Osmanlı alfabesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
CosmosAway (mesaj | katkılar) k Yazım kuralı gereği değiştirildi: telafuz → telaffuz AWB ile |
||
117. satır:
**'''[[U]]''' '''Harfi''': Farklı dillerde veya şive ve lehçelerde, "'''[[U]]''' veya '''[[Ü]]'''" olarak seslendirilebilmektedir.
**'''[[İ]]''' '''Harfi''': Farklı dillerde veya şive ve lehçelerde, "'''[[I]]''' veya '''[[İ]]'''" olarak seslendirilebilmektedir.
* Klasik Arapçada gerçekte '''"[[I]]"''' ve '''"[[Ü]]"''' sesleri yoktur. Bunlar Osmanlıcadaki söyleyişlerde sesli harflere bitişik durumdaki sessiz harflerin kalın ve ince olmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Örneğin; <big>'''ال-خالق'''</big> sözcüğünün Arapçadaki doğru
**Kalın sessiz harflere bitişik sesli harfler kalın seslere kayar ''(A, I, U)''.
**İnce sessiz harflere bitişik sesli harfler ince seslere kayar ''(E, İ, Ü)''.
*Arapçada [[A]] ve [[E]] için farklı harfler yoktur. Aslında bu sesler arasında fark da bulunmaz. Bu nedenle her iki ses '''[[Ä]]''' ('''[[Æ]]''') harfi ile karşılanır. Örneğin: ''Sälâ'' sözcüğü Arapçanın bazı şive ve lehçelerinde ''Salâ'' olarak
* '''[[Ä]]''' harfi aslında A ve E arası bir ses (Kapalı E sesi: "'''[[Ə]]'''") olmasına ve Klasik Arapçadaki orijinal
*Ayrıca bu seslerin uzun biçimleri de kullanılır: '''[[Â]]''', '''[[Î]]''' ve '''[[Û]]'''.
162. satır:
* Her ne kadar Türkçeye geçen kelimelerde '''I''' ve '''Ü''' görünse de bu sesler, Türkçe içerisinde dönüşerek ortaya çıkmıştır. Aslında Arapçada bulunmazlar.
*Arapçada O ve Ö harfleri yer almaz. Örneğin ''Ömer'' ismi gerçekte ''Umar'' olarak yazılır ve
* Harflerin seslendirilmesi [[Hareke]] adı verilen işaretler ile yapılır. Fakat Harekelerin kullanımı neredeyse sadece Kur'an ve Arapça öğretim kitaplarına sınırlıdır. Bunlar gazete ve kitaplarda genellikle kullanılmaz.
*<big>'''ث'''</big>: Peltek T sesidir ('''[[Ť]]'''). Arapçadaki T harfinin peltek biçimidir. Aslında peltek S sesi ile aynıdır. Her iki peltek ses de ('''T̃''' ve '''S̃''') dilin dişlerin arasına değdirilmesiyle çıkarıldığı için aralarındaki farkı anlamak mümkün değildir ve hatta böyle bir fark yoktur. Örneğin: ''Es̃er''...
*<big>'''ذ'''</big>: Peltek D sesidir ('''[[Ď]]'''). Arapçadaki D harfinin peltek biçimidir. Aslında Peltek Z sesi ile aynıdır. Her iki peltek ses de ('''D̃''' ve '''Z̃''') dilin dişlerin arasına değdirilmesiyle çıkarıldığı için aralarındaki farkı anlamak mümkün değildir ve hatta böyle bir fark yoktur. Örneğin: ''Z̃eka''...
*<big>'''ص'''</big>: Vurgulu S sesidir ('''[[Ṡ]]'''). Bu harfin çeşitli dillerdeki adı ''[[:en:Tsade|Tsad (Tsade)]]'' olarak bilinir. Sert ve dolgun bir S sesi verir. Bu harf Türkçede mevcut değildir. Ancak Arapçadan Osmanlıcaya geçen kelimelerde yer alır. Örneğin: ''Ṡahib, Ṡadaka, Ṡabır, Ṡabun, Huṡuṡ.''
*<big>'''ض'''</big>: Vurgulu D sesidir ('''[[Ḋ]]'''). Bu harfin adı ''Dzad (Dzade)'' olarak da
*<big>'''ح'''</big>: Ha harfi, boğazın tam ortası sıkılarak gırtlaktan çıkarılır ('''[[Ⱨ]]'''). Örneğin: ''Maⱨrem (Mahrem)''... Boğazdan gelen gırtlaksı, hafif boğumlu bir H sesidir. Türkçede karşılığı olmayan bu sese en uygun örneklerden birisi de ''Ⱨacı (Hacı)'' sözcüğüdür. Türkçede çoğunlukla normal H harfine kayar ve o şekilde seslendirilir.
*<big>'''خ'''</big>: Hı sesi boğazın gırtlağa yakın bölümünden boğazı hırıldatmak suretiyle çıkarılan bir sestir ('''[[X]]'''). Türkçedeki ''Xalı (Halı), Xala (Hala), Xoroz (Horoz)'' sözcüklerinin bu harfle yazılması doğru ses değerlerine örnek teşkil eder. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. Standart H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Örneğin: ''Bakmak'' sözcüğü Azericede, ayrıca İç ve Doğu Anadoluda ''Baḥmaḥ'' şeklinde
*'''[[Ṫ]]''': Arapça'daki Dı/Tı ('''[[ط]]''') harfinin karşılığıdır. Türkçede bulunmayan D ve T arası bir sestir. Örneğin: ''Ṫarık, Ṫarikat''... Ancak Anadolu Türkçesinde normal D veya T harfi ile bu fark ortadan kalkmıştır. Bu harfi içeren kelimelerin büyük bir kısmı halk ağzında D ile de karşılanabilen T sesini de ihtiva eder. Örneğin, Osmanlıca'da طاش (''Ṫaş'': Taş/Daş), طوز (''Ṫuz'': Tuz/Duz)... Geçmişteki ''Ṫavar (Davar), Ṫamga (Damga)'' kelimelerinin bu harf ile yazılması halinde doğru ses değerlerine örnek teşkil eder.
*'''[[Ż]]''': Arapçadaki Zı ('''[[ظ]]''') sesini karşılar. Türkçede bulunmayan Z ve S arası vızıltılı bir sestir. Örneğin: ''Żan, Żalim, Żafer''... Ancak Anadolu Türkçesinde normal Z harfi ile bu fark ortadan kalkmıştır.
196. satır:
==Yarı-sesli harfler==
Araçada ''Ayn'' harfi Yarı-Sesli (harekesiz biçimi ise kesinlikle sessiz) bir harftir. Bu harfin Türkçeye çevirisi daima bir problem olmuştur. Çünkü Arapçayı veya Arapça seslerin çıkış yerlerini yeterince bilmeyen bir kişinin bu sesi normal A harfi zannetmesi veya karıştırması kaçınılmazdır. Bu harfin çekimli biçimleri Türkçede Kısaltma İmi ile gösterilir.
*'''Kısaltma İmi ( ˘ )''': Harflerin kısa bir söyleyiş kazandırılarak
*'''Ă''': Romancada ve Çuvaşçada ayrıca İtelmencede ve Hantıcada yer alır. (Bu dillerde I-A arası bir sestir.)
*'''Ĕ''': Çuvaşçada bulunur. Romanya alfabesinde 1904'te kaldırılmıştır. (Bu dillerde İ-E arası bir sestir.)
264. satır:
== Dipnotlar ==
{{
== Ayrıca bakınız ==
* [[Arapçanın romanizasyonu]]
== Dış bağlantılar ==
* [http://ctle.pau.edu.tr/klavye/ Türk Lehçeleri Sanal Klavyesi] (Osmanlıca transkripsiyon işaretlerini kapsamaktadır)
275. satır:
[[Kategori:Arap alfabesinden türeyen alfabeler]]
[[Kategori:Osmanlı Türkçesi|Harf]]
| |||