Toktamış Han: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Nushirevan11, Toktamış sayfasını Toktamış Han sayfasına taşıdı |
Değişiklik özeti yok |
||
21. satır:
| veliaht =
| eşi =
| çocukları = Celâleddin<br>Cabbar Berdi<br>Kerim Berdi<br>Kadir Berdi<br>Kebek
| tam ismi =
| hanedan = [[Börçigin]]
35. satır:
}}
'''Toktamış Han''' (d. (?) - ö. [[1405]], [[Tümen Oblastı|Tümen]]), [[Altın Orda Devleti]] hanı. Yıllarca süren fetret devrine son vererek [[Altın Orda Devleti|Altın Orda Hanlığı]]'nda birliği sağlamıştır. [[Cengiz Han]]'ın oğlu [[Cuci Han]]'ın soyundan gelir.
[[Dosya:Tokhtamysh.jpg|thumb|right|280px|Vasili Smirnov'un Toktamış'ın Moskova kuşatması adlı tablosu.]]
== İlk yılları ve hanlığı ==
Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber 1340'lı yılların sonu ile 1350'li yılların başında doğduğu tahmin edilmektedir. Babası Tuy Hoca [[Urus Han]] tarafından öldürülünce Toktamış Han [[Timur]]'a sığındı. [[Timur]] kendisine tarihi rivayetlere göre [[Otrar]] ile [[Sabran]]'ın veya [[Sugnak]] şehirlerinin yönetimini verdi. Ancak bu şehirler [[Urus Han]]'ın elinde olduğu için kendisiyle ve oğulları ile savaşarak onları mağlup etti. Batı [[Deşt-i Kıpçak]] hakimi [[Mamay Mirza]]'yı da mağlup ederek Cuci ulusu arasında birliği sağlayarak [[Azerbaycan]] ve [[Harezm]] dışındaki [[Altın Orda Devleti|Altın Orda Hanlığı]] topraklarını birleştirmiş oldu.
Ülkesinde birlik sağladıktan sonra [[Ruslar|Rus]] topraklarına yöneldi. Ağustos 1382 yılında bazı knezliklerin de desteğini alarak [[Moskova]]'yı kuşattı. Başarı gösteremeyince hileye başvurarak para karşılığında kuşatmayı kaldıracağına dair söz vermesine rağmen şehrin kapılarının açılması üzerine şehre saldırarak yerle bir etti ve büyük ganimetler elde ederek geri döndü. [[Moskova]]'da 24.000 kişinin öldürüldüğü söylenir.
== Toktamış-Timur Savaşları ==
{{ana madde | Kunduzca Muharebesi}}
[[Toktamış Han]], [[Moskova]]'yı yerle bir ettikten sonra 1383 yılında [[Timur]]'un hakimiyetine olan [[Harezm]]'e girerek kendi adına para bastırdı. Ardından [[Tebriz]]'e yöneldi ancak şehre giremedi. Burada da hileye başvurarak para karşılığında barış yapmayı kabul eder gibi görünerek şehre girdi ve [[Tebriz]]'i yağmaladı ve alimlerini başkent [[Saray (Rusya)|Saray]]'a gönderdi.
1387 yılında Keş'i yağmaladıktan sonra ertesi yıl [[Timur]]'un hakimiyetinde olan Sabran şehrini kuşattı ve [[Timur]]'un oğlu Ömer Şeyh Mirza'yı [[Otrar]] yakınlarında mağlup etti ve birçok şehir ve köyü yağmaladı. [[Buhara]]'yı alma girişimi başarısız oldu. [[Timur]] ile ilk kez 1391 yılının haziran ayında Kunduzca Nehri boyunda karşılaştı. Yapılan [[Kunduzca Muharebesi]]'ni Toktamış Han'ın ordusunu dağıtan [[Timur]] kazandı ve birçok ganimet elde etti. Toktamış Han yenilmesine rağmen [[Deşt-i Kıpçak]] hakimiyetini korudu.
15 Nisan 1395'te ikinci kez [[Terek Irmağı]] boyunda karşı karşıya geldiler. Yapılan savaşı yine [[Timur]] kazandı ve Toktamış Han'ın takip ederek [[Ükek]]'e ve ardından [[Moskova]]'ya giderek buraları yağmaladı. [[Timur]] ile olan mücadelesi [[Altın Orda Devleti]]'nin yıkılmasına ortam hazırlamıştır.
== Son yılları ve ölümü ==
[[Timur]]'un geri dönmesinden sonra [[Kefe]]'ye hakim oldu. Edigey Mirza'nın desteğiyle han olan Timur Kutluk'a yenilmesi üzerine Litvanya Prensi Vitovt'a sığındı. Toktamış Han ile Vitovt'un birleşik ordusu 12 Ağustos 1399'da Edigey Mirza tarafından mağlup edildi. 1405 yılına kadar kaçak bir hayat sürdü. Bu sırada [[Edigey Mirza]], Toktamış Han'ı yakalamak için çok uğraştı. [[Timur]] ile ilişkilerini düzeltmeyi hedeflediyse de [[Timur]]'un ani ölümü üzerine iyice yalnız kaldı. Edigey Mirza ve adamları tarafından takip edilirken Karaton Nehri yakınlarında atıyla beraber uçuruma yuvarlanarak öldü.
== Dış bağlantılar ==
| |||