Pertinax: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Kaynakça: düzeltme AWB ile
Aybeg (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
27. satır:
| imza =
}}
'''Publius Helvius Pertinax''' ([[1 Ağustos]] [[126]] - [[28 Mart]] [[193]]) [[193]]' te kısa bir süre için Roma İmparatoru oldu.
 
== Hayatı ==
=== Erken dönemi ve yükselişi ===
İmparator olmadan önceki kariyeri ''[[Historia Augusta]]'' {{'}}da kayda geçirilmiş olup birçok yerde bulunduğu yazıtlarca da doğrulanmıştır. [[Alba]]'da, azat edilmiş bir köle olan Helvius Successus' un oğlu olarak doğdu. Aslında Pertinax yolunu ''grammaticus'' (gramer öğretmeni) olarak çizmişti ancak, sonunda hayatın daha mükafatlandırıcı yanlarını aramaya karar verdi ve himayesi boyunca subay olarak [[cohort]]'ta( bir lejnonun onda biri) görevlendirildi. Takip eden Pers Savaşında, bir dizi terfi ile sonuçlacaksonuçlanacak şekilde kendini gösterme şansı buldu ve ardından [[Roma Britanyası]]'da ( [[Legio VI ''Victrix'']] askeri tribune'si olarak), oradan da [[Tuna]] boylarına gönderildi. [[Dacia]]'da procurator (vekil) olarak görev yaptı. [[Marcus Aurelius]]'un yönetimi sırasında bir mahkeme entrikasının mahkûmu olma aksiliğe katlanmak zorunda kaldı, fakat kısa süre sonra [[Germen Savaşları]]'da [[Claudius Pompeianus]]'a yardımcı olması için geri çağrıldı. [[175]]'de [[suffect consulship]] olma onurunu elde etti ve [[185]]'e kadar Pertinax, sırasıyla Aşağı ve Yukarı [[Moesia]], [[Dacia]], [[Suriye]] ve son olarak da [[Britain]] valisi olarak görev yaptı.
 
[[180]]'lerdeki on yıl boyunca Pertinax, [[Praetorian Prefect]] Perennis tarafından sosyal hayattan dışlanana kadar [[Roma Senatosu]]'nda önemli roller aldı. Üç yıl sonra o anda isyan durumunda olan ordu için, Britanya'ya geri çağrıldı. Orada asi askerleri bastırmayı denedi fakat bir lejyon isyan etti ve muhafızlarına saldırdılar ve Petinax'ın öldüğünü düşünerek ayrıldılar. İyileştiğinde ,disiplinli birisi olarak artan şöhretiyle isyancıları şiddetli bir biçimde cezalandırdı. [[185]]' dete istifaya zorlandığında, açıklanan sebep lejyonların, insafsız yönetimi yüzünden şahsına karşı artan düşmanlığıydı.
[[187]]-[[188]] arasında Afrika Prokonsül'ü olarak görev yaptı ve bunu Roma'dan sorumlu vali (prefecture) olması, ardından da Ordinarius olarak İkinci Konsüllük ve İmparatorun iş arkadaşlığı izledi.
 
=== Saltanatı ===
[[31 Aralık]] [[192]]'de [[Commodus]] kendi muhafızları tarafından öldürüldüğünde, [[Praetorian Prefect]]i olarak görev yapan Pertinax, ertesi sabah İmparatorluğunu ilan etti. 86 günlük kısa yönetimi çok rakatsızrahatsız ediciydi. [[Marcus Aurelius]]'a özenerek onun kaldırılmış uygulamalarını geri getirmeye kalkıştı ve [[alimenta]] (gıda tedariği sistemi) reformu için uğraştı ama birçok karargahın husumetiyle karşılaştı. Antik yazarlar, onun tahta çıkışından sonra [[Praetorian muhafızlar]]ını kendisinden nasıl cömert bir [[donativum]]( bir çeşit imparator bahşişi) beklediğini, hayal kırıklığına uğradıklarında İmparatorun, [[Commodus]]'un arazisini ve onun cinsel zevkleri için tuttuğu cariye ve oğlanları dahi satarak parayı bulana kadar ortalığı nasıl karıştırdıklarını detaylı olarak anlatırlar. Mart başlarında, [[Ostia]]'da hububat taşımacılığında alınacak tedbirler için inceleme yaparken, kendi yerine Konsül Quintus Sosius Falco ile yer değitirmekdeğiştirmek isteyen bir grubun komplosunu güçlükle önledi. Plan ortaya çıkarıldı, Falco kendi adına özür diledi ama darbenin arkasındaki birkaç subay idam edildi.
 
[[28 Mart]] [[193]] 'te Pertinax, üç yüz askerin bir bölümü kapılara yüklendiğinde sarayındaydı. Antik kaynakların iddiasına göre, askerler kendilerine söz verilen ödemenin ancak yarısını almışlardı. Ne muhafızlar nedene de saray görevlileri onları durdurmaya çalıştı. Pertinax, kaçması tavsiye edildiği halde, onları ikna etmeye kalkıştı ve neredeyse başrmakbaşarmak üzereyken bir Praetorian Guard tarafından öldürüldü. Pertinax kibirli tavrı sebebiyle yüz yüze kaldığı tehlikenin farkında olmalıydı çünkü karısı ve oğlu için imparatorluk ünvanlarınıunvanlarını kabul etmedi böylece onları ölümünün kötü sonuçlarından korumuş oldu.
 
=== Halefi ===
Senatör [[Didius Julianus]] kendini İmparator olarak ilan etti, bu hareket imparatorun kim olacağı hakkında kısa bir iç savaşı başlattı ve aynı yılın sonlarında [[Septimius Severus]] tarafından kazanıldı.
 
Roma'ya girişinden sonra Septimius, Pertinax'ı meşru bir imparator olarak tanıdı, onu öldüren askerleri idam ettirdi ve SenatoyaSenato'ya sadece onu tanrılaştırtmaktanrılaştırmak ve resmi bir cenaze töreni düzenletmek için baskı yapmadı ayrıca bir süre için Pertinax'ın tahta çıkış ve doğum günlerinin yıl dönümlerinde oyunlar düzenlenmesini sağladı.
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Pertinax" sayfasından alınmıştır