Vikipedi

Hâkim (Fâtımî halifesi): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kudelski (mesaj | katkılar)
Devriyeler
54.167 değişiklik
k Düzeltme AWB ile
Sabri76 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
166.194 değişiklik
Değişiklik özeti yok
29. satır:
{{Şiilik|collapsed=1}}
{{Batıniyye|collapsed=1}}
[[Dosya:Mosquee al-akim le caire 2.jpg|thumb|248px|left|[[Minare]], [[El-Hakim Camisi]] (990-1003), [[Kahire]], [[Mısır]].]]▼
[[Dosya:Holy Water source Hakimi Mosque.jpg|thumb|248px|[[Şadırvan]], [[El-Hakim Camisi]], [[Kahire]], [[Mısır]].]]▼
'''Hakim''' ya '''El-Hakim Bi-Emrillah''' ya da tam adı ''El-ḥākim Bi-Emrullah El-Manṣūr Ismāil bin El-Azīz Bin El-Mu`izz Li-Dīnallah Ma`d al-Fāṭimīye'', ([[Türkçe]]: Allah'ın Emriyle Hükümdar) (Arap yazısı: (الحاكم بأمر الله المنصور بن العزيز بالله بن المعز لدين الله معد الفاطمي)) (d. 13 Ağustos 985 - ö. 1021) 6. [[Fatımi]] [[halife]]si. [[Dürzi]]lerce ''"El-Hâkim Ki-Emrillâh" (Allah'ın emriyle Hükmeden)'' olarak bilinir. Asıl adı '''Ebû ʿAlî el-Mansûr''', lakabı ise "Târik’ûl-Hâkim Bi-Emrillâh"tır.
 
== Yaşamı ==
 
Babası [[Aziz (Fatımi)|El-Aziz Billah]]'ın ölümü üzerine 996'da altıncı [[Fâtımî]] [[Hâlife]]si olarak tahta çıktı.
 
Yaşının küçüklüğü nedeniyle vasiliğine hadım köle Bercevan getirildi. Dinsel taasupla birleşen acımasız kişiliği, devlet yönetiminde başarısız olan vasili Bercevan'ı öldürttükten (1000) sonra ortaya çıktı; onu öldürterek yönetimi bütünüyle üstlendi.
 
Halifeliğinin ilk dönemlerinde çoğunluğu [[Sünni]] olan halk arasında [[Şiî]]-[[İsmâ‘îlî]] [[inanç]]ları yaymaya çalıştı. Bu amaçla 1005'te, ''“Dar’ûl-Hikmet”'' adıyla bir akademi kurdu.
 
[[Yahudi]]lerin ve [[Hıristiyan]]ların yanı sıra [[Sünni]]ler üzerinde de baskıcı bir politika izleyen, bu arada çok sayıda devlet adamını öldürten Hakim, Hamza el-Zuzani ve [[İsmâ‘îlî]] [[Dâ’î]]ler [[Hamza ibn Ali ibn Ahmed]] ile yardımcısı [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî]]'yi [[İsmâ‘îl’îyye]] [[İslam mezhepleri|Mezhebi]]'nin yayılması için görevlendirdi. Birincisi 1008/09'da olmak üzere, içki kullanımıyla bazı yiyecekleri yasaklayan ve kadınlara ilişkin yeni düzenlemeler getiren fermanlar çıkardı.
 
▲[[Dosya:Mosquee al-akim le caire 2.jpg|thumb|248px|left|[[Minare]], [[El-Hakim Camisi]] (990-1003), [[Kahire]], [[Mısır]].]]
 
Bunların benimsenmesi için uyguladığı baskılar, gittikçe artan keyfilik ve zulüm eğilimi ayaklanmalara yol açtı. Fesatlık çıkardıkları gerekçesiyle Beni Kurre kabilesinin bazı mensuplarını öldürttü ve hapsetti, mallarına da el koymuştu. Beni Kurre kabilesi içinde etkili biri olan [[Endülüs Emevileri]]nden Ebu Rekve adlı bir emirin Beni Kurre ile Halife El-Hakim arasındaki husumetten istifade ederek başlattığı ayaklanma Beni Kurre, Zenate ve Kitame kabilelerince desteklendi.<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/780/10003.pdf], http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/780/10003.pdf.</ref> [[Mısır]]'ı ve başkenti tehdit eden bu ayaklanma büyük zorluklarla bastırılabildi.
 
Hakim, olasılıkla bu ayaklanmanın ve yıllardan beri süren kıtlığın etkisiyle [[Sünniler]] ile uzlaştı. Artık eskisinden farklı bir tutum izleyen Hakim, [[dîn]]i konularda hoşgörülü davrandı, bu alandaki cezaları kaldırdı. Hatta, yalnızca [[İsmâ‘îl’îyye]] [[İslam mezhepleri|Mezhebi]] ile ilgili ibadetleri kaldırarak açıkça Sünnilik'e geçti. Bundan sonra sürekli değişen fermanları ile bazen [[İsmaililik]]'e bazen [[Sünnilik]]'e eğilim gösterdi. Ancak [[gayrimüslim]]ler üzerindeki baskıyı azaltmadı.
 
== Derezîler'in ortaya çıkışı ==
 
▲[[Dosya:Holy Water source Hakimi Mosque.jpg|thumb|248px|[[Şadırvan]], [[El-Hakim Camisi]], [[Kahire]], [[Mısır]].]]
 
1017'de [[İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)]] öğretisi ve [[Tevhîd Dâvâsı]] Baş [[İmam]]ı olarak atadığı [[Hamza ibn Ali ibn Ahmed]]'in yardımcılarından El-Ehrem ve [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî|Neştekin ed-Derezî]] tarafından [[ilâh]]lığı ''(yani [[Allâh’û-Celle-Celâle’hû]]'nun Hâlife Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh'ta gözüktüğü)'' ilân edildi. Böylece [[Dürzîlik|Derezîler]] adı verilen yeni bir [[Şii mezhebi]] ortaya çıktı. Bu yeni inancın açıkça propagandasının yapılması [[Sünni]] topluluğun tepkisiyle karşılaştı; [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî|ed-Derezî]]'nin saklandığı halifenin sarayı kuşatıldı. Ancak Hakim, [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî|Neştekin ed-Derezî]]'yi halktan gelen şiddetli tepkiler karşısında tutuklatarak i'dam etmek zorunda kaldı. [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî|Derezî]]'in taraftarları ise [[Lübnan]] kaçmayı başardılar. Lübnan'a kaçan [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî|ed-Derezî]] yandaşları ise orada [[Allâh’ûr-Râhman’ûr-Râhîym]]'in El-Hâkim bi-EmrʿAllâh'ta yeniden doğuşuna ilişkin görüşlerini yaymağa devam ettiler ve bu görüşleri benimseyenler onun adıyla ''[[Dürzî|Derezîler]]'' olarak anılan topluluğu oluşturdular.
 
== Ölümü ==
 
Hakim ayaklanmacılara çok sert davrandı; ayaklanmanın başladığı Fustad üzerine bir intikam harekatına girişti, asker göndererek pek çok kişiyi ağır biçimde cezalandırdı. [[Türk]] ve [[Berberi]] ayaklanmacılar ile halifenin [[Siyahiler|Siyah]] askerleri arasındaki çatışmanın iyice şiddetlendiği bir sırada, 23 Şubat 1021'de Hakim birden ortadan kayboldu. Sevenleri tarafından ''"[[gayba]]"'' haline geçtiği söylentisi hızla etrafa yayılarak ölümü gizlenmeğe çalışıldı. Kız kardeşi Sitt’ül-Müluk tarafından öldürüldüğünü ileri sürenler olduğu gibi Mısır'da görüşlerini yaymasının olanaksızlaştığını anlayarak ülkeden kaçtığını savunanlar da vardır. Hükümdarlığı sırasında adını taşıyan [[astronomi]] cetvelleri çizdirdi.
 
== Hatırası ==
{{Bilgi kutusu|
| resim = ''' <small> [[Dürzîlik]] ile alâkalı bir dizinin parçasıdır. </small> ''' <br/> <br/> ''' {{Arap yazısı|الحاكم بأمر الله‎|ar}}'''<br/> [[Dosya:Druze star.svg|100px]] <br/> '''Ebû ʿAlî el-Mansûr Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh ibn-i Nizâr el-Azîz'''
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Hâkim_(Fâtımî_halifesi)" sayfasından alınmıştır