Politeizm: Revizyonlar arasındaki fark

'''Çok tanrıcılıkÇoktanrıcılık''' ya da '''politeizmPoliteizm''', politeizm sözlük anlamıyla birden çok tanrıya inanmak, tapınmak manalarına gelmektedir. Sözcük, etimolojik açıdan, [[Yunanca]] ''poly'' (çok) ve ''theoi''z (tanrı) sözcüklerinden türemiştir.

Birçok [[antik]] din, geleneksel tanrıların toplandığı [[panteon]]larla, politeistik bir yapıya sahipti. Bu [[panteon]]lar ve farklı tanrılar, uzun bir zaman dilimi içerisinde kültürel değiş tokuş ve deneyimle yoğrularak gelişmiştir. Eski toplumların birçoğu politeistti. Politeizmdeki önemli bir nokta, birçok tanrıya tapınmanın her şeyi bilen ve her şeyden güçlü bir ilahîilahi varlığa inancı da içerebilecek olmasıdır. Nitekim çoğu politeistik dinde, panteonun başında, her şeyden ve diğer tanrılar da dahil herkesten güçlü ve bilge bir baş tanrı figürü bulunur.

Politeistik [[inanç]] sistemlerinde, tanrılar bireysel yetenek, ihtiyaç, hikâye, arzu ve özelliklere sahip karmaşık kişilikler olarak ortaya çıkar. Çoğu zaman bu tanrılar sınırsız güç ve bilgiye sahip değildir, aksinebunun yerine, insan benzeri kişisel özelliklere sahip, ek olarak bazı bireysel ([[doğaüstü]]) güç, yetenek ve bilgiye sahip olarak tasvir edilirler.

Politeistik bir [[panteon]]da, tanrıların birden çok ismi olabilir ve her isminisim tanrının belirli bir rolüne veya hikâyesine gönderme yapıyor olabilir. PoliteizminPoliteizm'in genel prensipleri arasında tanrılarının sayısının belirsiz olması ve her tanrının kendine özgü görevlerinin bulunması vardır.

[[Anadolu tarihi|Eski Anadolu uygarlıklarından]] olan [[Hitit]] ve [[Frigler]]in dinleri, [[Antik Yunan]] ve [[Antik Roma|Roma]] dinleri, [[Arap mitolojisi|Arapların eski dini]] ve günümüze ulaşmış olan dinlerden [[Hinduizm]] çok tanrılıçoktanrılı dinlere örnektir.

Politeizm dönemindeki [[tanrı]]ların aşama aşama aile, kabile ve şehir ve ulus tanrılarına dönüştüğü düşünülmektedir{{olgu}}. Bir sonraki aşama ise tanrılara soyut sıfatlar verilmesi, [[panteon]]da yer alan diğer tanrıların isim, sıfat ve eylemlerinin baş tanrılardabaştanrılarda toplanmasıdır. Bazen de bu tanrılar bir sonraki kültürde baş tanrınınbaştanrının yardımcılarına, [[melek]], [[cin]], [[şeytan]] gibi varlıklara dönüşür. Bu gelişime en açık örneklerden birisini [[Marduk]] oluşturur. [[Sümerler]]in 50 kadar tanrısının ismi sonraları [[Marduk]]'a verilmiş ve tek tanrıcılıktektanrıcılık yönünde adımlar atılmıştır.<ref>https://books.google.com.tr/books?id=pYmxBgAAQBAJ&pg=PA23&lpg=PA23&dq=marduk+50+kadar+muazzez+ilmiye&source=bl&ots=n7hIa4VmlY&sig=6AdKjS09YUKvrWDZwWonQMwMuns&hl=tr&sa=X&ei=JoYBVd_oAsG6UZrWgrgE&ved=0CD8Q6AEwBjgK#v=onepage&q=marduk%2050%20kadar%20muazzez%20ilmiye&f=false</ref> Ne var ki Buhtunnasr, Marduk'un tek tanrıtektanrı olduğu inancını sadece kendi taşımış, ulusuna yaymak gücünü gösterememiştir. Bu tanrının birçok özelliklerinin Yahudi tanrısı [[Yahova]]'ya taşındığı, [[Hammurabi Kanunlarıkanunları]]’nınnın da Yahudi şeriatının temelini oluşturduğu ifade edilmiştir. Samuel Reinach, Orpheus adlı kitabında "Eğer Musevi kanunlarının [[Musa]]’ya Tanrı tarafından yazdırıldığı doğruysa, Tanrı, Hammurabi’nin eseriniyapıtını aşırmış demektir." ifadesini kullanmıştır.<ref>http://web.itu.edu.tr/~bulu/favorite_books_files/dusunce_tarihi_v01.pdf</ref>

ÇokÇoktanrıcılıktan tanrıcılıktan tek tanrıcılığaTektanrıcılığa doğru gelişimin 4000 yıl kadar önce eş zamanlı olarak Mısır, Babil ve Hint toplumlarında ortaya çıkmaya başladığı ifade edilmektedir. [[Orhan Gökdemir]]'e göre tek tanrılı dinlere gidiş, bir dinde sadeleşme ve devrim hareketidir. Bu devrim eski dinîdini anlayışları dümdüz ederek yıkar. Ancak başlangıçta görülen hızlı bir yıkım sonrasında devrim yavaşlar ve eski pagan inançlar yeni kimliklere bürünerek yeniden ortaya çıkarlar. Musevilik, İsevilik ve İslamMuhammedilik kurucuları kadar bu karşılaşmanın da ürünü olan dinlerdir.<ref>Orhan Gökdemir, Din ve Devrim s 25-32</ref> Tek tanrılı dinlerde eski ilahların bir kısmı melek, cin, şeytan, aziz ve peygamberlere dönüştürülmüşlerdir. Yeniden kurgulanan mitolojik anlatımlarda [[Sümer]]lilerin eski tanrılarının tek tanrılı dinlerde [[Hızır]], [[İlyas]] gibi peygamberlere ya da azizlere, velilere ve hatta [[melek]]lere, cinlere dönüştüğü görülebilmektedir.<ref>http://www.sabitfikir.com/fikrisabit/dunyanin-tek-ve-en-buyuk-hikayesinin-kesfedilisi</ref> [[Allah'ın isimleri]]nden bir kısmı da [[Arap mitolojisi|Arap ve ortadoğu mitolojilerinde]] eski ilahlara verilen isimlerle ortak kök isimlerden oluşur.<ref>http://www.turuz.info/Dil/0184-Sumerle%20turkler-muezziz%20ilmiye%20chigh%20(51d)(2.212KB).pdf</ref><ref>http://dergipark.ulakbim.gov.tr/daad/article/view/5000077223/5000071261</ref>