayın ve o dönemde bilinen beş gezegenin hareketlerini gösteren tablolar içerir. Bu eser İslam astronomisinde dönüm noktasını oluşturmuştur. Şimdiye dek Müslüman gök bilimciler öncelikli olarak araştırma yaklaşımını benimsemişler, başkalarının eserlerini tercüme edip keşfedilmiş bilgileri öğrenmişlerdi. Orijinal Arapça versiyon (820) kayıptır, ancak muhtemelen Adelard of Bath(Ocak 26, 1126). tarafından Latinceye çevrilen, İspanyol gökbilimci Maslamah İbn Ahmed el-Mecriti'nin (1000) bir versiyonu, günümüze ulaşmıştır. Günümüze ulaşan bu el yazması Latince çevirilerden dört tanesi; Bibliothèque publique (Chartres), Bibliothèque Mazarine (Paris), Biblioteca Nacional (Madrid) ve Bodleian Kütüphanesi (Oxford) 'da muhafaza edilmiştir.
126. satır:
==Coğrafya==
[[Dosya:PtolemyWorldMap.jpg|thumb|Batlamyus'un (Ptolemi) haritası]]
[[Dosya:Khiva.jpg|thumb| Harizmi'nin doğum yeri Özbekistan Khiva'da bunlunan bir heykeli.]]
 
Harizmî Coğrafya alanında da tanınmış biridir ve coğrafya alanında birçok araştırmalar yapmıştır. Dağlar ve kum yuvaları konusunda ölçüm ve hesapları bulunmaktadır.
142. satır:
Sabah genişliği (Ma‘rifat sa‘at al-mashriq fī kull balad) ve yükseklikten azimutun belirlenmesi (Ma‘rifat al-samt min qibal al-irtifā‘) üzerine yazılmış olan iki metin özel bir ilgiyi hak eder.
Harezmi ayrıca usturlab yapımı kullanımı üzerine iki kitap yazmıştır.
 
 
== Eserleri ==
Satır 182 ⟶ 181:
[[Kategori:Iraklı astronomlar]]
[[Kategori:Fars coğrafyacılar]]
 
[[Kategori:Orta Çağ Müslüman astronomları]]
[[Kategori:Orta Çağ Müslüman matematikçileri]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Hârizmî" sayfasından alınmıştır