Basmacı Hareketi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
|||
36. satır:
|notlar =
}}
'''Basmacı Ayaklanması''', ([[Rusça]]: Басмачество, ''Basmaçestvo''), [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyet]] yönetimine karşı [[Orta Asya]]'da 1917'de başlayan ve aralıklı olarak 1931'e değin süren ayaklanma hareketi. Ruslar ''Basmak'' ve ''Baskın'' kelimesinden yola çıkarak ayaklanmaları ''Basmacı Ayaklanması'' olarak nitelendirdiler. Ancak, bu hareket [[Türkistan]]'ın genelinde ''Korbaşılar Hareketi'' olarak
[[Çarlık Rusyası|Çarlık]] döneminde [[Türkmenistan]], [[Başkurdistan]] ve [[Kırım]]'da [[Ruslar|Rus]] kolonizatörlere karşı saldırılar, soygunlar düzenleyen çeteler yaygındı. Bu çetelere [[Başkırt]]lar ''Ayyar'', [[Türkmen]]ler ''Basmacı'' adını veriyordu. [[1917 Sovyet Devrimi]]'nden sonra [[Türkmenistan]]'da, [[Fergana Vadisi]]nde Ruslara başkaldıran siyasal amaçlı örgütlere de Basmacı adı yakıştırıldı. [[Özbek]] ve [[Kazak]] basınında bu anlamda, [[Cezayir Bağımsızlık Savaşı|Cezayir Basmacıları]], Hint Basmacıları gibi, sömürge yönetimine başkaldıran, özgürlük yanlısı direnişçiler için de kullanıldı.
[[1917 Sovyet Devrimi]] sırasında [[Fergana]]'da Mehmet Emin Bey, [[Hokand Hanlığı|Hokand]]'da Kiçkine Irgeş önderliğinde bağımsızlık yanlısı Basmacı çeteleri örgütlendi. [[Bolşevik]]ler Şubat 1918'de [[Hokand Hanlığı|Hokand]]'ı ele geçirip Hokand
Basmacılar 1921'de [[Buhara]]'da da örgütlendiler. Lakay aşireti reislerinden İbrahim Bey gibi [[Buhara Emirliği|Buhara emirine]] bağlı tutucu Basmacılar yenilik yanlısı Cedidcileri de düşmanları sayıyorlardı. [[Enver Paşa]], Hacı Sami ve arkadaşları [[Türkmenistan]]'ı [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler]]'e karşı ayaklandırmak için Ekim 1921'de Buhara'ya gittiklerinde İbrahim Bey, [[Jön Türk]] hareketinin önderi olarak [[Osmanlı]] padişahlarının otoritesini sarstığı ve [[II. Abdülhamid]]'in devrilmesini sağladığı gerekçesiyle Enver Paşa'yı tutsak etti. Basmacıları ikna etmeyi başaran Enver Paşa, aşiret reislerinden Devletmend'in desteğiyle örgütlediği Basmacılarla küçük başarılar kazandı; ama Ağustos 1922'de Belcivan'a (bugün [[Tacikistan]]) çekilmek zorunda kaldı ve orada [[Kızıl Ordu]]'yla girdiği çatışmada öldürüldü. Orta Asya Türklerini bir [[Turan]] bayrağı altında birleştirme ülküsünü gerçekleştiremedi.
| |||