Fosil yakıt: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
KediÇobanı (mesaj | katkılar) k Zeliha 3438 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, IVBaudouin tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
+ |
||
9. satır:
Energy Information Administration, 2007 yılında dünyada [[birincil enerji]] kaynaklarının %86.4'ünün fosil yakıtlar olduğunu belirtti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://tonto.eia.doe.gov/cfapps/ipdbproject/IEDIndex3.cfm | title = U.S. EIA International Energy Statistics | accessdate = 2010-01-12 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20110504171000/http://tonto.eia.doe.gov:80/cfapps/ipdbproject/IEDIndex3.cfm? | arşivtarihi = 4 Mayıs 2011}}</ref> Fosil yakıtların yakılmasıyla 21.3 milyar ton CO<sub>2</sub> açığa çıktığı ancak bunların doğal kaynaklarca yaklaşık yarısının emile bildiği yani net olarak havaya 10.65 milyar ton CO<sub>2</sub> salındığı araştırılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eia.doe.gov/oiaf/1605/ggccebro/chapter1.html | title = What Are Greenhouse Gases? | work = US Department of Energy | accessdate = 2007-09-09 | arşivengelli = evet}}</ref>
==Fosil kömürler==
Fosil kömürler, doğal katı [[yakıt]]lar sınıfından olan [[antrasit]], [[taşkömürü]], esmer [[kömür]] ve [[linyit]] kömürü ve [[turb]] (turba) adlı yakıtların genel adı.
Bunlardan taşkömürü, esmer kömür ve linyit kömürü, [[Türkiye]]'de en çok kullanılan kömürlerdir. [[Zonguldak]]'ta çıkarılan taşkömürü, [[sanayi]]de en çok kullanılan kömür cinsidir. Linyit kömürü hemen hemen Türkiye'nin her yerinde çıkarılır. Linyit kömürü ve linyitin oluşumu ilerlemiş bir türü olan esmer kömür, ısıtma kuvveti bakımından diğerleri kadar zengin değildir. Çoğu zaman çıkarıldıkları yerde kullanılırlar. Esmer kömür, dış görünüşü bakımından taşkömürüne benzerse de taşkömüründen aşağıdaki şekillerde ayırt edilebilir:
* Sırsız [[porselen]] üzerine taşkömürü ile çizilmiş çizgi siyah, esmer kömürle çizilen ise kahverengidir.
* Bu iki kömür cinsi toz haline getirilip derişik NaOH ([[sodyum hidroksit]]) [[çözelti]]si ile kaynatılırsa, taşkömürü çözeltiyi boyamaz, esmer kömür ise kahverengine boyar.
=== Kimyasal yapısı ===
Doğal katı yakıtların esas kısmını teşkil eden fosil kömürleri, çoğunluğu altılı halkalardan meydana gelmiş olan yüksek [[molekül]] tartılı, siklik bileşiklerden oluşmuş bir organik şebeke ile bu şebeke arasına [[difüzyon]] ile sızarak yerleşmiş anorganik bileşiklerden ibarettir. Organik kısım kömürün yanabilen kısmını, anorganik kısım ise kömürün külünü teşkil eder.
Kömürün organik kısmı, oluşumun daha ilk devrelerinde bitkilerdeki alifatik, heterosiklik ve karbosiklik bileşiklerin biyolojik işlemlerle [[hümin]] maddesine dönüşmesi ve hümin maddesinin de yüksek baskı ve uzun süreli [[temperatür]] gibi ortam şartları altında bir [[kondensasyon]] reaksiyonuna uğrayarak [[karbon]]a dönüşmesi sonucunda meydana gelir.
[[Hümik asit]], toprağın yapısındaki madensel [[tuz]]ların [[bitki]]ler tarafından alınmasını sağlayan [[toprak]] asididir.
Kömür bir [[hidrokarbon]] değildir. Zira yapısında organik olarak bağlı [[oksijen]], [[azot]], [[kükürt]] gibi heteroatomların bulunduğu moleküller de vardır. Oksijen, kömürün oluşum devresine göre, [[hidroksil]], [[karbonil]], [[karboksil]] oksijeni olarak veya oluşumu daha ileri kömürlerde heterosiklik karbon-oksijen halkaları veya [[eter]] köprüleri şeklinde bulunabilir. [[Azot]], kömüre bitkinin [[alkaloid]], [[protein]] ve [[klorofil]] gibi [[bileşik]]lerinden geçmiş olup daha ziyade heterosiklik büyük moleküllerde görülür. Kükürt ise kömüre yine bitki proteinlerinden geçmiştir. Kükürt miktarı %1'in üstünde olan kömürlerde kükürdün bir kısmı, anorganik pirit kükürdü halinde de bulunabilir. [[Hidrojen]] hem aromatik molekül hidrojeni, hem de alisiklik ve alifatik [[olefin]] hidrojeni şeklinde bulunur.
Kömür külünün bileşimi, yüzde miktarları kömürün kaynağına göre değişen, [[silis]], [[alüminyum]], [[demir]], [[kalsiyum]], [[magnezyum]] ve [[alkali metal]]lerin [[tuz]]larını içerir. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de çıkarılan kömürlerin külünde bu maddelerin maksimum yüzde miktarları şu şekildedir:
* SiO<sub>2</sub> (silis): 30-60
* Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub> ([[alüminyum oksit]]): 10-14
* Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> ([[demir-III-oksit]]): 3-30
* CaO ([[kalsiyum oksit]]): 1-20
* MgO ([[magnezyum oksit]]): 0,5-4
* TiO<sub>2</sub> ([[titanyum dioksit]]): 0,5-3
* [[Alkali metal oksitleri]]: 1-4
== Kaynaklar ==
| |||