Czesław Miłosz: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
içerik genişletildi, kaynakça eklendi. |
||
7. satır:
| uyruk =
| doğum_adı =
| doğum_yeri = [[Šeteniai]], [[
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|2004|8|14|1911|6|30}}
| ölüm_yeri = [[Krakov]], [[Polonya]]
15. satır:
| eğitim =
| meslek =
| imza = Czesław Miłosz signature 1985.svg
| ödülleri = [[dosya:nobel prize medal.svg|20px]] [[Nobel Edebiyat Ödülü]] (1980)
| website =
| dipnotlar =
}}
'''Czesław Miłosz''' (d. [[30 Haziran]] [[1911]] - ö. [[14 Ağustos]] [[2004]]) [[Polonya]]lı şair ve deneme yazarı.
20. yüzyıl Polonya edebiyatının en önemli şairlerinden biri olan Milosz<ref name=poetry>{{web kaynağı|başlık=Czeslaw Milosz|url=https://www.poetryfoundation.org/poets/czeslaw-milosz|website=https://www.poetryfoundation.org|yayıncı=Poetryfoundation.org sitesi|erişimtarihi=27 Eylül 2017}}</ref>, özellikle [[totaliter]] rejimlere karşı duruşuyla hatırlanır. [[1980]] yılı [[Nobel Edebiyat Ödülü]]'nün sahibidir.
[[II. Dünya Savaşı]]'nı, ülkenin Naziler tarafından işgalini ardından gelen Sovyet egemenliğini Polonya'da yaşadı. 1951'de Batı'ya sığındı. En önemli eseri olan ''Tutsak Edilmiş Akıl''(1953)'da, totalitarizmin Polonya toplumu, özellikle de entelektüel kesim üzerindeki etkilerini ele aldı.
== Hayatı ==
1911 yılında günümüzde [[Litvanya]] sınırları içinde bulunan Šeteniai adlı köyde bir malikanede doğdu. Polonya'nın seçkin sınıf ailelerinden birine mensuptur. Çocukluğunun bir bölümü babasının inşaat mühendisi olarak çalıştığı [[Çarlık Rusyası]]'nda geçti.<ref name=poetry/> 1917 yılında Rżew kentinde [[Ekim Devrimi]]'ne yakından tanık oldu.<ref name=tez>{{web kaynağı|soyadı1=Çetin|ad1=Aybike|başlık=II. Dünya Savaşı öncesi, savaş dönemi ve savaş sonrası Czestaw Mitosz şiirlerine bakış|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=-Z0vbSUgrhM9fXoGkRe6Q96k348R53Qw1_5Qo020z9MivxwhDrxUhq2CBGIWReoM|website=https://tez.yok.gov.tr|yayıncı=Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2008|erişimtarihi=27 Eylül 2017}}</ref> Ailesi [[I. Dünya Savaşı]]'ndan sonra Polonya'ya döndü. [[Vilnius Üniversitesi]]'nde [[hukuk]] öğrenimi gördü. İlk şiirleri üniversite dergisinde yayımlandı.
[[Vilnius]]'ta 1931-1934 yılları arasında faaliyet gösteren ''Żagarylar'' adlı şair grubuna dahil oldu. Ülkedeki ekonomik kriz, faşizm, otoriter eğilimler nedeniyle grubun diğer şairleri gibi Miłosz da iyimserlik ve umutta uzak eserler verdi. İlk şiir kitabı "''Donmuş Zaman Şiiri'' (Poemat O Czasie
Zastygłym) 1933'te yayımladı. 1934 yılında hukuk öğrenimini tamamladı; ulusal kültür fonuyla burslu olarak Paris'e gitti. Ertesi yıl ülkesine döndü ve Polonya Radyosu'nda çalışmaya başladı ancak liberal görüşleri ve olayları değerlendiriş biçimi yüzünden bir yıl sonra radyodaki işinden uzaklaştırıldı.<ref name=aybike/> 1936'da yayımladığı "''Üç Kış''" (Trzy Zimy) adlı kitabı büyük ilgi gördü ve şair Polonya edebiyatında önemli bir yer edindi.<ref name=tez/> <ref name=aybike>{{web kaynağı|soyadı1=Kılık|ad1=Aybike|başlık=Muhalif Yönüyle XX. Yüzyıl Adamı Czesław Miłosz|url=http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1803/19133.pdf|website=http://dergiler.ankara.edu.tr/|yayıncı=Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih -Coğrafya Fakültesi Dergisi, Sayı 53, Yıl 2013|erişimtarihi=27 Eylül 2017}}</ref>
1939'da ülkesinin [[Nazi Almanyası]] ve [[SSCB|Sovyet Rusya]] tarafından işgali üzerine [[Varşova]]'da direniş hareketinin içinde yer aldı. İşgal yıllarında ''Jan Syruc'' takma adıyla gizlice yazılar ve kitaplar yayımladı. "''Şiirler''" (Wierszy) adlı kitabı, Varşova!da basılan ilk yer altı şiir kitabı oldu. 1942 yılında yayımladığı "''Özgür Şarkı''" (Pieśń Niepodległa) ise o
dönemki vatansever şiirler arasında en popüler olan ve "yeraltı Varşovası" için çok önemli olan şiirlerin bir derlemesi idi. Şair, direniş hareketinin içinde yer almasına rağmen [[Varşova ayaklanması]]na katılmamış bu yüzden sertçe eleştirilmiştir.<ref name=aybike/> Ayaklanmanın başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra Krakov'a yerleşti. Aylık "''Twórczość''" dergisinin redaktörlerinden biri oldu ve "''Kurtuluş''" adlı şiir kitabını yayımladı. Bu eser, Polonya Halk Cumhuriyetinin ilk yıllarındaki en büyük şiirsel olayı değerlendirilir.<ref name=yüce>{{web kaynağı|soyadı1=Yüce|ad1=Neşe Taluy|başlık=Nobel Ödüllü Şair Czestaw Mitosz'un Ardından|url=http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/736/1084|website=http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr|yayıncı=Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Sayı: 44, Yıl: 2004|erişimtarihi=27 Eylül 2017}}</ref>
1946-1949 yılları arasında [[Washington]]'da, 1950 yılında [[Paris]]'te kültür ateşesi olarak görevlendirildi. İnsanın tarihine karşı olan sorumluluklarından bahseden "''Ahlaki Tez''" adlı kitabını 1948'de yayımladı. 1951'de Dışişleri'ndeki görevini bırakıp Fransa'dan siyasal sığınma talep etti ve hayatını mülteci olarak sürdürdü<ref name=poetry/> "''Tutsak Edilmiş Akıl''" (1953) adlı deneme kitabında kaçışının nedenlerini ve totalarizmin entelektüel kesim üzerindeki etkilerini anlattı.
1960 yılına kadar yaşamını Paris'te çevirmen ve serbest yazar olarak sürdürdü. Sosyalist ve
komünist sisteme yapılan bir saldırı olarak kabul edileb <ref name=tez/> "''Esir Akıl''"
(Zniewolony Umysł) başlıklı kitabı 1953'te yayımlandı. Bunu "''Gün Işığı''" (Światło Dzienne) başlıklı şiir kitabı ve "''İktidarı
Kazanmak''" (Zdobycie Władzy) başlıklı romanı ile n "''Issa Vadisi''" (Dolina Issy) ve "''Şiirsel Tez''" (Traktat Poetycki) adlı kitapları izledi. Eserleri ülkesinde yasaklandı.<ref name=guardian>{{web kaynağı|soyadı1=Wroe|ad1=Nicholas|başlık=A century's witness|url=https://www.theguardian.com/books/2001/nov/10/poetry.artsandhumanities|website=https://www.theguardian.com|yayıncı=The Guardian, 10 Kasım 2001|erişimtarihi=27 Eylül 2017}}</ref>
1960'ta [[Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley]]'de edebiyat dersleri vermek üzere ABD'ye gitti. Slav
Dilleri ve Edebiyatları bölümünde profesör oldu. Ders verdiği dönemin bir ürünü olarak 1969'da "''Polonya Edebiyat Tarihi''" adlı kitabını yayımladı. Çağdaş Amerikan kültürünü inceledi ve bu konudaki denemelerini "''San Francisco Körfezi'nde Gördüklerim''" (1969) adlı kitapta topladı. 1970 yılında ABD vatandaşı oldu. O güne kadar Polonya'da "deneme yazarı" olarak tanınmış olan Miłosz, 1973'te şiirlerini "''Seçilmiş Şiirler''" (Selected Poems) başlığıyla İngilizce olarak yayımladı.
Pek çok uluslararası ödül kazanan sanatçı, 1980 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. Uluslararası başarısı sayesinde otuz yıllık aradan sonra 1981 yılında ülkesine gitti; Varşova'daki Edebiyat Müzesi'nde özel bir karşılama töreni ile karşılandı.<ref name=aybike/> [[Lublin]]'de işçi neri [[Lech Wałęsa]]'yla toplantıya katıldı. 1981-1982 döneminde [[Harvard Üniversitesi]]'nde dersler verdi.
1990 yılında Polonya'ya döndü. Son yıllarını yoğun bir çalışma ile geçirdi; satış rekoru kıran kitaplar yazdı.<ref name=tez/> 14 Ağustos 2004'te Krakov'daki evinde hayatını kaybetti.
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Nobel Edebiyat Ödülü}}
{{portal|edebiyat}}
[[Kategori:1911 doğumlular]]
[[Kategori:2004 yılında ölenler]]
| |||