Abdüllatif Suphi Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Yaşamı: iç bağlantılar |
içerik genişletildi, düzenlendi. |
||
1. satır:
'''Abdüllatif Suphi Paşa''' ('''Sami Pașazade Subhi Paşa''' olarak da anılır) (d. 11 Kasım [[1818]], [[Tripolis, Yunanistan|Tripolis]], [[Mora Yarımadası|Mora]], - ö. 17 Ocak [[1886]], [[İstanbul]]). Osmanlı devlet adamı
[[
Devlet adamlığının yanı sıra [[nümismatik]] ve ve tarihle ilgilenen Abdüllatif Suphi Paşa, ilk Türk nümismatıdır.<ref name=nümismatik>[http://www.turknumismatik.org.tr/turkish/yayinlar/bultenler/bulten0500/B0500_M11.html#ASP Güvendik Fişekçioğlu, '''Türk Nümismatik Derneği’nin Bastırdığı Hatıra Paralar''', ''Türk Nümismatik Derneği Web sitesi'']</ref>
Kitaplara ve eski eserlere olan özel ilgisi ile de tanınır.<ref name=emine/> [[Sanayi-i Nefise Mektebi]] ile [[Müze-i Hümayun]] (İstanbul Arkeoloji Müzesi) onun çabaları sonucu kurulmuştur.<ref name=emine>{{dergi kaynağı|ad1=Öztürk|soyadı1=Emine|yazar1=Kartal, Abdullah|başlık=Abdullatif Suphi Paşa'nın "Hâtem-i Şerif Hatem-i Nübüvvet Adlı Makalesinin Tahric, Transkripsiyon ve Tahlili|dergi=The Journal of Academic Social Science Studies|tarih=Güz III 2016|sayı=51|sayfalar=127-137|url=http://www.jasstudies.com/Makaleler/1640604236_10-Yrd.%20Do%C3%A7.%20Dr.%20Alparslan%20KARTAL.pdf|erişimtarihi=6 Aralık 2017}}</ref>
İlk Türk romanının yazarı [[Samipaşazade Sezai]]'nin kardeşidir.
== Yaşamı ==
▲1818’de o zamanlar Osmanlı toprağı olan Mora’da dünyaya geldi. Babası, ilk Osmanli maarif naziri ve Mora’daki [[Cerrahilik|Cerrahi Tekkesi’nin]] şeyhi "Abdurrahman Sami Paşa" idi. Aile, [[Yunan İsyanı]] sırasında bir süre isyancıların elinde esir kalmış; aile reisi dedesi Nezih Bey öldürülmüştü.<ref name="yasamyapit">Okay, Cüneyd "Subhi Paşa (Sami Paşazade)" (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'' C.2 s.549, İstanbul:Yapi Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-18710.</ref> Rum ileri gelenlerin devreye girmesi ile babasının [[Mısır]]’a gitmesine izin verilince Abdüllatif Suphi de babasıyla birlikte Mora’dan ayrılabilmişti<ref name=hu>[http://www.chronicledergisi.com/hu-sesleri-geliyor-eski-konaktan/ Murat Özer, '''Hu Sesleri Geliyor Eski Konaktan''', ''Chronicle Dergisi, Sayı 4, 2006'']</ref> Öğrenimini Mısır’da tamamladıktan sonra önce babasının yanında maiyet memurluğu; sonra [[Kavalalı Mehmet Ali Paşa]]’nın özel kaleminde kâtiplik yaptı.
1849'da Meclis-i Maarifi Umumiye’de ve 1854'de Meclis-i Valayi Ahkâmı Adliye üyeliklerinde bulundu. 1861 yılında Evkaf-ı Hûmayun Nazırı, 1867’de Maarif Nazırı oldu. Maarif Nazırlığı sırasında kız çocuklar için okullar açılmasına özel önem verdi, bu okullarda okutulacak müfredatı hazırladı <ref name=kizokulu>[http://aksam.medyator.com/2010/11/17/yazar/19057/gurkan_hacir/osmanli_doneminde_kizlarin_egitimi_nasildi_.html Gürkan Hacır, '''Kız Okullarının Mimarı: Abdüllatif Suphi''', ''Akşam Gazetesi, 17 Kasım 2010'']</ref>
Satır 15 ⟶ 18:
Sonra Şûrayı Devlet başkanlığı (1868), vezir rütbesiyle Suriye valiliği (1871), ikinci kez Şûrayı Devlet başkanlığı (1873) yaptı.<ref name="yasamyapit"/>
[[II. Abdülhamit]] döneminde evkaf, maarif, maliye, ticaret nazırlıklarında bulundu.<ref name="yasamyapit"/> Ticaret Lisesi ve Sanay-i Nefise Mektebi kurulmasına öncülük yaptı. Arkeolojik eserleri [[Aya İrini|Aya İrini Kilisesi]]'nden [[Çinili Köşk]]'e naklettirdi ve ülkedeki ilk müze oluşumu olan
1879'da babasının ölümü üzerine ''Moreviler'' diye bilinen ailesinin reisliğini üstlendi<ref name=hu/>.
17 Ocak 1886
[[Dosya:AbdullatifSuphiPasa mezari.jpg|thumb|Abdüllatif Suphi Paşa'nın mezarı]]
Satır 25 ⟶ 28:
Arapça, Farsça, Fransızca, Rumca bilen Abdüllatif Suphi Paşa, devlet adamlığının yanı sıra bir yandan da nümismatik ve tarihle ilgilendi, değerli bir para koleksiyonu vardı. Kendisi, ilk Türk nümismatik kabul edilir.
15 evlilik yapan palan 25 çocuğu dünyaya geldi<ref name=hu/>. Çocuklarından en tanınanları şair ve yazar Ayetullah Bey ve Türkiye Cumhuriyetinde Millî Eğitim Bakanlığı da yapan en küçük oğlu, ünlü Türkçü siyasetçi [[Hamdullah Suphi Tanrıöver|Hamdullah Suphi Bey’dir]]; bestekâr [[Suphi Ziya Özbekkan|Suphi Ziya Bey]]
== Eserleri ==
Abdüllatif Suphi Paşa’nın dört eseri vardır:<ref name=emine/>
▲15 evlilik yapan palan 25 çocuğu dünyaya geldi<ref name=hu/>. Çocuklarından en tanınanları şair ve yazar Ayetullah Bey ve Türkiye Cumhuriyetinde Millî Eğitim Bakanlığı da yapan en küçük oğlu, ünlü Türkçü siyasetçi [[Hamdullah Suphi Tanrıöver|Hamdullah Suphi Bey’dir]]; bestekâr [[Suphi Ziya Özbekkan|Suphi Ziya Bey]]’in dedesidir.
*'''Miftahu'l-İber''' (İbretler Anahtarı, 1860). [[İbn Haldun]]'un tarihinin ikinci ve üçüncü kitabının Türkçe çevirisidir. Mehmed Ali Paşa'nın teşvikiyle
çeviriye başlamış; çeviriyi daha sonra tamamlayarak İstanbul'da bastırmıştır.
*'''Tekmiletü'l-İber''' (İbretler'in Eki, 1862). İbn Haldun'un el-'İber'ine zeyil olarak telif edilmiştir. Eserde Suriye'de Selefki ve İran'daki Eşkaniyan devletleri tarihi ve sikkeleri incelenir. İstanbul'da taş baskısı olarak basılmıştır.
*'''Hakaiku'l-Kelam fi Tarihi'l-İslam''' (Çağımızın Tarihine Dair Söylenen Gerçekler, 1880). İslamiyet'in ortaya çıkışından dördüncü İslam halifesi [[Ali]]'ye kadar olan ilk dönemlerini konu edinen bir tarih kitabıdır. Yalnızca ilk cildi yayımlanabilmiştir.
*'''Risale-i Subhiyye''': Suphi Paşa'nın Nisan 1865 tarihinde Osmanlı maliyesi ve ıslahı hakkında [[Abdülaziz|Sultan Abdülaziz]]'e sunduğu bir risaledir; aynı tarihte İstanbul'da basılmıştır.
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Osmanlı Maarif Nazırları}}
| |||