Han Hanedanı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
91. satır:
Doğu Han, Sonraki Han olarak da bilinir; 5 Ağustos 25 tarihinde Liu Xiu'nun [[Guangwu|Han İmparatoru Guangwu]] olmasıyla resmen başladı.{{sfnp|Knechtges|2010|p=116}} Wang Mang'a yönelik yaygın isyanların sırasında [[Koguryo]] devleti, Han'ın [[Dört Han Zeameti|Kore zeametleri]]ne baskın düzenlemeye serbestti; M.S. 30'a kadar Han, bu bölge üzerindeki kontrolünü geri kazanmadı.{{sfnp|Yü|1986|p=450}} M.S. 40 yılında [[Vietnam]]lı [[Trưng Kardeşler|Trưng Kız Kardeşleri]], Han'a karşı isyanda bulundu. Bunların isyanı, M.S. 42-43 yılları arasında süren bir kampanya kapsamında Han generali [[Ma Yuan (Han Hanedanı)|Ma Yuan]] tarafından bastırıldı.<ref>{{harvp|de Crespigny|2007|pp=562, 660}}; {{harvp|Yü|1986|p=454}}.</ref> Wang Mang, Hiungnulara karşı düşmanlıkları yeniledi. Bu noktaya kadar Hiungnular, Hanlardan uzlaşmışlardı; ancak kendi kuzeni [[Panu (şanyu)|Panu]] (蒲奴)'ya karşı taht rakipliğinde bulunan Hiungu lideri [[Pi (Tanhu)|Pi]] (比)'nin M.S. 50 yılında haraç olarak Han Hanedanı'na teslim olmasıyla birbirine karşı rekabette bulunan iki ayrı Hiungnu devleti ortaya çıktı: Han müttefiği Pi önderliği altındaki Güney Hiungnu ile Han düşmanı Panu önderliği altındaki Kuzey Hiungnu.<ref>{{harvp|Bielenstein|1986|pp=237–238}}; {{harvp|Yü|1986|pp=399–400}}.</ref>
Wang Mang'ın çalkantılı hükümdarlığı süresince Hanlar, Tarım Havzası üzerindeki kontrollerini kaybettiler; M.S. 63 yılında bu topraklar Kuzey Hiungnu devleti tarafından fethedildi ve Kuzey Hiungnu, [[Kansu]]'daki Hexi Koridoru'nu ele geçirmek amacıyla bu bu bölgeyi askeri üs olarak kullandı.{{sfnp|Yü|1986|pp=413–414}} M.S. 73 yılı [[Yiwulu Muharebesi]] kapsamında [[Dou Gu]] (ö. M.S. 88), Kuzey Hiungnu'yu yendi; bunları [[Turfan]]'dan ta [[Barköl Kazak Özerk İlçesi|Barköl Gölü]]'ne kadar kovdu, son olarak da [[Kumul İli|Hami]]'de yeni bir garnizon kurdu.{{sfnp|Yü|1986|pp=414–415}} Batı Bölgeleri'nin Koruyucu Generali [[Chen Mu]] (ö. M.S. 75), [[Karaşehir]] ile [[Kuçar İlçesi|Kuçar]]'daki Hiungnuların müttefikleri tarafından öldürüldükten sonra Hami garnizonu geri çektirildi.<ref>{{harvp|Yü|1986|pp=414–415}}; {{harvp|de Crespigny|2007|p=73}}.</ref> M.S. 89 yılındaki [[Altay Dağları Muharebesi]] kapsamında [[Dou Xian]] (ö. 89), Kuzey Hiungnu şanyusunu yendi, şanyu da sonra [[Altay Dağları]]'na geri çekildi.<ref>{{harvp|Yü|1986|pp=414–415}}; {{harvp|de Crespigny|2007|p=171}}.</ref> Kuzey Hiungnu'nun M.S. 91 yılında [[İli Nehri]] vadisine kaçması sonrasında göçebe [[Siyenpiler]]; Mançurya'daki [[Buyeo|Buyeo Krallığı]] sınırlarından [[Usun]] halkının ikamet ettiği İli Nehri'ne kadar uzanan alan üzerinde hakimdi.{{sfnp|Yü|1986|pp=405, 443–444}} Siyenpiler, Çin ordularını sürekli olarak yenen Tanshihuai (檀石槐; ö. M.S. 180)'nın önderliği altında doruğuna ulaştı. Ancak Tanshihuai'nın kurduğu konfederasyon, kendi ölümü sonrasında dağıldı.{{sfnp|Yü|1986|pp=444–446}}
== Ayrıca bakınız ==
| |||