Köy enstitüsü: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Kaynakça: düzeltme AWB ile
düzeltme AWB ile
285. satır:
-->
== Köy Enstitülerinin kapatılması ==
[[II. Dünya Savaşı]]'nın sonlarına doğru 1945 yılında [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]] lideri [[Stalin]]'in Türkiye'den [[Kars]], [[Artvin]] ve [[Ardahan]]'ı ve Boğazlarda askeri üs istemesi üzerine, [[MilliMillî Şef]] de [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'den askeri destek istemişti.{{olgu}} Bu desteği vermeye hazır olduğunu belirten [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Truman Doktrini]] ile yardıma başlamıştı ama karşılığında [[Türkiye]]'de serbest seçimlere dayanan [[demokrasi]] düzeninin yerleştirilmesini ve [[MilliMillî Şef]]lik, "5 yıllık kalkınma planları" ve "Köy Enstitüleri"leri gibi [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğihalkı|Sovyet]] sistemine benzer uygulamaların kaldırılmasını talep etti.<ref>[http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/11637642.asp?yazarid=72 Rifat Serdaroğlu’nun mektubu]</ref>
 
1946 yılında hükümetin yaklaşan seçimleri yitirme kaygısıyla [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]] içinden muhalif milletvekillerinin başını çektiği örgütlü muhalefetin kampanyasıyla, müfredatında ve yapılanmasında kuruluş amaçlarından uzaklaşan değişiklikler yapıldı. İlerleyen yıllarda da, daha önceleri sıkı sıkıya bağlı olduğu "iş için iş içinde eğitim" ilkesinden uzaklaştırıldı. Öğretmen okullarına dönüştürülerek [[1954]]'te kapatıldılar.<ref>[http://www.public.iastate.edu/~evrimb/Village%20Institutes%20Evrim%20Mehmet.pdf Evrim Baran, Mehmet Sahin, ''the Work, by the Work and for the Work: Village Institutes as a Revolutionary Practice of Dewey’s Philosoph'', Iowa State University, pdf dosyası] {{ing}}</ref><ref>Can Dündar, Köy Enstitüleri. İmge. ISBN 9789755331669</ref><ref>[http://econ-www.mit.edu/files/2323 Alp Şimşek, ''An Economic Look at the Village Institutes'', Massachusetts Institute of Technology, 3 Şubat 2006, pdf dosyası] {{ing}}</ref>
 
Cumhuriyet Halk Partisi içinden ''Köylüyü topraklandırma Yasasına'' karşı çıkan bir kesim milletvekili [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]]yi kurdu. Bu parlamenterler içinde [[Atatürk Devrimleri]]ne karşı olup tek parti yönetiminde bu düşüncelerini açığa vuramayanlar olduğu, Atatürk devrimlerine muhalefet hisleri besleyen ancak bu karşıtlıklarını ortaya koymaya cesaret edemeyen siyasi ve toplumsal yapının bir karşı devrim atağı başlatarak Köy Enstitülerinin kapatılmasını sağladığı iddia edilmiştir.<ref>http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/ardic/2009/05/14/chp_amigolarina_ozel_yazi</ref> Hasanoğlan Köy Enstitüsü'nün eski müdürü [[Rauf İnan]] ve [[Hıfzı Veldet Velidedeoğlu]] Köy Enstitülerinin kapatılmasının Atatürk Devrimleri karşıtlarınca başlatılan bir ''[[karşı devrim]]'' hareketi olduğunu söylemişlerdi. 1945 yılında Köy Enstitüleri hakkında [[Komünizm|komünist]]lerin, dinsizlerin yetiştiği fuhuş yuvaları olduğu söylenerek saldırı kampanyaları başlatılmıştı. Parlamentoda bütçe görüşmelerinde milletvekili [[Emin Sazak]]'ın ''Köylere giden enstitü mezunları kendilerini birer Atatürk zannediyorlar'' demesi üzerine [[Hasan Âli Yücel]], ''Bu çocukların her birinin birer [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]] olması temenni edilir'' şeklinde cevap vermişti.<ref>Age. Dündar</ref> Köy enstitüleri 1954 yılında kapatılmıştı.<ref>[http://www.mulkiyedergi.org/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=611&&Itemid=2 Mülkiye Dergi, ''yetmişbeş Yılın Hesabı'']</ref><ref>''12 Eylül Karşı-Devrim '', [[Hıfzı Veldet Velidedeoğlu]]<br> Alıntı:''Köy Enstitüleri'nin ışığı o kadar güçlü idi ki, 1947'den beri geçen 43 yıl içinde hiç sönmedi ve sanırım Türkiye Cumhuriyeti var oldukça sönmeyecektir. Eğer bu Cumhuriyet yaşayacaksa, gün gelecek Atatürk Devrimi iktidardaki Karşı Devrim'i mutlaka alt edecek ve çağdaş Türkiye yeniden kurulacaktır''</ref>
 
Köy Enstitülerine yöneltilen ve kapatılmaları ile sonuçlanan belli başlı eleştiriler birkaç ana başlık altında toplanabilir. Enstitülerde öğrenciler tek tip üniforma giyiyordu ve enstitü müdürü bile buna uyup aynı üniformayı giyiyordu. Öğrenciler bizzat yönetime katılıyorlardı. Bu ve benzeri sebepler ile enstitülere komünistlik suçlamaları yapılıyor arada bir ihbar mektuplarını dikkate alan polisin baskınlarına uğruyordu. Kız öğrencilerin erkek öğrenciler ile karma eğitim görmesi sonu gelmez dedikodulara neden oluyordu. Köylüler okul ve enstitü inşaatlarına yardım ile devlet tarafından mükellef kılınmıştı. Bu zorlamalar köylülere angarya olarak geliyordu. Öğrencilerin boğaz tokluğuna öğrenim görecekleri kendi okullarının inşasında çalıştırılmaları eleştirilmekteydi.<ref>Talip Apaydın, Can Dündar'ın Köy Enstitüleri belgeselinde ''köyde başkasının ırgatı olaağımız yerde köy enstitülerinde kendimizin ırgatı oluyorduk. Kendi yetiştirdiğimiz zırai ürünleri tüketiyorduk, kendi inşa ettiğimiz okullarda okuyorduk'' demiştir.</ref> Köylere atanan öğretmenler yörenin toprak ağalarıyla sorunlar yaşıyorlardı. Bu geçimsizlikler köy öğretmenlerinin toprak ağalarının seçtirdiği milletvekillerine şikayet olarak ulaşıyordu. Bu durum toprak sahiplerinin durmaksızın Ankara'ya baskı yapmalarına neden oluyordu.<ref name="ŞükranAkpinar"/>