Etiyopya: Revizyonlar arasındaki fark

'''Etiyopya''' veya '''Etyopya''', resmî adıyla '''Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti''' ([[Amharca]]: ''Ityopp'ya Federalawi Demokrasiyawi Ripeblik'') [[Afrika Boynuzu]]' nda yer alan büyük bir [[Afrika|Doğu Afrika]] ülkesi. Ülkenin başkenti yerel dilde "yeni çiçek" anlamına gelen [[Addis Ababa]]'dır. [[Sudan]], [[Güney Sudan]], [[Eritre]], [[Cibuti]], [[Somali]], [[Kenya]] ve Etiyopya'nın komşularıdır. [[Afrika]] kıtasının ikinci en kalabalık ülkesidir.

Etiyopya, Avrupalı sömürge güçlerini yenen ve bağımsız bir ülke olarak egemenliğini koruyabilen iki Afrika ülkesinden biridir (diğeri [[Liberya]]). [[1945]] yılında [[Birleşmiş Milletler]]'e üye olarak ilk bağımsız [[Afrika]] ülkesi olmuştur. Ülkenin [[Kızıldeniz]] boyunca uzanan sahil bölgesinin, [[1993]]'te yapılan bir halk oylaması sonucunda [[Eritre]] adıyla bağımsızlığını ilan etmesi, Etiyopya'nın Kızıldeniz ile olan bağlantısının kesilmesine ve ülkenin bir kara devletine dönüşmesine neden olmuştur.

Daha çok [[Habeşistan]] (Köleler Ülkesi) ismiyle bilinen Etiyopya, tarihte bilinen en eski medeniyetlerdendir{{kaynak belirt}}. Kuruluşunu [[MÖ 13. yüzyıl]]ayüzyıla kadar götürebileceğimiz Etiyopya devleti, [[1936]]-[[1941]] arasındaki [[Mussolini]] [[İtalya]]'sının istila ve işgal hareketini saymazsak, tarihi boyunca bağımsızlığını koruyabilmiş ve [[Afrika|Afrika Kıtası]]'nın bazı Avrupa devletlerince sömürge yapılamamış tek ülkesidir. [[1960]]-[[1990]] yılları arası ülkedeki Eritre sorunu nedeniyle çatışmalı ve gerginliklerle geçirilmiştir.

Bilim adamlarıinsanları tarafından [[Afar]] bölgesinde yapılan arkeolojik kazılarda 3 milyon yıllık insan iskeleti kalıntılarına rastlanılması, tarihi çağların başlamasından çok önceleri bile bölgenin, insan toplulukları için bir yaşam sahası olarak kullanıldığını gösterir. Etiyopya'dan bahseden ilk tarihi belgeleri yaklaşık [[M.Ö.]] [[5000]] yılına kadar götürebilmek mümkündür.{{kaynak belirt}} İlk Çağ'da kuzeydeki [[Mısır Krallığı]]nın yöneticisi olan [[Firavun]]ların altın, fildişi, tütsü ve köle aramak üzere Kızıldeniz kıyılarını takip ederek bu bölgeye geldikleri sanılmaktadır. Etiyopya topraklarında modern anlamda ilk kurulan devlet [[MÖ 8. yüzyıl]]dayüzyılda ortaya çıkan [[D'mt Krallığı]]dır. D'mt Krallığı'nın [[MÖ 1. yüzyıl]]da çöküşü ile beraber bölgede,yine aynı yüz yılda Aksum Krallığı ortaya çıktı. [[Aksum]] Krallığı zamanla güçlenerek sınırlarını [[Habeşistan]] dışında bugünkü [[Eritre]], [[Cibuti]], [[Sudan]], [[Somali]] ve [[Arabistan]] yarımadasında yer alan [[Yemen]]'i içine alacak şekilde genişletti.

'''Etiyopya''', etnik kökene dayalı 9 yönetim bölgesine ayrılmıştır. Bu bölgelerin yerel ismi ''kilil''dir. (çoğulu: ''kililoch''). Bu bölgelerden ayrı 2iki ''özel yönetimli şehir bölgesi'' de yönetim bölgeleri içinde sayılır (yıldızlı olanlar). Bu 11 bölge şunlardır:

Etiyopya’nınEtiyopya'nın ekonomisi [[GSYİH]]'nın % 50'sini, ihracatının %90'ını ve istihdamının %80'ini içeren tarıma dayanmaktadır. Ekilebilen alanların yalnızca 1/5'i ekilip, biçilmekte ve bu alanlar yalnızca yağmur ile sulanmaktadır. Ancak,Bu bölgeler, yağış miktarı açısından farklılık göstermektedir. Tarım kesimi sık sık ortaya çıkan kuraklık ve kötü tarımcılık uygulamalarından dolayı sıkıntı yaşamaktadır. Ayrıca, yiyecek yardımları söz konusudur.

Etiyopya, Afrika’nın en fazla canlı hayvan varlığına sahiptir. Bunların (kedi,köpek,kuş,balık,somonbalığı, deri ve postları ülkenin önemli ihracat gelirini oluşturmaktadır.

İmalat sanayi [[GSYİH]]'nın %5'ini oluşturmaktadır. İmalat sanayinin büyük çoğunluğu devletin yönetimindedir. Ancak,ancak özelleştirme faaliyetleri de başlamış bulunmaktadır. İmalat sanayi üretiminin %40'ından daha fazlasını gıda ve içecek, özellikle bitkisel yağ, un mamulleri ve bira oluşturmaktadır.

Madencilik sektörünün, Etiyopya ekonomisi içinde önemi azdır. Kireçtaşı, kil, mermer üretimi oldukçaepey fazladır. Ayrıca metalik olmayan mineral üretiminde ise büyük artış olmuştur. Diğer taraftan kömür, demir, tantal ve potasyum rezervlerinin olduğu tahmin edilmektedir.

Etiyopya' da 80' in üzerinde etnik grup bulunmaktadır. Oromolar, Amharalar, Tigreler, Sidamolar, Shankellalar, Somalililer, Afarlar ve Gurageler Etiyopya topraklarında yaşayan belli başlı etnik topluluklardır. Bunlardan OromalarOromolar yaklaşık %35 oranla Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubunu oluştururlar.

Etiyopya toplumunda birkaç din görülmektedir. Nüfusun %62,7'sini oluşturan [[Hristiyanlar]] en büyük dini gruptur.(%43,5 [[Hristiyan|Ortodoks Hristiyan]], %18,5 [[Hristiyan|Protestan Hristiyan]], %0,7 [[Katolik Hristiyan]]). Etiyopya'daki en büyük ikinci dini topluluğu %33,9 oranıyla [[Müslümanlar]] oluşturmaktadır. Müslümanların çoğunu [[Şafii mezhebi]] ve [[Selefiyye]] mezhebine inanan [[Sünniler]] oluşturmakta olup, [[Şiiler]] ise [[Müslüman]] toplumu içinde azınlık olarak bulunmaktadır. Ayrıca Etiyopya' da %2,7 oranında [[Animist]] ve %0,6 oranında diğer dinlere inananlar bulunmaktadır.<ref>http://www.indexmundi.com/ethiopia/demographics_profile.html</ref> [[İsrail]] devletinin kuruluşundan sonra [[Filistin]]'e göçmüş olsa da az sayıda [[Falaşa Yahudisi]] bulunmaktadır.

Etiyopya'nın resmi dili [[Latin Alfabesi]]'nden oldukçaepey farklı bir alfabe olan ve [[Amhar Alfabesi]] denilen bir alfabeyle yazılan [[Amharca]]dır. Ancak ülkedeÜlkede Amharca'dan başka, çok sayıda etnik topluluğun bulunmasına paralel olarak birçok yerel dil ve lehçe kullanılmaktadır. Yaygın yabancı dil olarak [[İngilizce]] konuşulmaktadır.