Tufan (tarih): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
→İsveç Krallığı'nın Stratejisi: alt başlığı eklendi, Sonuçlar alt başlığı eklendi |
||
61. satır:
'''Tufan''' ({{lang-pl|pоtор szwedzki}}, {{lang-lt|Tvanas}}) terimi, [[Lehistan-Litvanya Birliği]]'nde 17. yüzyıl ortalarında gerçekleşen bir dizi sefer için kullanılmaktadır. Bu savaşlar sırasında Lehistan-Litvanya Birliği nüfusunun üçte birini ve büyük güç statüsünü kaybetmiştir.<ref>{{cite web|first=Marcin |last=Zawadzki |title=Durham University Polish Society |url=http://www.dur.ac.uk/polish.society/about_poland.htm |publisher=[[Durham University]] |accessdate=2009-06-23 |quote=During 'The Deluge', Commonwealth lost an estimated ⅓ of its population (proportionally higher losses than during World War II), and its status as a great power. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070821060613/http://www.dur.ac.uk/polish.society/about_poland.htm |archivedate=2007-08-21 |deadurl=yes |df= }}</ref>
= Önceki Olaylar, İstilanın Başlaması ve Rus Çarlığı'nın Stratejisi =
1648'de [[Bogdan Hmelnitski]] Lehistan-Litvanya Birliği'nin yöneticilerinden hoşnutsuz olan [[Zaporojya Kazakları]]'yla ve Ukraynalı köylülerden oluşan birlikleriyle büyük bir ayaklanmaya liderlik etti. İsyanın ilk safhası büyük bir yıkımla Berestechko Savaşı sonrasında etkisiz hale gelmesiyle [[Rusya Çarlığı|Rus Çarlığı]] ve Lehistan arasında Ukrayna'yı da kapsayan doğu [[Slavlar|Slav]] toprakları üzerinde hakimiyet kurma çekişmesini yoğunlaştırdı. Bu sebeple 1653'ün Ekim ayında Rus komutan [[Zemsky Sobor]] Lehistan'a savaş ilan etti. Haziran 1654'te Rus Çarı [[I.Alexis]] Doğu Lehistanı işgal ederek 13 yıl boyunca sürecek olan [[1654-67 Rus-Leh Savaşlarını]] başlatmış oldu. Ruslar 1654 yazında bugünkü [[Belarus]] civarlarında kurulan önemli bir çok şehir ve kaleyi zapt etmeyi başardılar. 3 Ekim 1654'te Smolensk bir kuşatma sonrası ele geçirildi. Teknik bakımdan Lehistan ile savaş halinde olan [[İsveç İmparatorluğu]] (1629'da imzalanan ateşkesi 1635 yılından 1661 yılına kadar uzatmışlardı.) Temmuz 1655'te Lehistan'ın kalan yarısını işgal etti.
= İsveç
[[Otuz Yıl Savaşları]] sonrasında kendini kıtadaki en güçlü devletlerden olduğunu kanıtlayan İsveç Krallığı, kalabalık bir orduya sahipti fakat onlara verecek parası az miktardaydı. Lehistan, [[Kazak Hetmanlığı]] ve Rus Çarlığı ile girdiği savaşlardan sonra, özellikle [[Batih Savaşı]]<nowiki/>nda en iyi askerlerini kaybetmesiyle, zayıflamıştı ve İsveç Krallığı onu zayıf bir av olarak gördü.
Dahası, İsveçliler Lehistan tahtındaki haklarını hatırladılar. [[III.Sigismund Vasa]] ve oğulları [[Władysław IV Vasa|IV.Władysław Vasa]] ile [[II.John Kasimir]], [[Vasa Hanedanı]]'ndan gelmiş soylulardı. Tahtta hak ilan edeceklerdi. İsveç Kralı [[X.Charles Gustav]]'ın öncelikli amacı Lehistan Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı arasındaki birliği bozmaktı.
Nihayetinde amaçlarına ulaştılar. [[Ujście Savaşı]]<nowiki/>ndan sonra [[Kėdainiai Anlaşması]] imzalandı ve [[Yukarı Polonya]] ([[Poznań]] civarı) [[Kėdainiai Birliği|Kėdainiai Prensliği]]'ne verildi. Böylece Lehistan-Litvanya Birliğini parçalamış oldular.
= Sonuçlar =
Lehistan nüfusunun üçte birini kaybetti. Eski gücünü kaybettiği gibi aslada toparlanamadı. 200 Yıldır civardaki hiçbir savaştan etkilenmemiş zengin yerleşkeler büyük zarar gördü (Yukarı Polonya, [[Aşağı Polonya]], [[Mazovia|Mazovya]], [[Pomerelya]], [[Kujawy]], [[Podlasie]]). Ayrıca kiliseler, kaleler, kütüphaneler ve arşivler yağmalanıp, yerle bir edildiler. Sanat eserleri, tablolar, el yazmaları, silahlar, Çin porselenleri, gelinlikler, Türk işi çadırlar ve kilimler ele geçirildi. Savaşın sıçradığı tüm yerleşkeler, kaleler, köyler, şehirler İsveç orduları tarafından yağmalandı. İlginç bir şekilde, kapı çerçeveleri bile sökülüp götürüldü.
== Kaynakça ==
| |||