Körfezin güney kıyılarında [[Samanlı Dağları]]'nın kuzey yamaçlarında doğu-batı doğrultulu dar ve dik yapılı bir kıyı oluşmuştur. Eğimin fazla olduğu alanda hızlı akan kısa boylu akarsular araziyi derince aşındırır. Gölcük'ten [[Armutlu Yarımadası]]'nın Kalem Burnu'na kadar bu kıyının oluşmasına neden olan etken [[Kuzey Anadolu Fayı]]dır. Dik kıyılar [[Hersek, Altınova|Hersek]] çevresinde yerini [[delta]] ve [[lagün]] oluşumuna bırakmaktadır<ref name=tbb>{{webWeb kaynağı | soyadı1 = Editör: Artüz | ad1 = M. Levent | başlık = Bilimsel Açıdan Marmara Denizi | url = http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/bilimsel-acidan-marmara.pdf | yayıncı = Türkiye Barolar birliği | erişimtarihi = 06 Nisan 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160123001841/http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr:80/TBBBooks/bilimsel-acidan-marmara.pdf | arşivtarihi = 23 Ocak 2016}}</ref>.
== İklim ve Bitki Örtüsü ==
Körfez çevresinde yıllık ortalama sıcaklıklar; İzmit 14,5°C, Yalova 14,6°C, Gölcük 14,4°C'dir. Temmuz ayı sıcaklıkları; İzmit 23,5°C, Yalova 23,0°C, Gölcük 23,4°C'dir. Yıllık yağış miktarı; İzmit 752 mm, Gölcük 766 mm, Sapanca 894 mm'dir<ref name=yıldız>{{webWeb kaynağı | soyadı1 = DÖNMEZ | ad1 = Prof. Dr. Yusuf | soyadı2 = GÜNGÖRDÜ | ad2 = Dr. Mutlu | başlık = İzmit Körfezi Çevresinin İklim ve bitki Örtüsü Özellikleri | arşivengelli = evet}}</ref>.
Körfezin kuzeyinde kurak ormanlar, güneyinde nemli ormanlar yer alır. Kuzey ormanlarında meşe türleri (mazı meşesi, macar meşesi) hakimdir. Ormanlar tahrip edilmiş yerini [[maki]] türleri kaplamıştır. Güney kıyılarında alçaklarda [[psödomaki]] elemanları, yükseklerde kestane ve kayın ormanları bulunur<ref name=yıldız/>.
== Kirlilik ==
Körfez çevresindeki yoğun sanayi ve deniz ulaşımı kirliliğin başlıca sebebidir<ref>{{webWeb kaynağı | başlık = İzmit Körfezi'nde kirliliğin etkileri sürüyor | url = http://www.hurriyet.com.tr/izmit-korfezinde-kirliligin-etkileri-suruyor-40336969 | yayıncı = hurriyet.com.tr | erişimtarihi = 06 Nisan 2017 | tarih = 16 Ocak 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170123105319/http://www.hurriyet.com.tr/izmit-korfezinde-kirliligin-etkileri-suruyor-40336969 | arşivtarihi = 23 Ocak 2017}}</ref>. Atık suların %98'i arıtıldıktan sonra körfeze ulaşmaktadır<ref>{{webWeb kaynağı | başlık = Körfez’e akan atıksuların % 98’i arıtılıyor | url = http://www.kocaeli.bel.tr/icerik/korfez%E2%80%99e-akan-atiksularin--98%E2%80%99i-aritiliyor/1541/26077 | yayıncı = kocaeli.bel.tr | erişimtarihi = 06 Nisan 2017 | tarih = 20.12.2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170406201420/http://www.kocaeli.bel.tr/icerik/korfez%E2%80%99e-akan-atiksularin--98%E2%80%99i-aritiliyor/1541/26077 | arşivtarihi = 6 Nisan 2017}}</ref>. Körfezde deniz uçağı ve deniz süpürgesi ile temizleme çalışmaları olumlu sonuçlar vermiştir<ref>{{webWeb kaynağı | başlık = İzmit Körfezi eski günlerine kavuştu | url = http://aa.com.tr/tr/vg/video-galeri/izmit-korfezi-eski-gunlerine-kavustu | yayıncı = Anadolu Ajansı | erişimtarihi = 06 Nisan 2017 | tarih = 02.01.2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170406201626/http://aa.com.tr/tr/vg/video-galeri/izmit-korfezi-eski-gunlerine-kavustu | arşivtarihi = 6 Nisan 2017}}</ref>.
İzmit Körfezi 30 yıl öncesine kadar çevresinin doğal güzelliği, denizinin sakinliği ile sayfiye yeri olarak kullanılıp özellikle [[İstanbul]] ve [[Ankara]]'dan gelen yazlıkçılara ev sahipliği yaparken, [[sanayileşme]]nin başlaması ve hızla ilerlemesiyle bu özelliğini yitirmek üzeredir.
