Vikipedi

Dördüncü Haçlı Seferi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
low-res PNG superseded by superior SVG/version inférieure remplacée par version vectorielle (GlobalReplace v0.6.5)
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler
128.327 değişiklik
düzeltme
28. satır:
|savaşan3 =
|komutan1 = [[Dosya:Holy Roman Empire Arms-single head.svg|15px]] [[IV. Otto (Kutsal Roma İmparatoru)|IV. Otto]]<br />[[Dosya:Armoiries Montferrat.png|15px]] [[I. Boniface (Montferrat Markisi)|I. Boniface]]<br />[[Dosya:Blason région fr Champagne-Ardenne.svg|15px]] [[Theobald I of Navarre|Theobald I]]<br />[[Dosya:Coat of Arms of the Republic of Venice.svg|15px]] [[Enrico Dandolo|Venedik Dükü Enrico Dandolo]]<br />[[Dosya:Blason Blois Ancien.svg|15px]] [[Louis I, Count of Blois|Lois I]]
|komutan2 = [[Dosya:Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg|15px]] [[V. Aleksius DukasAleksios]]<br />[[Dosya:Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg|15px]] [[II. İsaakios Angelos]]<br />[[Dosya:Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg|15px]] [[III. Aleksios Angelos]]<br />[[Macaristanli Emeric|Emeric I]]
|komutan3 =
|güç1 =
42. satır:
 
== Haçlı Ordusu'nun İstanbul'a Yönelişi ==
Bu yeni seferin, daha önceki Haçlı seferlerinden farklı olması öngörülüyordu. Önceki Haçlı seferleri '''Katolik Kilisesi'''{{'}}nin dinsel hiyerarşisi dışında olan devlet idarecisi hükümdarlar ve hükümdarların yakını asiller tarafından komuta edilmişti. Bu yeni seferin doğrudan doğruya '''Papalık''' ve Katolik papazların komutasında olması öngörülmekteydi. Diğer bir farklılık ise (Üçüncü Haçlı Seferi komutanlarından olan [[Aslan Yürekli Richard]]'in önerdiği gibi) Müslümanları en zayıf taraflarından vurmaktı. Bu zayıf taraf Mısır'dı. Yapılan plana göre Haçlı ordusu, gemilerle Mısır'a çıkıp '''Nil Deltası'''{{'}}nı ele geçirecekti. Böylece Mısır bir Hristiyan üssüne dönüştürelecekti ve buradan Kudüs'e ulaşmak daha kolay olacaktı. Hem böylelikle '''Anadolu Selçuklu Devleti''''yle hiç savaşılmayacaktı ve '''Eyyubiler''' arkadan vurulacaktı.
 
Seferin Katolik Kilisesi komutasında yapılması, Avrupa hükümdarlarının yaşadığı siyasal sorunlardan dolayı gerçekçi bir fikirdi. Nitekim '''Papa'''{{'}}nın yaptığı sefer çağrısına hükümdarlar ve yakınlarından hiç pozitif yanıt gelmedi. Ama 1200 yılına kadar sefere katılmak isteyenler sayısı, 35.000 kişilik bir ordu oluşturacak sayıya yükseldi. Papa, fiziksel olarak Haçlı ordusunu yönetemeyeceği için Papa'ya bağlı bir asil bulunmalıydı. Papa uygun bir komutan bulmakta gecikmedi. Eski Kudüs kralı '''Troyes Kontu'''{{'}}nun küçük kardeşi, eski Fransa Kralı VI. Louis'nin torunu, İngiliz Kralı Arslan Yürekli Richard'ın ve yeni Fransa Kralı Filip August'un yeğeni olan '''Champaigne Kontu Tibald''' Papa'ya bir Haçlı Seferi yapmak için başvurmuştu ve bu kişi Papa tarafından yeni sefere komutan tayin edildi.<ref name="villahardouin">Villahardouin, Goeoffroi (çev. Ali Berktay) (2001), ''Konstantinopolis'te Haçlılar''. İstanbul:İletişim Yayınları ISBN 975-470-953-X.</ref>
 
1201 yılı ilkbaharında Paskalya yortusundan sonra, 6 şövalyeden oluşan bir Haçlı komuta heyeti '''Venedik'''{{'}}e gittiler ve [[Venedik Cumhuriyeti]]'nin, Kuzey İtalya'da toplanacak Haçlı kuvvetlerini nakletmesi için belirli bir ücret karşılığında gemiler sağlamasını teklif ettiler. Venedikliler, büyük konseyi topladıktan sonra Venedik'in 4.599 şövalye, 9.000 şövalye yamağı, bunların atları, 20.000 piyade ve bütün bu orduya yetecek kadar levazım için gemi sağlanabileceğini fakat bunun için peşin olarak 84.000 gümüş mark nakliye ücreti ödenmesi gerektiğini bildirdiler. Ayrıca Venedik Cumhuriyeti, eğer fethedilen toprakların yarısı kendisine verilirse, kendi tarafından finanse edilecek 50 tam teçhizatlı kadırgadan oluşan bir filoyu da Haçlılar komutasına verebileceğini bildirdi. Haçlı komuta heyeti, bu şartları kabul edip, bir kontrat imzaladılar ve Haçlı kuvvetlerinin Kuzey İtalya'ya gelerek 14 Haziran 1202'de Venedik'ten Mısır'a gitmek üzere hareket etmesini kararlaştırdı. Ancak yeni Haçlı Seferi'nin hedefinin önce Mısır'a olacağı, açıklanan anlaşmada sarih olarak belirtilmemişti. Çünkü Haçlı komuta heyeti bu sefere dinsel çoşku ile katılanların doğrudan doğruya Kudüs'e gitmek isteyeceklerini ve Mısır'a gitmemekte ısrar edeceklerini düşünmekteydi.<ref name="villahardouin"/>
 
Diğer taraftan Venedik'in durumu ve tutumu sorunluydu. Venedik Cumhuriyeti, Haçlı kuvvetlerini nakletmek için belli bir ücret karşılığında büyük bir deniz filosu hazırlamayı ve Haçlılar'ı Mısır'a göturmeyi kabul etmişti. Venedik, ayrıca katkıda bulunmayı vadetmişti. Ayrıca seksenlik ve gözleri görmeyen Venedik Dükü [[Enrico Dandolo]] yeni Haçlu seferine katılıp Venedik donanmasına komuta edeceğini San Marko Katedrali'nde ilan etmişti. Fakat bu Haçlı Seferi hakkında müzakereler yapılırken bir Venedik heyeti ve elçisi, Venedik için çok karlı olacak bir ticaret anlaşması imzalanmıştı. Bu nedenle yapılan anlaşmada Haçlı kuvvetlerinin kesin Mısır'a gideceğine dair bir madde bulunmaması Venedikliler'in işine de gelmekteydi.
54. satır:
1201 kışında Haçlı Seferi komutanı seçilen Champaigne Kontu Tibald öldü. Yerine deneyimli bir asker olan [[I. Boniface (Montferrat Markisi)|I. Boniface]] atandı.
 
Boniface'in kuzeni Swabiyalı Filip'in karısı, kardeşi [[III. Aleksios Angelos]] tarafından tahtından atılmış olan [[II. İsaakios Angelos]]'un kızı İrene idi. 1201 kışında Boniface, Noel Yortusu'nu kuzeni ve karısı ile geçirdi. Orada, İstanbul'dan kaçmış olan II. İsaakios'un oğlu olan [[IV. Aleksios Angelos|Aleksios Angelos]] ile görüştü. Bu görüşmelerde Haçlı ordusunun kullanılıp Bizans İmparatorluğu'nun Angelos'a verilmesi görüşüldü. Boniface ve Angelos ayrı ayrı Roma'ya gidip [[Papa III. Innocentius]]'un bu girişime kutsal onayını vermesini sağlamaya çalıştılarsa da Papa hiçbir Hristiyan'a (Bizanslılara bile) hücum edilmemesini Boniface'ya açıkca bildirdi.<ref name="villahardouin"/>
 
== Haçlı Ordusu'nun Nakliye Sorunu ==
78. satır:
== Haçlı Ordusu'nun İstanbul'a Yönelişi ==
 
Bu seferden sonra Bizans tacında hak iddia eden [[II. İsaakios Angelos]]'un genç oğlu [[IV. Aleksios Angelos|Aleksios Angelos]], Haçlı komuta heyetine ve özellikle Haçlı Ordusu komutanı Boniface'ye, eğer Haçlı güçleri İstanbul'a gelir ve orada tahtı gaspeden amcası [[III. Aleksios Angelos]]'un yerine kendisini imparator yaparlarsa, Haçlı güçlerine büyük katkılar yapacağına inandırdı. Aleksios'un vaadleri şunlardı:
* Venedik'e borç olarak kalan ücretin kalanı Bizans hazinesinden karşılanacaktı.
* Haçlı güçlerinin İstanbul'dan Mısır'a gemilerle nakledilmesi Bizans tarafından finanse edilecekti.
89. satır:
Bunun yanında İstanbul'un bir servet yatağı olduğu Batı Avrupa'da ve özellikle önceki Haçlı seferlerinden dönenler tarafından, yıllarca masal gibi söylenip gitmişti. Her Orta Çağ ordusu mensubu gibi İstanbul'u bir ordu ile almak ve hukuken kabul edilen üç günlük talan izni, bir Haçlı askeri için inanılmaz çok ganimet toplamak ile bir anlama gelmekteydi.
 
Nisan'da Haçlı ordusunu taşıyan donanma Zara'dan ayrıldı; [[Dıraç, Arnavutluk|Dıraç]] limanı ve [[Korfu]] adasına uğradıktan sonra bu büyük donanma 24 Haziran 1203'de İstanbul şehri önünde Boğaz ağzında demir attı. Bizans İmparatoru [[III. Aleksios Angelos]], bu donanmanın yakında geleceğinden haberi vardı; ama bu tehdidi karşılayacak askerî güç, özellikle deniz gücü, elinde bulunmuyordu. Önceki imparator olan kardeşi [[II. İsaakios Angelos]], Bizans'in gemi yapımı ve bakımı kontratını 16 yıl önce bir ihale sonucu Venedikliler'in eline bırakmıştı ve kayın biraderi olan Bizans donama komutanı amiral de donanmanın elinde bulunan çımaları, yelkenleri ve halatları ihale ile satmıştı. Böylece Bizans donanması hiç donanımsız birkaç tekneye dönüşmüştü.
 
== Haçlı Ordusunun İstanbul'a İlk Hücumu ==
 
istanbul'a gelen Venedik gemilerinden oluşan büyük Venedik/Haçlı donanması o zaman İstanbul'un limanı olan [[Haliç]]'e giremedi. Çünkü Haliç'in ağzına 500 metre uzunlukta büyük ve ağır bir zincir çekilmişti. Bu nedenle Venedik/Haçlı donanması önce Anadolu yakasında o zaman Kadıköy'de bulunan bir saray önünde demirleyip etraftaki tarla, bostan ve bahçeleri yağmalayarak yiyecek ve içecek tedariki yaptı. Ufak bir Bizans süvari birliği burada Haçlılara hücum ettiyse de hemen geri püskürtüldü. Buraya Bizans İmparatoru [[III. Aleksios Angelos|III. Aleksios]]'un gönderdiği elçi de iyi karşılanmadı. Eğer III. Aleksios, yeğeni yerine tahttan feragat ederse kendinin affedilip iyi muamele göreceğini, eğer feragat etmezse, bir daha elçi ve mesaj göndermemesi; kendini ve şehrini savunmaya hazırlaması istendiği bildirildi.
 
5 Temmuz'da bütün Haçlı birlikleri ve donanması Avrupa yakasında, Galata'nın hemen yakınına bir ordugah kurdu. O zaman Galata bir ticaret merkezi olduğu için surları bulunmuyordu. Galata yakasında büyük ve yuvarlak, kule şeklinde bir kale vardı ve Haliç'i gemilere kapayan zincirin bir ucu bu kuleye girip oradan büyük makaralarla indirilip yükseltiliyordu. Bu kaleyi savunmak için büyük bir Bizans birliği bulunmaktaydı ve bu birliğe moral sağlamak için III. Aleksios şahsen bu kulenin etrafının ve içinin savunmasının komutasını üzerine almıştı. Fakat Haçlıların ağır zırhlı süvari birlikleri hücuma geçince kulenin etrafındaki Bizans birlikleri başlarında imparator olmak üzere hemen kaçmaya koyuldular ve kule içindeki güçlerin direnişi de ancak 24 saat sürdü. Böylece Haliç'i kapatan zincirin bir tarafını eline geçiren Haçlılar zinciri denize indirdiler ve Haliç'e girişi açtılar. Böylece büyük Venedik donanması İstanbul'un limanı olan Haliç'e girmeyi başarmış oldu.<ref name="villahardouin"/>
123. satır:
[[Dosya:Eugène Ferdinand Victor Delacroix 012.jpg|thumb|350px|left|Haçlı Ordusu'nun İstanbul'a girip şehri talan etmesi. Ressam: F.V.Delacroix (1840)]]
 
IV. Aleksios'a herkes muhalefetti. Bunların arasında sarayda önemli bir mevki sahibi olan ve kalın, birbiriyle birleşik kaşları dolayısıyla '''Murtzuphlos''' lakabı verilmiş olan Aleksios Dukas, 21 Ocak 1204'de saraya girerek eski imparator IV. Aleksios'u uykusundan kaldırıp; yüzünü uzun bir pelerinle örtüp saraydan kaçırdı. Genç imparatoru zindana koydurdu; birkaç başarısız kalan katil denemesinden sonra, onun bir yay kirişi ile boğulup öldürülmesini sağladı. Aleksios Dukas, kendini [[V. Aleksios Dukas|V. Aleksios]] adıyla İmparator ilan etti. İsakios ise oğlunun akıbetine çok üzülüp oğlunun ölümünden sonra fazla yaşamadı. V. Aleksios şehrin savunması için ciddi önlemler almaya başladı. Haçlılar'ın gelişinden beridir ilk defa olarak şehir duvarları ve kulelerinde sabah akşam 24 saat nöbet usulü uygulanmaya başlandı. Duvarların pekiştirilmesi ve bazı yerlerde yükseltilmesi işi bir sürü işçinin gece gündüz emekleriyle başarıldı.
 
Venedikliler ve Haçlılar, güya kendilerini buraya davet eden ve meşru imparator olarak gördükleri IV. Aleksios'un tahttan indirilip öldürülmesine çok kızdılar. Mart ayı başlarında Haçlı Seferi idarecileri aralarında bir sürü toplantılar yaparak şehri zaptetdikten sonra ne yapacaklarına dair bir dizi kararlar aldılar. Venedikliler ve Haçlılar altışar delege seçip bir imparator seçim kurulu kurulmasını önerdiler. Haçlılar arasından seçilecek olan imparatora şehrin (eski ve yeni saraylarını da içine alan) dörtte birinin idaresi verilecekti. Şehrin kalan dörtte üçünün yarısı Venedik idaresine verilecek ve diğer yarısıda Haçlılar'ın idaresi altında olacaktı. Haçlılar yeni imparatora bağlılık yemini verecekler ama Venedikliler imparatora bağlılık yemini vermiyecekti. Şehirde yağma edilen her şey önce ortak olarak bir merkezi yerde toplanıp buradan herkese eşit olarak dağıtılacaktı. En son şart olarak bu kuşatmaya katılan her taraf Mart 1205'e kadar (bir yıl) istila edilen şehirden ayrılmayacaktı.<ref name="villahardouin"/>
 
Bu arada Haçlılar, rededileceğini bildikleri bir ültimatom gönderip öldürülmüş olan eski imparator [[IV. Aleksios Angelos|IV. Aleksios]]'un kendilerine vermiş olduğu vaadlerin tümünün hemen yerine getirilmesini istediler. Ama yeni Bizans imparator Murtzuphos'un bunları rededeceğindenret edeceğinden emin oldukları için şehre tekrar ikinci bir hücum yapmak için tedbirler aldılar.
 
9 Nisan günü Venedikliler ve Haçlılar surlara karşı, yine Haliç'in kuzeyinden ağırlıklı bir hücuma başladılar. Dokuz ay önce Venedikliler'in gemi direkleri üzerine çıkıp Haliç surlarını aşma başarıları bu sefer mümkün olmadı. Yükseltilen duvarlar ve duvarlardaki savunma güçleriyle silahları dokuz ay önceki eski başarının yenilenmesine engel oldu. Bizanslılar, büyük mancınık tipli makinelerle attıkları taşlarla diğer taraftaki yüksek tahta kuleler şeklinde olan hücum makinelerini yıkmayı başardılar. Çıkan sert bir güney rüzgarı Venedik gemilerinin Haliç surlarını aşmak için surlara yanaşmalarına engel oldu. O akşam Haçlılar ve Venedikliler geri çekilmek zorunda kaldılar.
135. satır:
Bu sefer Venedik gemileri ikişer ikişer birbirlerine bağlanarak daha fazla ağırlıkla Haliç surlarına çıkmayı denediler. Çıkan kuvvetli kuzey rüzgarı da buna yardımcı oldu. Çok geçmeden iki kule Venedikliler'in ve Haçlılar'ın eline geçti. Şehrin bir kapısıda kırılınca Haçlı askerleri şehre girip şehrin kuzeyindeki sokaklara yayılmaya ve ahaliyi evlerinde öldürmeye başladılar. Bir grup Haçlı o akşam şehrin kuzeyinde büyük bir yangın çıkardı. Bu yangın Haçlılar'ın şehirde çıkardığı üçüncü büyük yangın oluyordu. Bu seferin tarihini yazan Villeharoudin'e göre bu yangınlarda "Yanan ev sayısı Fransa Krallığı'nın en büyük üç şehrinde bulunan tüm evlerin sayısından da daha fazlaydı." <ref name="villahardouin"/><ref>Modern bir Avrupa kaynağına göreyse sadece 15.000 ev yanmıştır. J. Phillips, ''The Fourth Crusade and the Sack of Constantinople'', say. 209</ref>
 
İmparatorun muhafızları çok kahramanca bir sokak savunması yaptı. Şehrin kuzeybatısını zapteden Haçlılar, o akşam için ateşkes ilan ettiler. Ama yangın devam etti. Aynı akşam savunma ümidini büsbütün yitiren V. AleksiusAleksios, savunmayı dışarıdan idare etme bahanesiyle karısı Evodosiye ve çocuklarıyla beraber şehirden kaçmayı başardı.
 
Ertesi gün şehirdeki tüm Bizans direnişi sona erdi. Fakat İstanbul şehri için eses trajedi ve fecaat o gün başladı. Venedikliler ve Haçlılar, o zaman savaş hukukuna göre üç gün şehri talan etme haklarını kullandılar. Şehrin altını üstüne getirerek tüm anıt, bina vb her şeyi yağmaladılar. Halka da birçok eziyetlerde bulundular.
166. satır:
İstanbul'un 1204'de zaptedilmesinden sonra, Doğu Roma olma prensiplerine uygun olarak İstanbul'da "Imperium Romanıae" Latince adıyla [[Latin İmparatorluğu]] kuruldu. Bu imparatorluk sözde Doğu Roma prensiplerine uygun olsa da halkın Ortodoks Kilisesi'ne bağlı olduğu yerde devlet Katolik Kilisesi'ne bağlıydı.
 
Hem Haçlılar hem de şehir halkı Latin imparatorunun [[I. Boniface (Montferrat Markisi)|I. Boniface]] olacağı beklenmekteydi. Fakat onun imparator olması Venedik tarafından veto edildi. Buna açık neden Boniface'in elimine edilen eski Bizans İmparatorluğu ile pek çok şahsi bağlantısı olup kendisine imparatorluk mevkisi verilirse kendini eski imparatorluğun meşru hükümdarı olarak ilan edebileceğiydi. Fakat Venedikliler, Boniface imparator olursa Venedik'in yeni Latin İmparatorluğu üzerindeki etkisini kısıtlayacığından ve Venedik'in eline geçirdiği çok geniş ve yaygın arazilerin geri verilmesini isteyeceğinden korkmaktaydılar. Bu Venedik vetosundan dolayı [[Latin imparatoru]] olarak Flandralı [[Konstantinopolisli I. BaodouinBaudouin (Latin imparatoru)|I. BaodouinBaudouin]] imparator olarak seçildi.
 
Boniface ise [[Selanik Krallığı]] adı verilen bir Latin krallığı kurdu. Ayrıca [[Girit]]'te de epeyce büyük bir arazi emrine verildi; ama sonradan Boniface Girit'i Venedikliler'e sattı.
177. satır:
== Dördüncü Haçlı Seferi sonuçlarının değerlendirilmesi ==
 
Konstantinopolis'te kurulan [[Latin İmparatorluğu]] fazla yaşamadı ([[1204]]-[[1261]]). [[1261]] yılında [[Bulgarlar]]ın ve [[İznik]]'e kaçan [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]]lılar'ın hücumları sonucu yıkıldı. İznik Rum İmparatoru [[VIII. Mikhail PalaiologosMihail]] tekrar [[İstanbul]]'a gelerek Bizans İmparatoru oldu.
<!--
[[Dosya:LatinEmpire2.png|thumb|left|300x|1204den sonra Bizans İmparatorlugu'nun [[Latin Imparatorlug]], [[Izm=nik Impaartorlugu]] ve '''Epir Despotlugu''' olarak parcalanmasi]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Dördüncü_Haçlı_Seferi" sayfasından alınmıştır