Vikipedi

Rio de Janeiro (eyalet): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Peykbot (mesaj | katkılar)
Botlar
463.024 değişiklik
k →‎Ekonomi: düzen
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
539.209 değişiklik
telif ihlali şüphesi bulunan kısımlar temizlendi
1. satır:
{{kaynaksız}}
{{Yerleşim bilgi kutusu
| ad = Rio de Janeiro
Satır 181 ⟶ 182:
| dipnotlar =
}}
'''Rio de Janeiro''', [[Brezilya]]'nın güneydoğu kesiminde yer alan eyalet (''estado''). [[Atlas Okyanusu]] kıyısında, 44.268 km²'lik bir alanı kaplar; bunun 960 km²'sini kıyı [[lagün]]leriyle öbür iç sular oluşturur. Eski Guanabara ([[Brasília]]'nın kuruluşuna kadar federal yönetim bölümü) ve Rio de Janeiro (merkezi [[Niterói]]'ydi) eyaletlerini içine alır. Yönetim merkezi [[Rio de Janeiro]] kentidir'dur.▼
 
▲'''Rio de Janeiro''', [[Brezilya]]'nın güneydoğu kesiminde eyalet (''estado''). Atlas Okyanusu kıyısında, 44.268 km²'lik bir alanı kaplar; bunun 960 km²'sini kıyı [[lagün]]leriyle öbür iç sular oluşturur. Eski Guanabara ([[Brasília]]'nın kuruluşuna kadar federal yönetim bölümü) ve Rio de Janeiro (merkezi [[Niterói]]'ydi) eyaletlerini içine alır. Yönetim merkezi [[Rio de Janeiro]] kentidir.
 
== Tarih ==
16. yüzyılda bir yönetim birimi olarak düzenlendi. Rio de Janeiro kentinin 1834'te ayrı bir tüzel kimlik kazanmasından sonra, yönetim merkezi 1835'te [[Niterói]]'ye taşındı. Brezilya'da cumhuriyetin ilan edildiği 1889'da eyalet yapıldı. Ertesi yıl eyalet merkezi olarak seçilen [[Teresópolis]], bu konumunu 1902'de Niterói'ye bıraktı. 1960'ta Brezilya başkentinin yeni kurulan [[Brasília]] kentine taşınması üzerine, Rio de Janeiro Federal Bölgesi Guanabara adıyla bir eyalete dönüştürüldü. 1975'te komşu iki eyalet birleştirildi ve Rio de Janeiro kenti yeni eyaletinin merkezi oldu.
 
Bölgenin ekonomisini ayakta tutan [[şeker]] üretiminin yerini 19. yüzyılda [[kahve]] üretimi aldı. [[Brezilya İmparatorluğu]]'nun yönetici kesimini oluşturan Paraíba Vadisinin toprak sahipleri, köleliğin kaldırılmasına (1888) değin kahveden büyük kazançlar sağladı.
 
== Doğal yapı ==
Eyalet yüzey şekilleri bakımından üç bölgeye ayrılır; Ova ya da kıyı düzlüğü, dağlık bölge ve iç plato. Kıyı düzlüğü Frio Burnu, Saquarema ve Grande Adasının karşısındaki kıyıda, yer yer denize doğru uzanan kayalıklarla kesintiye uğrar ve [[Serra do Mar]]'ın denize yaklaştığı batıya doğru daralır. İklimin sıcak ve nemli olduğu kıyılarda yazları sağanakları görülür. Kışları güneyden soğuk hava kütleleri gelir. Ortalama sıcaklık genellikle 22 °C'nin üzerindedir. Dağlık bölge Serra do Mar'ın bir bölümüyle, daha içerilerdeki [[Mantiqueira Dağları]]nın bir bölümünü kapsar. Yükseklik nedeniyle ortalama sıcaklığın 20 °C'nin altında olduğu bu bölgede Petrópolis, Teresópolis ve [[Nova Friburgo]] gibi önemli turistik tatil yöreleri vardır. Bölgenin en yüksek dorukları Órgãos Dağları ve Agulhas Negras Doruğunda 2.750 m'ye ulaşan Itatiaia Masifinde yer alır. İç plato bölgesini boydan boya aşan [[Paraíba do Sul]] Nehri Atlas Okyanusuna dökülür.
 
1950'lerde başlayan yeniden ağaçlandırma çalışmalarıyla Tijuca Ormanı koruma altına alınmış, Órgãos Dağları ve Itatiaia Masifinde ulusal parklar oluşturulmuştur.
 
== Yerleşme dokusu ==
Rio de Janeiro, yüzde 97 ile Brezilya'nın kentleşme oranı yüksek eyaletlerden biridir. Kentleşme, artülkedeki dağlık kesimler de olduğu kadar Atlas Okyanusu kıyılarında da önemli boyutlara ulaşmaktadır. Rio de Janeiro'nun 165 km kuzeyindeki Cabo Frio'da arsa spekülasyonu nedeniyle eski tuzlalar ortadan kalktı, balıkçı topluluklar iç kesimlere itildi ve sonunda çok büyük bir turizm alanı oluşmuştur. Rio de Janeiro ile Niterói'den başka, [[Nova Iguaçu]], [[São João de Meriti]], [[São Gonçalo]], [[Duque de Caxias]] ve [[Campos]] gibi başka büyük kentleri de içine alır. Nüfusun büyük bölümünü [[Katolik]]ler oluşturur.
 
== Ekonomi ==
Eğitim ve sağlık hizmetleri oldukça gelişmiştir. Eyalet gelirinin altıda birini tarım, üçte birini sanayi, yaklaşık yarısını da hizmet sektörü sağlar. Başlıca sanayi dalları [[metalurji]], [[basımcılık]], [[gemi yapımı]], [[petrol arıtımı]], [[dokuma]], [[gıda]] ve [[kimyasal]] madde üretimidir. Tarım ürünlerinin başında şekerkamışı, portakal ve muz gelir.
 
Rio de Janeiro eyaletinde 60'tan fazla müze, 300 kadar sinema ve tiyatro, 30 kadar da radyo istasyonu vardır.
 
2004 yılından itibaren, pek çok uçuşun [[Rio de Janeiro-Galeão Uluslararası Havalimanı]]'na yönlendirilmesiyle eyalet, Brezilya'nın kapısı haline gelmiştir.
 
== Spor ==
Rio de Janeiro eyaleti, Brezilya'nın dört geleneksel futbol takımının ([[CR Flamengo|Flamengo]], [[CR Vasco da Gama|Vasco da Gama]], [[Fluminense FC|Fluminense]] ve [[Botafogo FR|Botafogo]]) evidir. Eyaletin başkentimerkezi Rio de Janeiro, Brezilya'da düzenlenecekdüzenlenen [[2014 FIFA Dünya Kupası]]'na evsahipliği yapacakyapan şehirlerden biridir. [[Güney Amerika]]'da düzenlenecekdüzenlenen olan ilk olimpiyat[[Yaz oyunuOlimpiyatları]] olan [[2016 Yaz Olimpiyatları]] da Rio de Janeiro'da düzenlenecektirdüzenlenmiştir.
 
== Dış bağlantılar ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Rio_de_Janeiro_(eyalet)" sayfasından alınmıştır