Enderunlu Vâsıf: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzen |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{Çalışma var}}
{{Yazar bilgi kutusu
| adı = Enderunlu Vasıf
| resim =
| resim_boyutu =
| başlık =
| takma_adı =
| mahlas =
| doğum_adı = Osman Vasıf
| doğum_tarihi = [[1786]]
| doğum_yeri = [[İstanbul]]
| ölüm_tarihi = [[1824]]
| ölüm_yeri = İstanbul
| yaşadığı_yer =
| meslek = [[Şair]]
| dil =
| milliyet =
| köken =
| vatandaşlık =
| eğitim =
| dönem =
| tür =
| konu =
| akım =
| önemli_eser =
| etkilendikleri = [[Nedim]]
| etkiledikleri =
| ödülleri =
| etkin_yıllar =
| evlilikler =
| partnerler =
| çocuklar =
| akrabalar =
| imza =
| website =
| dipnot =
}}
''' Enderunlu Vasıf''' ya ''Enderûnî Vâsıf'' ya da ''Enderunlu Osman Vasıf Bey'' (d. 1771, [[İstanbul]] - ö. 1824, İstanbul), asıl adı ''Osman'' olan, [[muhammes]], [[gazel]] ve [[şarkı (edebiyat)|şarkı]]larıyla tanınan [[19. yüzyıl]] [[divan şairi]].
== Hayati==
Istanbul'da dogmustur. Belgeler bulunmamakla beraber egitim yillari ve aldigi gorevlere dayanilarak dogum tarihinin takriben 1771 oldugu tahmin edilmektedir. Babasi bostanciliktan sadrazamligi yukselen Arnavut asilli [[Hacı Halil Paşa]] oldugu bilinmektedir. Ilk ailesi, cocuklugu, gencligi ve egitimi hakkinda tam inanilir belgeler bulunmamaktadir. Fakat lakabinin "Enderunlu" olmasi onun egitim gooeme kurumunun Enderun olduguna isaret etmektedri. <ref name="TDV">Karahan, Abdülkadir, (2001) "Enderunlu Vâsıf”, ''Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.11 say. 189-190'' Online: [http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c11/c110120.pdf]</ref>
Eğitim ve öğrenim gördüğü Enderun Saray Mektebi’nde yetiştiği için Enderunlu veya Enderûnî lakabıyla anıldigi kabul edilmektedir. Hazirlamis oldugu ''Dı̂vân-ı gülşen-i efkâr-ı Vâsıf-ı Enderûnı'' adli divanindaki siirlerinden Enderun gunluk hayati hakkinda gayet gercekci anlatimlar bulunmaktadir. Ilk genclik yillarinda buyuk babasinin kardesi Haci Halil Pasa'nin destegi ile Enderun'a girmeye aday Acemi oglalnlarin yetistirldigi Galata Sarayi'na yerlestirildigi ve burada egitim almaya basladigi da bilinmektedir. Fakat ya kendisinin yetenekli olmadigi kabul edilerek ya da hamisi Haci Halil Pasa'ya dusman olanlarin iftira veya inandirici gayretleri nedeniyle once Topkapi Sarayu'ndaki Enderun okuluna alinmadi. Daha sonra Silahdar Sileyman Pasa'nin kaftancisi oldu ve bu gorevle saray girebildi. Cok gecmeden Topkapi Sarayi Enderun-u Hassa Kogusuna kabul edildi.<ref name="TDV"/>
Bu gorevi takiben onemli olduklari kabul edilen bir sira saray gorevine atandi. Vâsıf [[III. Mustafa]], [[I. Abdülhamid]], [[III. Selim]]], [[IV. Mustafa]] ve [[II. Mahmud]] hukumdarlik dönemlerinde saray gorevleri yapti. Sultan [[III. Selim]]'e (7 kaside sunmasi ile padisahin gozune girdi ve ondan sahsi takdir gordugu belgelidir. IV. Mustaf'nin hukumdarlik donemi basinda padisahin sahsi hizmetlerini goren "Has Oda" erkani icine alindi; bunu takiben padisahin baslalasi gorevine atandi. 1815'de peskir ve anahtar agasi oldu ve en sonunda 1817'de kiler kethudaligina yukseldi. II. Mahmud doneminde kiler kethudaligi girevi verildignde padisahin bizzat huzurunda kendisine hilat giydirildi. Vasif da II. Mahmud'a bagliligini gostermek icin ona 4 kaside ve cesitli nedenlerle 60 kadar tarihsel manzume sundu. Enderunlu Vasif Topkapi Sarayinda cesitli gorevde 30 yildan fazal hizmet etti.<ref name="TDV"/>
1819'de Enderunlu Vasif kendi istegiyle saray hizmetindne ayrildi. Kendine hacegan payesi verildi ve [[Bolayir]]'da bulunan Şehzade Süleyman Vakfı’nın mütevelliliğine atandi. Fakat Bolayir'da fazla kalmayip Istanbul'a geri dondu.<ref name="TDV"/>
Enderunlu Vasif haytinn son yillarinda Istanbul'da yasadi. Vasif'in Istanbul Tophane semtinde yasadigi bir evi bulundugu belegesi elimize gecmistir. Fakat bu ev 1823'de cikan buyuk Tophane yangindan yanip kul olmustur.<ref name="TDV"/>
Enderunlu Vasif'in 1824'de Istanbul'da vefat ettigi bilinmektedir. Vasif Uskudar'da Karacaahmet Mezarligi'nda Mimar Kasim mezari yakinin gomulmustur. Mezar tasi kitabesi yakin arkadasi olan [[Keçecizade İzzet Molla]] tarafindan yazilmis 7 beyitlik bir kita seklindedir. Bu kitanin son beyiti [[ebced hesabi]]'na gore olumunun tarihini belirtmek icin soyle yazilmistir:
<blockquote>
Suara matem edip yazdi mucevher tarih <br/>
Ruh-i Osman'a ede Vasifi tefrih ede illah<br/>
</blockquote>
Bu beyitten Vasif'in olum tarihi olan Hicri olarak 1240 tarihi cikartilmaktadir.<ref name="TDV"/>
== Eserleri==
Enderulu Vasif siirlerini tek bir divan icinde toplayip yayinlamistir. Şairin bu tek divaninin el yazmasi ile hazirlanmis birkac nushasi bulunmakta ve Hicri 1257'de Bulak, Misir'da, Hicri vardir. Degisik nusha ve baskilarin icerigi tamamen birbiriyle uyusmamaktadir. <ref name="TDV"/>
Ornegin Istanbul Universitesi kutupahanesinde bulunan ve her ikisi de "Dîvân-ı Gülşen-i Efkâr-ı Vâsıf-ı Enderûnî" basligini tasiyan iki nushadan biri diger nushadan daha fazla siir kapsamlidir. En kapsamli olan nusha Bagdat'ta talik hatti ile Hasan Efendi isimli bur hattat tarafindan hazirlanmis olup icinde 5,000 beyti askin muhteva bulunmkatadir. Bunlar 2 [[münacaat]]; 5 [[naat]]; 1 Mevlana'ya naat; (4 tanesi II. Selimicin, 3 tanesi II. Mahmud icin ve 1 tanesi valide sultan icin) 8 methiye; 1 [[kaside|kaside-i ramazaniye]]; 89 tarih dusme; 139 [[gazel]]; 1 [[terkibibend]]; 933 bendden olusan ve bir annenin kizina ogutleri ve kizin annesine yanitlari konulu) 2 tane [[muhammes]]; 218 [[şarki]]; 1 [[museddes]]; 65 kita ve 11 [[müfred]] ihtiva etmektedir. <ref name="TDV"/>
Enderunlu Vâsıf'in [[Divan (edebiyat)|divan]]ında günlük dile ve gerçek anlatımlara rastlanır.<ref>Enderunlu Osman Vâsıf Bey ve dıvânı: "dıvân-ı gülşen-i efkâr-ı Vâsıf-ı Enderûnı" [http://books.google.com.tr/books?id=snF9GQAACAAJ&dq=d%C4%B1%CC%82v%C3%A2n-%C4%B1+g%C3%BCl%C5%9Fen-i+efk%C3%A2r-%C4%B1+V%C3%A2s%C4%B1f-%C4%B1+Ender%C3%BBn%C4%B1%CC%82&hl=tr&sa=X&ei=lxPZUsOpBo_o7AbPnIHoBg&ved=0CC8Q6AEwAA ]</ref> [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] onun için ''zevk çözülüşünün vesikası'' tanımını kullanır.
==Kaynakça==
{{Kaynakça}}
== Dış kaynaklar ==
* İpekten, Halûk (1989), ''Enderunlu Vâsıf: hayatı, kişiliği, ve şiirlerinden seçmeler'', Ankara: Kültür Bakanlığı
== Dış bağlantılar ==
* Karahan, Abdülkadir, (2001) "Enderunlu Vâsıf”, ''Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.11 say. 189-190'' Online: [http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c11/c110120.pdf]
{{Divan edebiyatçıları}}
| |||