Cirit: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Silinen bilgiler geri alındı. |
Dz. |
||
6. satır:
== Tarihçe ==
''Cirit'', Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya geldikleri dönemden beri oynadıkları savaş oyunu olarak bilinmektedir. Daha sonraki dönemlerde ''Anadolu'' 'da oynanan ve ''atlı spor'' olarak da anılan ''cirit''
Müsabakalarda yaşanan hayati tehlike nedeniyle [[II. Mahmut]] döneminde bu oyunun oynanması yasaklanmış, daha sonra tekrar bir gösteri oyunu olarak [[Anadolu]] 'da oynanmaya başlanmıştır.
[[Türkiye]] 'de ''Cirit'' sporuna günümüzde yoğun ilginin Doğu Anadolu Bölgesinde yaşayan insanlarca gösterildiği gözlemlenmektedir.Bu bölgede yer alan [[Erzurum]] İlinde ilk Atlı Spor İhtisas Kulübü 1957 yılında kurulmuştur.<ref>[http://www.erzurumweb.com/cirit.html]</ref>
13. satır:
== Oyunun özellikleri ==
Savaşta düşmanı takım halinde alt etmeye, mağlup etmeye yönelik davranışlar ve sonuçta güçlü olanın galibiyeti ''cirit'' müsabakalarının ana temasıdır. Hal böyle iken
== Kullanılan özel ifadeler ==
Her spor dalında olduğu gibi ciritte de kullanılan özel ifadeler vardır. Bunlar hem oyunla alakalı ve hem de nesnel ifadelerdir.
* '''Oyunla ilgili olanlar''' : Cirit oynanan saha için ''Alan''
* '''Atlarla ilgili olanlar''' : Atın iki ayakla koşuyormuş gibi aynı tarafta bulunan ayaklarını eş zamanlı atarak yaptığı, düzenli yürüyüş şekline ''Rahvan''
* '''Sporcularla ilgili olanlar''': Atlı askere süvari anlamında ''Osmanlı'', cirit oyununda iyi at binenler ve at sürmekte becerisi olan oyunculara ''Sipahi'', at üzerinde hâkimiyet sağlamak, ve hüner göstermek eylemine ''At Oynatmak'', kendi içlerinde hiyerarşik bir düzende atlı olarak cirit oyununa katılan takım gücüne ''Seğmen'', at üzerinde beceri ve hüner gösteren oyuncuya, biniciye ''At Cambazı''
==Oyun ve kuralları==
Hakemler üzengileri kontrol ederek maçı başlatırlar.<ref name="gelenekselfed.gov.tr"/> Kolbaşı, takımındaki bütün sporcuların olumlu olumsuz tüm hareketlerinden sorumludur. Takımına oyun taktiklerini o verir. Kolbaşı vakitli-vakitsiz çıkış yapan veya aynı anda çift çıkan oyunculara engel olur, saftaki oyuncuların ileri veya geriye doğru 5 m mesafede, alay durağında durmalarını sağlar.
Takımlar bölük düzeninde ise
Oyuncu değişiklikleri oyunun duraklama anında saha hakemi tarafından baş hakem bilgilendirilerek yapılır. Bir oyunda en fazla 3 oyuncu değişikliği yapılabilir.Oyundan çıkan oyuncu bir daha oyuna alınmaz. Her oyuncunun arkasında ve atlarının üzerine konulan kumaşın her iki tarafında yazılı numaralar bulunur. (sporcu ile atının numarası aynıdır..) Takımların formaları aynı renkte ise: takım numaraları; A takımında 1’den 10’a kadar, B takımında ise 11’den 20’ye kadardır. Oyuna başlama ve ilk çıkış hakkı kur’a sonunda sahayı kaybeden takıma verilir. Alay çıkışları alay durağından yapılır. Erken çıkış ihlâli, yasak saha olarak; çift çıkış ihlâli ise atış sahası dışından atış olarak değerlendirilir. Her iki hatalı duruma düşen oyuncular alay durağına geldikten sonra başka bir oyuncu ancak o zaman hamle yapabilir. Bir ciritçi oyun sahasında rakip sporculardan birine yarım veya tam çark yapmak suretiyle ciridini atar. İki defadan [[fazla]] tam çark yapılamaz.
Cirit genelde gösteri mahiyetinde oynanır. Cirit oyununda, sporcu rakibinin kendisine atacağı ciritten sakınmak için çeşitli hareketler yapar, atın sağına soluna, karnının altına veya boynuna yatar. Bazı sporcular rakiplerini kaçış çizgisine ulaşana kadar kovalar ve ardından cirit atarlar.İsabet ettirebildikleri için puan kazanırlar. Oyun esnasında baş ve yüz kısmına cirit isabet eden oyuncuların yaralanmaları muhtemeldir. Bu tür isabetler nedeniyle ölüm hadiseleri muhtemeldir.Bu durumda ölen sporcu, sporun geleneğine göre, er meydanında ölmüş sayılır.Ölen sporcu yakınlarının şikayetçi ve davacı olmadığı sporun kendi geleneğindendir.Hatta bunu yiğitlik sayıp övünürler. Cirit, puan üzerinden oynandığında; oyun öncesi takımlarca birlikte tespit edilen kurallar çerçevesinde, puanı en fazla olan takım cirit oyunun galibi sayılır. Her iki takım ve o esnada orada bulunanlarca; cirit oyununun kurallarını iyi bildiğine inanılan kişilerin hakemliği ile cirit oynanır.Bu kişinin (hakemin) verdiği kararlara ve puanlamaya hiç kimse itirazda bulunmaz.<ref name="Erzurum Valiliği/Kültür/Cirit"/>
36. satır:
* '''Puan kazandıran hareketler''' : Alay durağında rakibe cirit isabet ettirme ve oyun alanında çelme yapma (kamçı ve sopa ile) karşı takıma isabet sayılır bu hareketlerinin her biri 4 puan olarak değerlendirilir. Rakibe alan içinde cirit isabet ettirme, rakibe cirit atmaktan vazgeçme( bağışlama), rakibinin hamlesini bozma, atılan ciridi oyun alanında havada tutma (alay durağı yasaklanan bölgede hariç), tehlikeli durumda puandan vazgeçme hareketlerinin her biri ise 3 puan olarak değerlendirilir.
* '''Puan kaybettiren hareketler''' : Yasak saha ihlali, atı ile karşı alaya bölgesine girme
== Kaynakça ==
|