MacOS: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k 62.138.14.112 (mesaj) tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, 109.92.100.79 tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. (TW) |
Değişiklik özeti yok |
||
35. satır:
'''macOS''', (eski adları '''"Mac OS X"''' ve '''"OS X"''') [[Mac OS|Macintosh işletim sistemi]] ailesinin son sürümüdür ve [[Apple|Apple Inc]]. tarafından [[Macintosh]] bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.
Mac OS X aslen [[BSD]] ve [[Mach (çekirdek)|Mach mikroçekirdeği]] üzerine kurulu, açık kaynak bir işletim sistemi olan [[Darwin (işletim sistemi)|Darwin]]'e dayanır. Apple bu sistemi kendi amaçlarına göre geliştirdikten sonra Mac OS X kullanıcı arabirimi olarak [[Aqua (kullanıcı arayüzü)|Aqua]]'yı geliştirmiştir.<ref>http://gs.statcounter.com/#all-os-ww-monthly-201109-201508</ref> Sistemin çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak olmasına rağmen, çoğu bileşeni açık kaynak değildir.
[[macOS Server]] ise her ne kadar mimari olarak masaüstü Mac OS X ile aynı olsa da, Apple sunucuları için hazırlanmış ayrı bir işletim sistemidir. Mac OS X'ten farklı olarak gelişmiş yönetim araçları içerir.
42. satır:
== Tarihçe ==
{{Daha fazla|macOS versiyon tarihi}}
Mac işletim sisteminin onuncu sürümü olmasına rağmen, Mac OS X'in gelişimi çoğu alanda klasik Mac OS'ten bağımsızdır. Sistemin altyapısını [[
1985 yılında [[Apple]] "yeni nesil" bir işletim sistemi yaratmak için kolları sıvamıştı (bakınız: [[Taligent]] ve [[Copland (işletim sistemi)|Copland]]). Başarısızlıkla sonuçlanan girişimden sonra [[NeXT]]'in işletim sistemi —o zamanki adıyla [[OpenStep|OPENSTEP]]— yeni Mac işletim sisteminin temeli olarak kararlaştırılmıştı. Bu kararı takiben NeXT Apple tarafından alındı ve [[Steve Jobs]] Apple'a geri dönmüş oldu.
Jobs geri döndükten kısa bir süre sonra şirket başkanlığını geri aldı ve yeni işletim sistemi üzerindeki çalışmaları yoğunlaştırdı. OPENSTEP'i yavaş yavaş geliştirerek Mac OS X yapmayı amaç edinen bu projeye [[Rhapsody (İşletim sistemi)|Rhapsody]] adı verildi.
Satır 53 ⟶ 54:
Mac OS X serisindeki işletim sistemleri isimlerini [[kedigiller]]den alır. 10.0 sürümünün kod adı Cheetah, 10.1 sürümünün kod adı Puma, 10.2 sürümünün kod adı Jaguar idi. Üç sürüm de [[Mac OS X 10.0]], [[Mac OS X 10.1]] ve [[Mac OS X 10.2]] olarak piyasaya sürülmüşlerdi. 10.3 sürümünden itibaren Apple işletim sistemlerini sürüm numaraları ile değil, kod adlarıyla piyasaya sürmeye başladı. Bunun sonucu olarak, Mac OS X 10.3 sürümü [[Mac OS X Panther]] ismiyle, Mac OS X 10.4 sürümü [[Mac OS X Tiger]] ismiyle, Mac OS X 10.5 sürümü [[Mac OS X Leopard]] ismiyle, Mac OS X 10.6 sürümü [[Mac OS X Snow Leopard]] ismiyle, Mac OS X 10.7 sürümü [[Mac OS X Lion]] ismiyle tanıtıltı. 2012 yılında [[Mac OS X]] ismi [[OS X]] ismine değiştirildi, Mac OS X 10.8 sürümü [[OS X Mountain Lion]] ismiyle piyasaya sürüldü. Mac OS X 10.9 sürümüne ise [[OS X Mavericks]] ismi verildi ve bu sürümle birlikte Mac OS X serisine isimleri için ilham aldığı kedigillere veda etti. Ardından Apple Lynx ve Cougar markalarını da tescil etti. 10.10 sürümüne ise [[OS X Yosemite]] ismi verildi. Son olarak Apple 10.11 [[OS X El Capitan]] ismi ile yeni işletim sistemini ücretsiz olarak piyasaya çıkardı. 13 Haziran 2016 tarihinde yapılan Dünya Geliştiriciler Konferansında (WWDC 2016) Mac OS X ismi, '''macOS''' olarak değiştirildiği duyuruldu. Yeni 10.12 sürümü [[macOS Sierra]] oldu.
== Mimari ==
{{Daha fazla|macOS mimarisi}}
MacOS'un çekirdeğinde, [[XNU]] çekirdeğinin üzerine kurulmuş, komut satırı arayüzünde standart [[Unix]] özellikleri bulunan [[POSIX]] uyumlu bir işletim sistemi bulunur. Apple bu yazılım ailesini Darwin adlı özgür ve açık kaynaklı bir işletim sistemi olarak piyasaya sürdü. Apple, [[Darwin (işletim sistemi)|Darwin]]'in üstünde, MacOS olan GUI tabanlı işletim sistemini tamamlamak için Aqua arayüzü ve Finder da dahil olmak üzere bir dizi bileşene katman yapmıştır.<ref>https://www.engadget.com/2011/04/12/mac-os-x-lion-to-tone-down-the-aqua/</ref>
[[Mac OS X]] olarak orijinal tanıtımı ile sistem, önceki sürümlerinden klasik Mac OS'den daha istikrarlı ve güvenilir bir platform sağlamak için yeni yetenekler getirdi. Örneğin, önleyici çoklu görev ve bellek koruması, sistemin birbirlerini kesmeden veya bozmadan aynı anda birden çok uygulamayı çalıştırma becerisini geliştirdi. MacOS mimarisinin birçok yönü, bir platformdan diğerine geçişi kolaylaştırmak için taşınabilir olacak şekilde tasarlanan OPENSTEP'den türetilmiştir.<ref>http://www.faqs.org/docs/artu/ch03s01.html#id2892085</ref> Örneğin NeXT, Apple'ın satın almasından önce orijinal 68k tabanlı NeXT iş istasyonlarından x86 ve diğer mimarilere taşınmış ve OPENSTEP daha sonra Rhapsody projesinin bir parçası olarak PowerPC mimarisine taşınmıştır.
MacOS High Sierra'dan önce ve katı hal sürücülerden (SSD'ler) başka sürücülerde varsayılan dosya sistemi klasik Mac OS'dan miras kalan HFS + 'dır. İşletim sistemi tasarımcısı Linus Torvalds, tasarımının "kullanıcı verilerini aktif olarak bozduğu" muhtemelen en kötü dosya sistemidir "diyerek HFS + 'yi eleştirdi.<ref>https://www.cio.com/article/2868393/linus-torvalds-apples-hfs-is-probably-the-worst-file-system-ever.html</ref> Apple, dosya sisteminin [[Unicode]]'u destekleyecek şekilde genişletildiğinde kötüleşen bir tasarımın dosya adlarının davaya duyarsızlığını eleştirdi. Başlangıçta, [[HFS Plus]], big-endian 68K ve PowerPC sistemlerinde çalışan klasik [[Mac OS]] için tasarlandı. Apple, Macintosh'u little-endian Intel işlemcilere değiştirdiğinde, HFS + dosya sistemlerinde big-endian bayt sırası kullanmaya devam etti. Sonuç olarak, mevcut Mac'lerdeki macOS, dosya sistemi verilerini okurken bayt takas yapmalıdır. Bu endişeler [[macOS High Sierra]]'daki SSD'lerde dosya sistemleri için kullanılan yeni [[Apple Dosya Sistemi]] ile ele alınmaktadır.<ref>http://www.zdnet.com/article/wwdcs-biggest-disappointment/</ref>
MacOS'daki Darwin alt sistemi, Unix izinleri katmanını içeren dosya sistemi yönetiminden sorumludur. 2003 ve 2005'te iki Macworld editörü izin şemasını eleştirdi; Rob Roy Griffiths, bazı kullanıcıların izinleri her gün sıfırlamak zorunda kalabileceğini, 15 dakikaya kadar sürebilen bir işlemi önermişti: Ted Landau, yanlış yapılandırılmış izinleri "en yaygın hayal kırıklığı" olarak adlandırdı.<ref>https://www.macworld.com/article/1052220/software-utilities/repairpermissions.html</ref> Daha yakın zamanlarda, başka bir Macworld editörü olan Dan Frakes, izinlerin aşırı onarılması prosedürünü çok fazla kullandı. MacOS'un genellikle kullanıcı müdahalesi olmaksızın izinleri düzgün bir şekilde işlediğini ve sorunların ortaya çıktığı anda izinlerin sıfırlanmasının denenmesi gerektiğini savundu.<ref>https://www.macworld.com/article/1133684/macs/maintenance-intro.html</ref>
MacOS'un mimarisi katmanlı bir tasarıma sahiptir: katmanlı çerçeveler, ortak görevler için mevcut kodu sağlayarak uygulamaların hızlı gelişimine yardımcı olur. Apple kendi yazılım geliştirme araçlarını, en belirgin olarak [[Xcode]] adlı entegre bir geliştirme ortamı sağlamaktadır. Xcode, C, C ++, Objective-C ve Swift gibi çeşitli programlama dillerini destekleyen derleyicilere arabirimler sağlar. [[Apple-Intel geçişi]] için, geliştiriciler, uygulamalarını hem [[Intel]] tabanlı hem de [[PowerPC]] tabanlı [[Macintosh]] satırları ile uyumluluk sağlayan evrensel bir ikili olarak oluşturabilmeleri için değiştirildi. Birinci ve üçüncü parti uygulamalar, AppleScript çerçevesini kullanarak, klasik Mac OS'den veya programlama bilgisi gerektirmeyen önceden yazılmış görevler sunan yeni Automator uygulamasını kullanarak programlı olarak kontrol edilebilir.<ref>http://www.rawinfopages.com/mac/content/really-simple-guide-automator-os-x-mac</ref><ref>http://www.macosxautomation.com/applescript/uiscripting/</ref>
== Sürüm Bilgileri ==
Satır 63 ⟶ 76:
!En son sürümü
|-
|Rhapsody
|Grail1Z4 / Titan1U
|
Satır 175 ⟶ 188:
!
|-
|'''10.0'''
* '''10.0.1'''
* '''10.0.2'''
* '''10.0.3'''
* '''10.0.4'''
|'''10.1''' Puma, Build 5G64
* '''10.1.1''' Build 5M28
* '''10.1.2''' Build 5P48
* '''10.1.3''' Build 5Q45
* '''10.1.4''' Build 5Q125
* '''10.1.5''' Build 5S60
|'''10.2''' Jaguar, Build 6C115
* '''10.2.1''' Jaguar Red, Build 6D52
* '''10.2.2''' Jaguar Blue, Merlot, Build 6F21
* '''10.2.3''' Jaguar Green, Build 6G30
* '''10.2.4''' Jaguar Pink, Build 6I32
* '''10.2.5''' Jaguar Plaid, Build 6L29
* '''10.2.6''' Jaguar Black, Build 6L60
* '''10.2.7''' Build 6R65
* '''10.2.8''' (G4) Build 6R73
* '''10.2.8''' (G5) Build 6S90
|'''10.3'''
* '''10.3.1'''
* '''10.3.2'''
* '''10.3.3'''
* '''10.3.4'''
* '''10.3.5'''
* '''10.3.6'''
* '''10.3.7'''
* '''10.3.8'''
* '''10.3.9'''
|-
|'''10.4''' Tiger, Build 8A428
* '''10.4.1''' Build 8B15
* '''10.4.2''' Build 8C46
* '''10.4.3''' Build 8F46
* '''10.4.4''' Build 8G32 (Ilk Intel destekli Mac OS X Versiyonu)
* '''10.4.5''' (PowerPC) Build 8H14
* '''10.4.5''' (Intel) Build 8G1454
* '''10.4.6''' (PowerPC) Build 8I1119
* '''10.4.6''' (Intel) Build 7U16
* '''10.4.7''' (PowerPC) Build 8J135
* '''10.4.7''' (Intel) Build 8J2135
* '''10.4.8''' (PowerPC) Build 8L127
* '''10.4.8''' (Intel) Build 8L2127
* '''10.4.9''' (PowerPC) Build 8P135
* '''10.4.9''' (Intel) Build 8P2137
* '''10.4.10''' (PowerPC) Build 8R218
* '''10.4.10''' (Intel) Build 8R2218
* '''10.4.11''' (PowerPC) Build 8S165
* '''10.4.11''' (Intel) Build 8S2167
|'''10.5''' Leopard, Build 9A581
* '''10.5.1''' Build 9B18
* '''10.5.2''' Build 9С31
* '''10.5.3''' Build 9D34
* '''10.5.4''' Build 9E17
* '''10.5.5''' Build 9F33
* '''10.5.6''' Build 9G55
* '''10.5.7''' Build 9J61
* '''10.5.8''' Build 9L30
|'''10.6''' Snow Leopard, Build 10A432
* '''10.6.1''' Build 10B504
* '''10.6.2''' Build 10C540
* '''10.6.3''' Build 10D573
* '''10.6.4''' Build 10F569
* '''10.6.5''' Build 10H548
* '''10.6.6''' Build 10J567
* '''10.6.7''' Build 10J869
* '''10.6.8''' Build 10K540
|'''10.7''' Lion, Build 11A511
* '''10.7.1''' Build 11B211
* '''10.7.2''' Build 11C74
* '''10.7.3''' Build 11D50
* '''10.7.4''' Build 11E53
* '''10.7.5''' Build 11G56
|-
|'''10.8''' Mountain Lion,
* '''10.8.1''' Build 12B19
* '''10.8.2''' Build 12C54
* '''10.8.2''' Build 12C60
* '''10.8.3''' Build 12D78
* '''10.8.4''' Build 12E55
* '''10.8.5''' Build 12F37
|'''10.9''' Mavericks, Build 13A603
* '''10.9.1''' Build 13B42
* '''10.9.2''' Build 13C64
* '''10.9.3''' Build 13D65
* '''10.9.4''' Build 13E28
* '''10.9.5''' Build 13F34
|'''10.10''' Yosemite, Build 14A389
* '''10.10.1''' Build 14B25
* '''10.10.2''' Build 14C109
* '''10.10.3''' Build 14D131
|Mac OS X Server
* '''1.0'''
* '''10.0'''
* '''10.1'''
* '''10.2'''
* '''10.3'''
* '''10.4'''
* '''10.5'''
* '''10.6'''
* '''10.7'''
* '''10.8'''
* '''10.9'''
* '''10.10'''
|}
Öbür yandan Apple'ın IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola/Freescale tarafından üretilen G4 serisi PowerPC işlemcilerini terkederek Intel'in CISC tabanlı mimarisine geçmeye karar vermesinin işletim sistemi üzerinde radikal bir değişikliğe yol açacağı ve ardı ardına işletim sistemi güncellemelerinin ortaya çıkacağı öngörülebilir. Esas ilginç beklenti, herhangi bir x86 PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır. Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X'in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple'ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.
Satır 301 ⟶ 314:
* Yerelleştirme ve tercümeyi kolaylaştıran bir mimari sunar. Çoğu yazılım için yazıımın kendisi, kullanıcı arabirimi ve arabirimde kullanılan dil birbirinden tamamen bağımsızdır.
* [[FileVault]] özelliği [[Gelişmiş Şifreleme Standardı|AES-128]] kullanarak kullanıcı verisini şifreler.
* ''Widget'' denilen ufak yazılımları barındıran [[
* Sistem çapındaki dosyaları, resimleri, e-postaları, adresleri ve daha birçok türü arayabilen [[Spotlight (yazılım)|Spotlight]] sayesinde içerik aramaları çok hızlı olarak gerçekleşir. Arama sonuçları sanal klasörler olarak saklanabilir.
* [[Quick Look]] sayesinde sistem üzerindeki hemen hemen her dosya, dosyayı yaratan uygulamayı çalıştırmadan görüntülenebilir.
* [[Automator]] son kullanıcılar için rutin hale gelen görevleri otomatik hale getirebilen bir yazılımdır. Uzun süre önce Apple tarafından geliştirilmiş olan [[AppleScript]]'i daha da kolay kullanılan bir teknoloji haline getirmiştir.
* Birden fazla kullanıcının aynı bilgisayarı farklı ayarlarla kullanabilmesini sağlayan profiller sunar.
* Sistem çapında İngilizce sesli komut tanıma ve metin okuma özelliği mevcuttur. Bu teknolojinin bir ileri aşaması olan [[
* Standart kurulumla gelen FaceTime yazılımı İnternet üzerineden 3 kişinin aynı anda görüntülü konferans yapmasını, 10 kişinin aynı anda sesli görüşme yapmasını sağlar. Sanal olarak sunumlar, uzaktan ekran kontrolü, arka plan filtreleri ile gelir.
* [[Time Machine (macOS)|Time Machine]] (Zaman makinesi) sisteminizi kurduğunuzdan itibaren herhangi bir zamana geri giderek yanlışlıkla sildiğiniz veya bozuk dosyaları geri getirebilmeyi, dosyaların her değişikliğini geri alabilmeyi, eski sürümlerin içlerinde arama yapabilmeyi sağlar.
* [[Mission Control (
* [[Apple Mail]] yazılımını kullanarak yapılacaklar listesi hazırlama, takvim notları alma. Özelleştirilebilen şablonlarla [[iLife]] uygulamalarındaki içeriği diğer kullanıcılarla kolayca paylaşabilme.
| |||