Dunbuliler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Şu utanmaz vandala bir müdahele edin artık. En yakın vakitte Kürtlerle ilgili maddeleri birbir düzenleyeceğim. Şiirden tarih yazıyor herif. |
Yeni düzenleme, kaynaklar dipnota alındı. Halaçoğlu güvenilir olmasa da uzlaşma sağlamak için eklendi. |
||
1. satır:
'''Dunbuli, Dünbüli, Dünbeli''' veya '''Dımıli'''<ref>Abdullah Demir, "19. Yüzyılda Zazaların Nüfusu ve Demografik Yapısı", ''II. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu (4-6 Mayıs 2012)'', Bingöl Üniversitesi Yayınları, 2012, s.104 vd): "Osmanlı vesikalarında Dımıli ( ديملي ), Dünbülî ( دنبلي ) ve Dunbelî ( دونبل ) olmak üzere üç şekilde kayıtlara geçmiştir."</ref>, ([[Kürtçe]]: Dimilî, Dinbilî, [[Farsça]]: دنبلي, [[Arapça]]: دنابله) [[Irak]], [[İran]] ve [[Türkiye]]'de yaşayan bir Kürt
İlk olarak 11 yy.'da Arap coğrafyacıların [[Suriye]] ile ilgili aktarımlarında adı geçer. Firuzabadî ünlü ansiklopedik sözlüğü ''El-Kamusu'l-Mûhît'' de şöyle yazar: "Dunbul Musul civarında yaşayan bir Kürt aşiretinin ismi olup, Şafii fakihi Ahmed b. Nasr ile hadisçi Ali b. Ebubekir b. Süleyman Dunbulilerdendir."<ref>دُنْبُل كفنْفُذٍ قَبِيلَةٌ مِن الأَكراد بنَواحِي المَوصِل منهم أحمدُ بنُ نصر الفقيه الشافِعي وعليّ بن أبي بكر بن سُلَيمانَ المُحَدِّثُ الدُّنْبُلِيّان Mecdeddîn Yakûb Fîrûzabadî, El-Qamusu'l-Mûhît, C. 3, Mısır 1979, s. 366
</ref> Mürtezâ Zebîdî ''Tâc-ül-Arûs'' eserinde ayrıca Îbn-î Derîd'in Cumhur'ul Lugat'inden kelimenin Arapça olmadığını ve aslının "Dummel" olduğu bilgisini aktarır.<ref>"وقال ابنُ دُرَيد في الجَمهرة : الدُّنْبُل : ليس بالعربي وإنما هو الدُّمَّل" Mürtezâ ez-Zebîdî, [http://www.maajim.com/dictionary/%D8%AF%D9%86%D8%A8%D9%84 Tâc-ül-arûs fî şerh-il-kâmûs]'', online erişim: 19.12.2014''</ref>
Bazı araştırmacılar, Kürtçe'de "sinbore - simbore - simore", "şenbe - şembe - şeme"deki gibi '''nb''' sesinin '''m''' sesine dönüştüğü örneklerden hareketle Dunbuli kelimesinin de zamanla Dımıli/Dumuli kelimesine evrildiğini iddia etmişlerdir.<ref>Bilal Zilan, "Tarîxê Xonamekerdişê Kirdan", II. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu (4-6 Mayıs 2012), Bingöl Üniversitesi Yayınları, 2012, s.377 vd.</ref><ref>Malmisanıj, [http://en.calameo.com/read/001695923509c0f9c7096 Kırd, Kırmanc, Dımıli veya Zaza Kürtleri, Deng Yayınları], İstanbul 1996 (online erişim: 18.12.2014)</ref> Ünlü Kürt şair [[Ahmed-i Hani]] de bazı şiirlerinde Dunbulilerden "Dumil" veya "Dimil" olarak bahseder ve onları diğer Kürt aşiretleri ile birlikte anar. <ref>Hani, Murtaza Kulî Han Dunbulî için yazdığı şiirde şöyle der: <br> Ebdullah M. Varlî, ''Dîwan û Gobîdeyê Ahmedê Xanî yêd Mayîn'', Îstanbul 2004, s. 109:<br>
Mizgîn me hatî xweş xeber / Xan Murteza bûye serwer<br>
Şah û serdarê Kurdustan / ji dil derxistin ew keder<br>
(...) Çi Osmanlî çi Sefewî / her du gohdarêd pendêd wî<br>
Emn û parizîya merzê wî / karî dikir hemî li ber<br>
Dadvan bû ew hemî deman / Dumil, Mehmûd û Sipîkan<br>
Xanî, Mehend hemî Kurdan / peymangir bûn ji bo serwer<br>Hani, Muhammed Begê Bazidî ile ilgili şiirinde ise şöyle der:
<br>
Koma Dimil bû sê hezar, sed Mîrekan vêkra du car <br>
Jêk rakirin, kir tar û mar, ka Padîşahê Serhedan? <br>
Senceq ji ser qemmê birrî, Bitlîsîya wan jê kirî <br>
Xanê Dimil ker bû, çirrî, ka Padişahê Serhedan?<br>
Ehmedê Xanî, [http://www.antoloji.com/medhiye-u-mersiye-siiri/ Medhîye û Mersîye]
</ref>
Dunbuliler, Tuhfe-i Şahi'de İran'daki [[Türk]] kökenli topluluklar arasında yer alsa da Şerefname'de Kürt aşiretleri arasında sayılır.<ref>[http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/osmanli_arastirmalari_dergisi/osmanl%C4%B1_sy12/1992_12_GOYUNCN.pdf The Journal of Ottoman Studies XII], İstanbul, 1992, s. 470-471: "Tuhfe-i Şahi'de aşiretlerin nüfus miktarları gibi mensup oldukları topluluklar hakkında verilen bilgiler güvenilir değildir. KUNKE bu bilgileri, eserinin açıklamalar bölümünde başka kaynaklarla karşılaştırır. (...) İran'daki Türk asıllı topluluklardan olarak Tuhfe-i Şahi'de Dumbuli ve Şakaki taifeleri de gösterilmektedir. Bunlardan her ikisini de Şerefname Kürt kabileler arasında sayar. Bununla beraber, Hoy çevresinde yerleşmiş olan Dumbuli (BOZARSLAN'ın okuyuşu ile: Dunbıli) kabilesinin Türkçe konuştuğu hem 19. yüzyıl başlarında JOUANNIN, hem de bizzat Şerefname'de ifade edilmektedir. (...)"</ref> [[Şerefname]] bu aşiretten "Dunbuliye Boxtî" (Botanlı Dunbuliler) diye bahseder. [[Şerefhan]]'a göre onlar sonradan Müslümanlaşmış [[Ezidiler]]dir, onun aktardığına göre Dunbuli beyleri Sekmanabad Beyliğini yönetiyorlardı. Yine bir ara Hakkari Beyliğini de [[Safeviler]]in yardımıyla ele geçirmişlerdir.<ref>Şerefhan, Şerefname (çev. Mehmet Emin Bozarslan), İstanbul 1971</ref><ref>Şerefhan, Şerefname (çev. Ziya Avcı), Avesta yayınları, İstanbul 2007, s.401-408</ref>
| |||