Türk edebiyatında destan: Revizyonlar arasındaki fark

 

== Destanlar ==

* ''[[Alp Er Tunga|Alp Er Tonga Destanı]]'': Orta Tien Şan'da kurulan ve milattan önce IV. yüzyıla kadar devam eden Saka Devleti'nin hükümdarıdır. ''Divân-ı Lügati't-Türk''’te bu destandan bazı parçalar bulunmaktadır.

* [[Şu Destanı|''Şu'']]: Saka Türkleri'nin ve Hükümdar Şu'nun yaptıklarından bahsedilmektedir.

* ''[[Oğuz Kağan Destanı]]'': Bu destan ile kahramanı hakkında çeşitli görüşler mevcuttur. [[Bahaeddin Ögel]] yazdığı ''Türk Mitolojisi'' adlı eserinde [[Oğuz Kağan]] olduğu sanılan [[Hun]] Hükümdarı [[Mete]]'den önce [[Orta Asya]]'da yaşadığını belirtirken [[M. Fuad Köprülü]] ise ''Türk Edebiyatı Tarihi'' eserinde destanın ''Alp Er Tunga''’dan sonra en eski Türk destanı olduğunu belirtmiştir.

* ''[[Türeyiş Destanı|Kurttan Türeyiş Destanı]]'': Bu destanın Çin vakayinamelerinden ''Vey Kitabı''<ref>''Vey Kitabı'', [[:zh:s:魏書/卷103|Cilt 103]]</ref> ve ''Kuzey Hanedanlar Tarihi''<ref>''Kuzey Hanedanlar Tarihi'', [[:zh:s:北史/卷098|Cilt 98]]</ref> kitaplarında yer almaktadır.

* ''[[Ergenekon Destanı]]'': 14. yüzyılda [[Reşidüddin Hamedani]]'nin kaleme aldığı ''[[Cami’üt-Tevarih]]'' adlı eserinin "Mujallad-i Awwal" (Birinci Kitabı: Moğol tarihi) in "Bāb-i Awwal" (Birinci Bölüm: Türk ve Moğol kabilelerinin tarihinde) [[Moğollar]]ın yaratılış destanı olarak anlatılan efsane,<ref>Jiexian Chen, Guoli Taiwan daxue, ''Proceedings of the Fifth East Asian Altaistic Conference'', December 26, 1979-January 2, 1980, Taipei, China, National Taiwan University, 1980. ''According to Reshideddin's record orijinal Mongols, historically, were divided in two parts. They are: 1. Those branches descended from the Original Mongol Tribes, which had been inارکننه قون Ergenekon... Those tribes are: The origin of Mongols were descendants from these two persons, Nekuz and Qiyan and their wifes who escaped to Ergenekon.'' {{En icon}}</ref><ref name="Türk Mitolojisi">Bahaeddin Ögel, ''Türk Mitolojisi'' Vol. I, Milli Eğitim basımevi, İstanbul, 1971., ''Türk Mitolojisi I: 'Kaynakları ve Açıklamaları İle Destanlar'', Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1989, s. 14-15.</ref><ref name="Ergenekon Destanı">Dursun Yıldırım, "Ergenekon Destanı", ''Türkler'', Vol. 3, Yeni Türkiye, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-36-6, s. 527-543.</ref> 17. yüzyılda [[Şiban]]'ın torunlarından ve [[Hiva Hanlığı]]’nın hanı olan [[Ebu'l Gazi Bahadır Han|Ebu'l Gazi Bahadır]]'ın kaleme aldığı ''[[Şecere-i Türkî]]'' adlı eserde de Moğolların yaratılış destanı olarak anlatılır, bazı kaynaklara göre ise bir Türk destanıdır.<ref name="Türk Mitolojisi"/><ref name="Ergenekon Destanı"/>

* ''[[Manas Destanı]]'': En eski Türk destanı ve mitolojisinden derin izler taşımakla beraber müstakil bir yapıya sahip olup tamamı 500.000 mısradan fazla olan manzum eserde [[Kırgızlar]]ın iç ve dış düş­manları [[Kalmuklar]], [[Çinliler]], yer yer de [[Uygurlar]] ve diğer Orta Asya Türk kabileleriyle yaptıkları hürriyet mücadelesini derin bir vatan ve millet sevgisi içinde dile getirir; ayrıca Kırgızların etnografyası, âdet ve inançları hakkında da bilgiler verir. Destanda bütün [[Türk boyları]] için büyük değer taşıyan dil, edebiyat ve tarih malzemeleri de önemli bir yer tutmaktadır.<ref name=İslâmAnsiklopedisi />

* ''[[Cengizname]]'': [[Cengiz Han]] ile atalarının efsanevî hayatlarını hikâye eder. Eserin elde mevcut en eski yazması XVI. yüzyıla aittir ve 1819'da [[Kazan Üniversitesi|Kazan Üniversitesi Doğu Bilimleri Fakültesi]] mensuplarından Halfin tarafından yayımlanmıştır.<ref name=İslâmAnsiklopedisi />

* ''[[Satuk Buğra Han Destanı]]'': [[Karahanlılar]] dönemine aittir. Karahanlı hükümdarı [[Satuk Buğra Han|Abdülkerim Satuk Buğra Han]]'ın kişiliğini, İslâm dinini kabulünü ve yaymasını ele almaktadır.

* ''[[Battal Gazi Destanı|Seyid Battal Gazi Destanı]]'': [[Battal Gazi]]'nin hayatını ele almaktadır. [[Emeviler]] zamanında Arap ordusuyla birlikte İstanbul'u kuşattığı anlatılmaktadır.

* ''[[Köroğlu Destanı]]'': Türk, Altay, Anadolu ve Azeri efsanelerinde ve halk öykülerinde yer alan söylencesel kahramanın öyküsünün anlatıldığı doğal bir destandır. Kahramanı 16. yüzyılda yaşamış halk ozanı [[Köroğlu]]'dur (Ruşen Ali). Bu destan [[Yaşar Kemal]]'in ''[[Üç Anadolu Efsanesi]]'' yapıtında yazına kazandırılmıştır.

 

== Ayrıca bakınız ==