Trofim Lısenko: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Silinmiş şablona verilen bağlantı kaldırıldı |
Yeni Sayfa |
||
1. satır:
{{Bilim insanı bilgi kutusu
| isim = Trofim Lysenko
| resim_adı = Trofim Lysenko portrait.jpg
| resim_boyutu =
| resim_başlığı = 1938 yılında Trofim Lysenko
| doğum_adı = Trofim Denisovich Lysenko
| doğum_tarihi = {{birth date|1898|9|29}}
| doğum_yeri = Karlivka <br> Poltava Valiliği <br> [[Rus İmparatorluğu]]
| ölüm_tarihi = {{Death date and age|1976|11|20|1898|9|29|df=yes}}
| ölüm_yeri = [[Moskova]], [[Sovyetler Birliği]]
| ölüm_sebebi =
| vatandaşlığı = [[Sovyetler Birliği]]
| milliyeti = [[Ukraynalı]]
| dini =
| dalı =
| çalıştığı_yerler = [[Rusya Bilimler Akademisi]]
| öğrenim = Ukrayna Yaşam ve Çevre Bilimleri Ulusal Üniversitesi
| doktora_hocası =
| doktora_öğrencileri =
| etkilendikleri =
| etkiledikleri =
| evlilikleri =
| çocukları =
| önemli_başarıları = Lisenkoizm<br/>[[Mendel genetiği]]ni reddetmesi<br/>Vernalizasyon
| ödüller =
| imza =
| ek_bilgi =
}}
'''Trofim Denisovich Lysenko''' ({{lang-ru|Трофи́м Дени́сович Лысе́нко}}, {{lang-uk|Трохи́м Дени́сович Лисе́нко}}; {{OldStyleDate|29 Eylül|1898|17 Eylül}}{{spaced ndash}}20 Kasım 1976) bir Sovyet tarım biyologuydu. Öğrenci olarak Lysenko, tarımla alakalı birkaç farklı projede çalıştı; bunlardan biri sıcaklık değişimlerinin bitkilerin [[biyolojik yaşam döngüsü]] üzerindeki etkilerini içeriyordu. Bu daha sonra onu kış buğdayını bahar buğdasına dönüştürmek için bu özellikleri nasıl kullanabileceğini düşünmeye itti. O, bu sürece [[Rusça]]'da "jarovization" adını verdi, ve daha sonra "vernalizasyon" olarak tercume etti.<ref>{{cite book|last1=Graham|first1=Lo-ren R.|title=Moscow Stories|date=2006|publisher=Indiana University Press|location=Bloomington, IN|isbn=978-0-25-30007-43|url=https://books.google.co.in/books?id=JEd6B7se4fsC&pg=PA306&lpg|pages= 120–125, 290}}</ref> Lysenko [[edinilmiş özelliklerin kalıtımı]] teorisini güçlü bir şekilde destekler ve [[sözdebilim]] lehine mendel genetiğine karşı çıkardı. <ref>{{cite news |url= https://www.wired.com/2004/06/suicide-by-pseudoscience/ |magazine= ''[[Wired (magazine)|Wired]]'' |issue= 12.06 |last= Sterling |first= Bruce |authorlink= Bruce Sterling |title= Suicide by pseudoscience |date= June 2004}}</ref><ref>{{cite journal | title= How Lysenkoism became pseudoscience: Dobzhansky to Velikovsky | journal= [[Journal of the History of Biology]] | pmid= 21698424 | year= 2012 | volume= 45 | issue= 3 | pages= 443–68 | last= Gordin | first= Michael D. | doi= 10.1007/s10739-011-9287-3}}</ref> Lisenkoizm olarak adlandılan fikirleri savunurdu.
Geliştirilmiş ürün verimleri üzerindeki deneysel araştırması, özellikle 1921-1922 Sovyet Kıtlığı sonrasında Sovyet liderinin Joseph Stalin desteğini ve Kolektivizasyon (SSCB) direnişinden kaynaklanan verimliliğin 1930'ların başında Sovyetler Birliği'nin çeşitli bölgelerinde kaybolmasını sağladı. 1940'da Lysenko, [[Sovyetler Birliği]]'nin Rus Bilim Akademisi'nde Genetik Enstitüsü müdürlüğüne getirildi ve siyasi nüfuz ve iktidarın uygulanması, Mendel karşıtı öğretilerinin Sovyet bilim ve eğitiminde kullanılmasını daha da güvence altına aldı. Bilimsel muhalefet, Lysenko'nun [[1921-1922 Sovyet Kıtlığı]] teorileri 1948'de Sovyetler Birliği'nde resmi olarak yasaklandı.
Lysenko 1965 yılına kadar Genetik Enstitüsünde görevine devam etmesine rağmen,<ref>{{cite book |url= http://www.britannica.com/eb/article-9049549 |title= Lysenko, Trofim Denisovich |work= [[Encyclopædia Britannica Online]] |date= 16 August 2013 |accessdate= 26 January 2014}}</ref> Sovyet tarımsal uygulamaları üzerindeki etkisi 1950'lerde azaldı.
==Çalışmaları==
''Kalıtım ve Değişkenliği'' (1945)<br />''Bugünkü Biyoloji Bilimi'' (1948)
== Ayrıca bakınız ==
* [[Jean-Baptiste Lamarck]]
* [[Gregor Mendel]]
== Kaynaklar ==
{{kaynakça|30em}}
== Dış bağlantılar ==
{{Commons category}}
*[http://www.nndb.com/people/828/000050678/ NNDB'de biyografisi]
*[http://skepdic.com/lysenko.html Lysenkoism in ''The Sceptic's Dictionary'']
*[http://www.cyberussr.com/rus/lysenko.html Trofim Denisovich Lysenko by Hugo S. Cunningham]
*[[Ronald Fisher]] (1948). What Sort of Man is Lysenko? ''Listener'', '''40''': 874–875 — contemporary commentary by a British evolutionary biologist ([http://digital.library.adelaide.edu.au/dspace/bitstream/2440/15140/1/229.pdf pdf format])
*[http://www.cyberussr.com/rus/lyse-par.html Letter from Lysenko's parents to Stalin], ''[[Pravda]]'', 3 January 1936.
* [http://www.marx2mao.com/Other/Proletarian%20Science.pdf Lecourt, Dominique, ''Proletarian Science? The Case of Lysenko'' (1977), Atlantic Highlands, Humanities Press, London, this digital edition first published 2003] (A [[Marxist]], though anti-Stalinist, history of Lysenkoism)
* [http://www.bbc.co.uk/radio4/history/inourtime/inourtime_20080605.shtml BBC program (In Our Time) on Lysenko]
{{Authority control}}
[[Kategori:1898 doğumlular]]▼
[[Kategori:1976 yılında ölenler]]▼
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:SSCB'de tarım]]▼
[[Kategori:Lenin Nişanı sahipleri]]
[[Kategori:Sosyalist İşçi kahramanları]]
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:Rusya'da tarım]]
▲[[Kategori:SSCB'de tarım]]
[[Kategori:Sovyet bilim insanları]]
[[Kategori:20. yüzyıl bilim insanları]]
[[Kategori:Ukraynalı bilim insanları]]
[[Kategori:Ukraynalı mucitler]]
[[Kategori:Ukraynalı biyologlar]]
▲[[Kategori:1898 doğumlular]]
▲[[Kategori:1976 yılında ölenler]]
| |||