İran İslam Devrimi: Revizyonlar arasındaki fark

[[Dosya:6th Day - Fans of Mousavi.jpg|İranlı muhalefet lideri Musevi [[Mir Hüseyin Musevi]] 18.06.2009 protestolarında; Musevi Devrimin ilk yıllarında başbakanlık görevinde bulunmuş devrimde etkin rolü olduğu bilinen bir siyasetçidir. 20yıllık suskunluğun ardından ilk kez cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını koymasının ardından 22.05.2009'da Televizyona çıkıp [[Ahmedinejad]]ın ekonomi siyasetlerini eleştirmesiyle ve Ahmedinejad ‘ın %10un altında ilan ettiği enflasyonun gerçek rakamının %25in üzerinde olduğunu<ref>http://www.youtube.com/watch?v=bsXQWLY1yrw&feature=related</ref> ilan etmesiyle hayran kitlelerini kendi çevresine toplamış devamında gelen konuşmaları ve [[İrşat polisi]]ni kaldırma vaadiyle seçmenlerin ilgisini çekmiş ve değişim rüzgârının esmesine neden olmuştur.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=7Kyyflwzcko&feature=player_embedded#at=548</ref> Seçimlerin ardından [[Mahmut Ahmedinejad]]ın 2. kez cumhurbaşkanı seçildiğini asla kabul etmemiş ve Musevi’nin yanlıları 2009-2010'da geniş çaplı protestolar düzenlemişler<ref name="youtube.com">http://www.youtube.com/watch?v=1hq3T6B_q4o&feature=related</ref> ancak tamamı hükümet tarafında kanlı bastırılmıştır. Örneğin çıkan görüntülerden birinde protestoların birinde [[Devrim Muhafızları]]na ait bir kamyonet protestoculardan birini ezerek öldürmektedir.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=4Ukq8supTWs&feature=PlayList&p=9CF6FF7BA46BFB43&playnext_from=PL&playnext=1&index=89</ref>|thumb|right]]

[[Dosya:Iran-Iraq War Montage.png|İran-Irak Savaşı; Saddam’a bağlı Irak ordusu 22 Eylül 1980'de büyük gruplar halinde [[Hurremşehr]]e saldırıya geçmesiyle iki ülke arasında savaş başladı. Savaşın nedenleri için ortak bir fikir birliği bulunmamaktadır ancak İran ve özellikle Saddam’dan sonraki Irak arasında yıllardan beri sınır krizi yaşanmaktaydı Saddam yıllardan beri büyük [[Petrol]] rezervlerine sahip [[Huzistan]] eyaletine göz dikmişti ve Arap kökenli Huzistan halkını bahane ederek [[Huzistan]]ı [[Irak]] topraklarına katmaya çalışıyordu Devrimden önce küçük çaplı sınır çatışmaları yaşanmış birkaç kez iki ülkenin hava kuvvetleri birbirine ateş açmış birkaç uçak düşmüştü ancak devrim öncesi İran ordusunun gücüne istinaden Saddam devamlı geri çekilmeye mecbur kamıştı. Saddam ayrıca [[Pers Körfezi]]ndeki İran hâkimiyetine de son vermek istiyor [[Irak]] güçlerinin körfezi ele geçirmesini istiyordu. Devrimin zaferini takiben tecrübeli generallerin kurşuna dizilmesi ve hava kuvvetleri pilotlarının tutuklanması ve kimi zaman idamıyla beraber İran ordusu güçsüz kalmış ülkedeki siyasi ve güvenlik kargaşası da Saddam'a saldırı zamanının alarmını vermişti. Rehine krizinin yaşanmasıyla beraber uluslararası siyaset de [[İran]] aleyhine cephe tutmuş öylesine bir zamanda İran’a saldırmak dünya tarafından fazla bir tepkiye yol açmayacaktı ancak Saddam saldırıyı takip eden 1 yılda ummadığı bir direniş ile karşılaşmış art arda birçok Arap ülkesinin de aracılık ettiği(örn. Suudi Arabistan barışın sağlanacağı durumda İran’a ödenmesi gereken tazminatın 70 Milyar$ olarak Arabistan tarafından karşılanmasını teklif etmişti) barış antlaşmalarıyla İran'a Barış teklifinde bulunmuştu her seferinde ise Ayetullah Humeyni’nin muhalefetiyle karşılaşmış barış sağlanamamıştı. Humeyni’ye göre savaş [[Kerbela]]nın İran topraklarına katılacağı güne kadar sürmesi gerekiyordu. Saddam rejiminin 1988'de yeni füze sistemlerine sahip olması ve füzelerle Tahran'ı hedef almasıyla beraber Humeyni ateşkes antlaşmasını imzalamaya mecbur kalmış savaş resmen berabere bitse de antlaşmanın imzalanma koşullarını dikkate alındığında İran mağlup sayılmaktadır. Savaş sürecinde resmi rakamlara göre 500.000 kişi civarında insan hayatını kaybetmiş ancak gerçek rakamların 1 milyon kişi civarında olduğu düşünülmektedir. Savaşın bir sonucu olarak İran ordusu geri dönüşümsüz bir hasra uğramış küçülmüş ve [[Devrim Muhafızları]]nın önünde küçük bir güç haline dönüşmüş [[Devrim Muhafızları]] ise savaş bahanesiyle silahlanmış ve devamında ordunun 3 katı yıllık bütçeye sahip olmuştur. Maddi anlamda ise İki ülkede savaş süresince 1 Trilyon$ hasar meydana geldiği açıklanmış 2003'te Irak'ın işgalinin ardından birleşmiş milletler tarafından çıkarılan tasarıda Irak'ın İran'a 200 milyar$ tazminat ödemesi gerektiğini içermektedir.<ref>Abrahamian, History of Modern İran, (2008)</ref><ref>Molavi, Afsin (2005). The Soul of İran. Norton</ref>|thumb|left]]

Pehlevi rejiminin son yıllarında özellikle ABD’nin desteği ile [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] ve Arap dünyası özellikle Irak’a karşı silahlanan İran son dönemde satın aldığı 202 adet [[F-14 Tomcat]]ler ile dünyanın en güçlü 5. hava kuvvetine sahip olmuş ve elindeki güç ile [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]nin çok yüksek irtifalarda İran üzerinde uçurduğu bir adet insansız casus uçağını düşürmeyi başarmıştı. Olayın ardından [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] bir daha İran üzerinde uçak uçurmayacağını açıklamak zorunda kalmıştı. Ancak [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] tarafından destek gören solcular mollalar gibi silahlanmaya harcanan paraya verdikleri tepkiye bu olaydan sonra şiddet vermeye başlamışlardı. Humeyni’ye göre silahlanmaya harcanan para yoksul halka nakit aylık olarak verilebilirdi ayrıca aynı paradan elektrik ve su bedava yapılabilirdi. Bu vaatler anlatıldığı gibi yoksul halkın ilgisini çekiyor [[Humeyni]]nin çevresinde kitlelerin toplanmasına neden oluyordu. Ancak verilen bedava elektrik ve su vaadi sadece Humeyni’nin İran’a dönüşündeki ilk gün [[Beheşt-i Zehra]] mezarlığında yaptığı konuşmada bir daha dile getirildi ve bir daha açılmamak üzere dosyası kapatıldı. Devrim sonrası Şah rejimine satılmış olan inanılmaz güçteki askeri malzeme başta ABD olmak üzere batı ülkelerini ayrıca komşu ülkeleri de korkutuyordu. Devrimin zaferini takiben geçici hükümet başkanı olan [[Mehdi Bazargan]]a ABD tarafından sunulan teklifte [[F-14 Tomcat]]ler ve [[AIM-54 Phoenix]] füzeleri başta olmak üzere birçok güçlü ve pahalı silah ABD’ye iade edilecek ve ABD İran’a ödediği parayı iade edecekti. Orduya ihtiyacı olmadığını söyleyen ve Ortadoğu’nun en güçlü ordusuna sahip olmayı istemeyen bir rejim için iyi bir fırsat olarak değerlendirilen plana verilen olumlu yanıta rağmen iki taraf üzerinde fiyat üzerindeki anlaşmazlık nedeniyle asla bu değiş tokuş gerçekleştirilemedi ancak ABD teslim etmesi gereken son [[F-14 Tomcat]]i İran’a teslim etmedi.<ref>Norman Kempster. "İran ready to Come Back F-14 Fighters", The Los Angeles Times;29.03.1979</ref> Aslında değiş tokuşun gerçekleşmemesi İran için çok büyük bir şansın habercisiydi zira bütçesinin %85ini silahlanmaya ayİran Irak gelecek sene karışık ve savunmasız kalan İran’a saldıracak ve bu silahlar saldırı karşısında şaşkın kalan ülkeyi kurtarmakta çok önemli bir rolü üstleneceklerdi.

[[Dosya:Dmitry Medvedev 28 August 2008-6.jpg|[[Mahmut Ahmedinejad]] Rusya cumhurbaşkanı [[Dmitry Medvedev]] ile görüşürken. Ahmedinejad konuşmalarında kullandığı daima eleştirilere hedef olmuştur. Örneğin bir konuşmasında muhaliflerine hitaben şöyle demiştir: "Aydın tipine bürünürler, halbuki bir oğlak kadar bile dünyadan anlayacakları yoktur." Birçok kişi sokaklara dökülen milyonlarca İran halkının yansıra Ahmedinejad ‘ın 2. kez Cumhur Başkanı seçilmesini [[Devrim Muhafızları]]’nın bir darbesi olarak nitelendirmiş, dünyada çeşitli ülkelerin devlet başkanları onu kutlanamamıştır. Ayrıca seçimlerdeki rakipleri ve halkın büyük çoğunluğu asla sonuçları kabul etmemiştir.<ref name="youtube.com"/> |thumb|right]]