Ekim Devrimi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
||
9. satır:
|Tarih = 7 Kasım 1917
|amaç = Kapitalizmi yıkmak
|Sonuç = Rusya'da burjuva hükümetini deviren sosyalistler iktidara geldi. 1922 yılında da [[
}}
'''Ekim Devrimi''', '''Bolşevik Devrimi''' , '''Rus Devrimi''' ([[Rusça]]: Октябрьская революция / Oktyabrskaya revolyutsiya) ya da '''Büyük Sosyalist Ekim Devrimi''', ayrıca bilinen adı ile '''Ekim Ayaklanması''',<ref>{{kitap kaynağı|soyadı1=Günaydın|ad1=Ahmet Necip|başlık=Erzurum Kongresine katılan Sivas Vilayeti delegeleri|tarih=2002|yayıncı=[[Cumhuriyet Üniversitesi]] Atatürk Araştırma ve Uygulama Merkezi|isbn=9789757631613|sayfa=15|sayfalar=171|url=https://books.google.com.tr/books?id=zGFtAAAAMAAJ&q=1917+ekim+ayaklanması&dq=1917+ekim+ayaklanması&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwi-neWQq67TAhVChywKHVxICDUQ6AEIJjAG|erişimtarihi=18 Nisan 2017|ref=[[Michigan Üniversitesi]]}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|soyadı1=Samaan|ad1=A. E.|başlık=From a Race of Masters to a Master Race:1948 To 1848|tarih=2013|yayıncı=Volume 1 of A.E. Samaan - Eugenics Series|isbn=9781626600003|sayfa=346|url=https://books.google.ca/books?id=JkXJZtI9DQoC&pg=PA346&dq=%22october+uprising%22+%22bolshevik+revolution%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjSsOPVuYPSAhUk0IMKHUTRAycQ6AEIIDAB#v=onepage&q=%22october%20uprising%22%20%22bolshevik%20revolution%22&f=false|erişimtarihi=18 Nisan 2017}}</ref>
16. satır:
Ekim Devrimi dünyada ilk ve en büyük [[sosyalizm|sosyalist]] devletin kurulmasını sağlayarak ve sosyalist sistemin tüm dünyaya yayılmasına etki ederek 20. yüzyılın dünya tarihini etkileyen en önemli olaylarından biri olmuştur.
Şubat 1917’de çarın devrilmesinin ardından iktidara gelen geçici hükümet Ekim Devrimi’yle düştü ve iktidar [[Bolşevikler]] ile Sol SR’lerin çoğunlukta olduğu Sovyetlere geçti. Bu gelişmeler üzerine Bolşevik karşıtı ve monarşi taraftarı Beyaz Ordu [[Rus İç Savaşı]]’nı ve [[Beyaz Terör]] olaylarını başlattı. 1922 yılında iç savaştan galip çıkan [[Bolşevikler]], [[
[[Dosya:Patrol of the October revolution.jpg|right|thumb|300px|Kızıl Muhafızlar]]
31. satır:
23 Şubat’ta (Gregoryen takvime göre 8 Mart) Petrograd işçileri iktidarı ve mevcut düzeni protesto eden bir gösteri yaptı. Kadınların çoğunlukta olduğu gösterilerde “ kahrolsun istibdat, ekmek ve adalet istiyoruz” sloganları atıldı. Çar, ordusunu ve Kazak askerleri gösterileri bastırmak için görevlendirdi. Ancak subayların halkın üzerine ateş edilmesi yönündeki emrine savaştan yorgun düşmüş askerler silahlarını subayların üzerine doğrultarak cevap verdi. Kazak birlikleri de halkla çatışmayı reddetti. İsyanın büyümesi üzerine Çar [[II. Nikolay]] kardeşi Mihail lehine tahttan feragat etti. Ancak Prens Mihail devrimci hareketlenmeden korkarak tahtı devralmayı reddetti. Böylece Rusya’da monarşi rejimi yıkıldı. 350 yıllık Çarlık yönetimi ve 300 yıllık Romanov hanedanı da tarihe karıştı. Ancak seçim sisteminin asillere ve elit kitlelere tanıdığı oy hakkı sebebiyle Duma’da çoğunlukta olan Çar taraftarı milletvekilleri hızlı davranarak Prens Lvov başkanlığında geçici hükümeti kurdu ve yönetimi sahiplenmeye çalıştı. Tabii işçi, köylü ve askerlerin Sovyetleri de alternatif bir iktidar olarak ortaya çıktı. Artık bölünmüş toplumu temsil eden iki ayrı hükümet mevcuttu. Resmi olarak iktidarı devralan burjuva hükümeti, aristokratları, fabrikatörleri, din adamlarını ve Çar yanlısı subayları temsil ederken, yoksul halk kitlelerini, işçi ve köylüleri Sovyetler temsil etmekteydi. İki organ ve destekçileri arasındaki çatışma Bolşeviklerin iktidar olmasına kadar süren belirsizlik ortamında yaşanan kaos ve kargaşanın temel sebebi oldu. Bolşevik Devrimi ile birlikte burjuva hükümeti saf dışı bırakılarak mutlak iktidar Sovyetlere verildi.
[[Dosya:Muchedumbre-levantamiento-bolchevique--insiderussianrev00dorrrich.png|left|200px|thumb|1917 [[Temmuz Günleri]] protestoları]]
İsviçre’de bulunan [[Lenin]] partinin Rusya'daki merkezine geçici hükümete destek verilmemesi gerektiğini, işçi ve köylülerin ancak [[Sovyetler Birliği|Sovyet]]lerin tam iktidarı ile zafer kazanacağını belirten mektup gönderdi. Zaten geçici hükümet de halkın isteklerine cevap vermekten uzaktı. Tarım reformu, günlük çalışma süresinin kısaltılması gibi taleplerin hiçbiri gerçekleşmedi. [[Şubat Devrimi]]’nin çıkış sebeplerinden birisi olan halktaki barış isteği dikkate alınmadı ve [[İtilaf Devletleri]]’nin istekleri doğrultusunda [[I. Dünya Savaşı]]’na devam edildi. 10 (23) Mart’ta [[Bolşevik]]lerin denetimindeki Petrograd Sovyeti, "Dünya Halklarına" adıyla bir manifesto yayınladı: “Rus devrimciler [[egemen sınıf]]ların emperyalist politikalarına karşı Avrupa halklarını barışa çağırıyor”.<ref>Цит. по: [http://www.magister.msk.ru/library/history/xx/suhanov/suhan002.htm Н. Суханов. Записки о революции. М., 1991. Т. 1. С. 255]</ref> Halkta savaş karşıtlığı o kadar ciddi bir boyuta ulaşmıştı ki, ekonomik iflasın eşiğindeki devletin savunma gücünün de yetersizliğine dayanarak yenilginin kaçınılmaz olduğunu fark eden askerler tek çare olarak ordudan firar ediyordu. Öyle ki 1915 yılından devrime kadar firar edenlerin sayısı 1,5 milyona ulaşmıştı. Astları üzerindeki otoritesini tamamen yitirmiş olan subaylar firar etmeye çalışan yüzlerce askeri öldürerek daha büyük bir tepkiye yol açmışlardı. Devrimi engelleyemeyen subaylar bu defa mevcut durumdan istifade ederek burjuva hükümetini savaşa zorluyorlardı.
Nisan ayında zırhlı bir trenle İsviçre’den Petrograd’a gelen [[Lenin]] Finlandiya İstasyonu’nda kalabalık bir kitle tarafından karşılandı. [[Lenin]] buradaki konuşmasında sosyalizm için [[Sovyetler Birliği|Sovyet]]lerin tam iktidar olacağı bir devrim çağrısı yaptı. Hemen ardından "[[Nisan Tezleri]]" olarak adlandırılan ünlü tezleri yayınladı. [[Lenin]] bu tezlerde [[emperyalist]] paylaşım savaşı sırasında Avrupa genelinde sosyal-demokratların kendi hükümetlerinin savaş konusundaki politikalarını desteklemelerinden dolayı sosyal-demokrasi adının önemini yitirdiğini belirtti ve bu nedenle [[Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi]]'nin adının [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi|Komünist Parti]] olarak değiştirilmesini önerdi. [[Lenin]]'in bu önerisi kabul edilse de partinin adı resmi olarak Mart 1918'de [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi|Komünist Parti]] olarak değiştirildi. [[Lenin]]'in [[Nisan Tezleri]] ile birlikte [[Bolşevik]]ler "Barış, ekmek ve adalet" istiyoruz ve "Tüm İktidar Sovyetler'e" sloganıyla harekete geçti.
18 Nisan (1 Mayıs)’da Dışişleri bakanı Milyukov müttefiklere savaşa devam edileceği yönünde taahhüt verdi. Petrograd Sovyeti bu açıklama üzerine halkın aldatıldığına yönelik bildiri dağıttı. Rus cephesindeki Alman ordularının batı cephesine kaydırılmasını istemeyen [[İtilaf Devletleri]]’nin baskısıyla alınan bu karar halkta galeyana yol açtı ve protesto edildi. 21 Nisan (4 Mayıs)’da başlayan ve iki gün süren gösterilerde “kahrolsun geçici hükümet”, “Milyukov istifa”, “ bütün iktidar Sovyetlere” sloganları atıldı. Gösteriler Moskova’ya da sıçradı ve işçiler greve gitti.
179. satır:
==SSCB'nin Kurulması==
[[Bolşevikler]] 1922'de [[Beyaz Terör]]'ü yenerek iç savaştan zaferle çıktı ve tüm Rusya'da otoriteyi sağladı. [[
1922'de savaş döneminde mecburi olarak kabul edilen sıkı politik ve ekonomik önlemler kaldırıldı. [[Lenin]]'in belirlediği yeni ekonomik atılımları içeren [[NEP]] (Novaya Ekonomiçeskaya Politika / Yeni Ekonomi Politikası) kabul edildi. Toprak aristokratlarının kasıtlı kıtlık yaratma girişimlerine karşı tedbirler alındı. Üretimi sabote etmeye çalışanlara ve karaborsacılara ağır cezalar getirildi. Köylülerin serbest ticaretine izin verildi. NEP, emperyalist savaş ile iç savaşta daha da sarsılan ekonominin kısa sürede toparlanmasını sağladı.
185. satır:
1922 yılında devletin federal yapısı konusunda tartışmalar yaşandı. Milliyetler Halk Komiseri olan [[Stalin]] tüm cumhuriyetlerin [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti|Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] içinde özerk nitelikte teşkilatlanmaları gerektiğini savunuyordu. [[Lenin]] buna şiddetle karşı çıkarak tüm cumhuriyetlerin eşit statüde, egemenlik haklarının korunduğu birleşik bir federasyon planı hazırladı. Plana göre her cumhuriyetin birlikten ayrılma hakkı vardı. Sonunda federasyonun oluşturulmasında [[Leninist]] ilkeler kabul edildi.
30 Aralık 1922'de [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti|Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'nin, [[
== Geleneği ==
195. satır:
[[Sergei Eisenstein]]’ın [[Ekim (film)|Ekim]] isimli filmi ise [[John Reed]]’in [[Dünyayı Sarsan On Gün]] adlı eserinin sinemaya uyarlanmasıdır. Film 1927 yılında çekilmiş ve özellikle Kışlık Sarayın basılması sırasında gerçekten bu saldırıda bulunan askerler figüran olarak kullanılmıştır.
[[Sovyetler Birliği]] döneminde Ekim Devrimi'nin yıldönümü olan [[7 Kasım]] günü en büyük bayram olarak kutlanmaktaydı. Komünist rejimin çökmesinden sonra resmi düzeyde kutlamalara son verilirken özellikle [[Rusya]], [[
7 Kasım Ukrayna'da ise 2014 yılına kadar resmi tatil iken bu tarihte ABD ve AB destekli darbecilerin iktidara gelmesiyle kutlanması yasaklanmıştır. Buna rağmen devrim yıldönümü 2014 yılında referandumla [[Rusya]]'ya katılan [[Kırım]]'da ve yine bu tarihte bağımsızlığını ilan eden [[Donetsk Halk Cumhuriyeti]] ile [[Lugansk Halk Cumhuriyeti]]'nde coşkuyla kutlanmaktadır. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden [[Kırgızistan]], [[Moldova]] ve [[
== Devrimin Etkileri==
| |||