Linth Nehri: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
By erdo can (mesaj | katkılar)
k →‎Kaynaklar: Kaynakça düzenlemesi AWB ile
düzeltme, yazış şekli: burdaki → buradaki AWB ile
9. satır:
| irtifa = 1000 m.
| ağız_irtifa = 406 m.
| debi = 54.5 m<sup>3</sup>³/s
| havza_alan = 1283 km<sup>3</sup>³
}}
[[Dosya:Karte Gemeinden des Kantons Glarus 2011.png|thumb|290px|right|Lindt nehri Glarus alperinden doğar ve önce Walensee'ye sonra Zürih gölüne dökülür.]]
22. satır:
Linth nehir yatağının düzenlenmesinden bu yana nehir Escherkanal aracılığıyla Walensee gölüne dökülür, daha sonra Weesen'de tekrar gölden ayrılır. Linth düzlüğü boyunca Zürih gölüne doğru yönelir ve Schmerikon'da Zürih gölüne dökülür. Ziegelbrücke'de solundan gelen Räuti ve Niederurner Dorfbach dereleri de Linth'e katılır. Ziegelbrücke'den sonra ise Zürih gölüne kadar Lindth kanal'ı uzanır. Lindth kanal'ına paralel bir yürüme yolu, çeşitli sulama kanalları ve enerji santralları da yapılmıştır.
 
Johann Gottfried Tulla ve [[Hans Conrad Escher]] tarafından yapılan Linth düzenlenmesinden önce, Linth (saniyede 32 m<sup>3</sup>³) ile Walensee'den çıkan [[Maag]] (saniyede 23 m<sup>3</sup>³) nehirleri Ziegelbrücke'de birleşiyorlar ve bu noktadan sonra Linth sert şekilde [[menderes]]<nowiki/>ler yapıyordu ve biriken alüvyonlardan dolayı ancak belli durumlarda ulaşıma uygun oluyordu.
 
== Linth düzenlemesinden önce ==
[[Dosya:Plan Linthebene Escher 1804.jpg|thumb|300px|right|Hans Conrad Escher'in 1804'te sunmuş olduğu iyileştirme planı. Zürih gölü sağda, Walensee solda ve arasındaki bölge bataklıklardan oluşuyor.]]
[[Dosya:Stich Linthebene 1811.jpg|thumb|300px|right|Lindt düzenlemesinden önce ve sonra Weesen ile Schmerikon arasındaki bölge, 1811]]
Düzenlemeden önce Linth, Mollis'ten sonra Niederurnen ve Ziegelbrücke'ye doğru akıyor ve düzenli olarak Näfels, Weesen ve Ziegelbrücke'de şiddetli sel baskınlarına neden oluyordu. Linth, 18. yüzyıldan itibaren Glarus dağlarından sürekli daha fazla taş ve çakılı Linth düzlüğüne taşıyarak burdakiburadaki ekili arazileri mahvetti. Glarus'ta yaşanan çok miktarda [[erozyon]] ve endüstrileşmeyle birlikte artan ve sistematik şekilde yapılan ağaç kesimleri de sık sık felaketler yaşanmasına neden oldu. Linth düzlüğüne yığılan moloz birikintisi Maag'ın ve ardından da Walensee'nin yükselmesine ve bataklıklar oluşmasına neden oluyordu. Bataklıklar ise sık sık [[sıtma]] salgınlarına yol açıyordu.
 
Sürekli felaketlerle karşı karşıya kalan Glarus, Schwyz ve St. Gallen kantonları bu sorunu çözmek için bir araya geldi. Bern'li mühendis Andreas Lanz'a Linth'i iyileştirme görevi verildi.
36. satır:
</ref> Hans Conrad Escher 1823'te öldüğünde proje daha tamamlanmamıştı. Kalan kısmı Kantonlar devraldılar. 1862'de Gottlieb H. Legler projenin başına getirildi. Zürih gölüne ulaşan kanal ise ancak 1866'da bitirilebildi. Gaster ve March bölgelerinden gelen sular ise ana kanaldan sağ ve sola doğru küçük kanallar açılarak Linth ana kanalının yanlarında açılan yan kanallarda toplanıp, ana kanalın molozlarla dolması engellendi. Bu proje nedeniyle, 1823'de Zürih şehir yönetimi, Linth'in ıslah edilmesi için yaptığı katkılardan dolayı Hans Conrad Escher ve ailesini soyadlarına ek olarak "von der Linth" adını taşımaya layık gördü.
 
Linth düzenlemesi sayesinde Walensee'nin su seviyesi 5.5 metre düştü. Linth düzlüğündeki bataklık olan 20&nbsp;km<sup>2</sup>²'lik bir alan ekilebilir alanlar haline geldi, sel baskınları sonlandı ve bölge yeniden yaşanabilir bir yer haline geldi.
 
== Linth projesi ve politik anlamı ==
Linth projesi 19. yüzyılda gerçekleştirilen, su baskınlarını engellemek ve Linth vadisini verimli hale getirmek için yapılan, temelinde iki kanalın olduğu bir projedir. Kanallardan birincisi Mollis/Näfels ile Walensse arasında yapılmış olan Escherkanal 6&nbsp;km.dir. İkincisi Walensee ile Zürih gölü arasında yapılmış olan ise 17&nbsp;km.dir.<ref>[http://www.linthwerk.ch/images/PDF-05-Publikationen/Referat_Jud_Loat.pdf Das Linthwerk zwischen Gestern und Morgen], Markus Jud, Roberto Loat</ref> Ana kanalların dışında su toplama barajları, yan su toplama kanalları ve ana kanalın iki tarafındaki yan kanallar, Walensee'deki Gäsi orman koruma bölgesi ve çayırlıklar da Linth projesine dahildir.
 
Linth düzenlemesi gibi onlarca yıl süren bir girişim arkasında [[Aydınlanma Çağı]]'nın ruhu olmasaydı düşünülemezdi. İnsanlık, "eski rejim"in bataklıkları ve enkazı üzerine yeni bir rejim kuruyordu.<ref name=":0" /> Fransız devriminin de etkisiyle yükselen vatanseverlik duyguları ile Linth projesi 1806'da bir "millimillî proje" olarak gündeme geldi ve adeta bir seferberlik ilan edildi. Proje önce hisse satışlarıyla finanse edilmeye çalışıldı, 1823'te ise kantonlar tarafından, 1848'de ise Bund tarafından devralındı.<ref name=":0" />
 
== 20. yüzyılın sel tehlikeleri ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Linth_Nehri" sayfasından alınmıştır