|
| imza =
}}
'''IX. Konstantin Monomakos''' ([[Yunanca]]: Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος 'Konstantinos Monomahos'; (d. [[1000]] - ö. [[11 Ocak]] [[1055]]), 1042-1055 yılları arasında tahtta kalan [[Bizans imparatorları|Bizans imparatoru]].
Konstantin döneminde kültür ve bilim yaşamı canlanırken, idari yapı, hazine ve ordu ihmal edilmiş, Doğu ve Batı kiliseleri arasındaki ayrılma kesinleşmiş, askeri alanda başarısızlıklar yaşanmıştır.
== Yaşamı ==
Kahraman askerler ve başarılı yargıçlar yetiştiren bir ailenin oğlu olan Konstantin Monomakos (Monomakos; teke tek dövüşen), [[IV. Mikhail Paflagonyalı]] tarafından [[Midilli Adası]]'na sürülmüştür. 1041'de ölen Mikhail'in yerine geçen [[V. Mikhail]] Kalafates'de tahttan indirilince, iktidar IV. Mikhail'in dul karısı [[Zoe (imparatoriçe)|Zoe]] ile kız kardeşi [[Teodora (VIII. Konstantin'in kızı)|Teodora]]'ya geçmişti. [[VIII. Konstantin]]'in kızı [[Makedon Hanedanı]]ndan yaşlı imparatoriçe Zoe sürgündeki Konstantin ile evlenmeye karar verdi. 11 Haziran 1042'de yapılan düğünden bir gün sonra Konstantin tahta çıktı. (Düğün törenini tasvir eden mozaik portre, halen Ayasofya'dadır.)
IX. Konstantin döneminde senatörlük sadece bir onur unvanı olmaktan çıkarak işlevsel hale getirildi. Ona destek veren tüccar zümresinin ileri gelenleri senatör yapılarak bu kurum daha geniş tabana yayıldı. Saltanatı sırasında taşra yönetimi zayıfladı, feodal güçler sağlamlaştı, büyük toprak sahipleri yeni muafiyetler elde ettiler. Devlet hizmetinde başarılı bulunanlara “pronia” denilen büyük çiftlikler armağan edildi ve böylece merkezi yönetim aleyhine “pronia” sistemi güçlendirildi. Vergi gelirleri iltizama verilerek devlet hazinesi ihmal edilirken, yüzyıllardır değeri sabit olan nomisma (Bizans altın sikkesi), Bizans tarihinde ilk kez [[devalüasyon]]a uğradı.
Konstantin döneminde asıl ihmal edilen kurum ordu oldu. Nüfuzlu askeri kanadın karşısındaki sivil kanat içinde yer aldığı için imparatorluğun savunmasına önem vermedi; Askeri aristokrasinin gücünü kırmak için ordu küçültülürken, sarayın muhafazası, [[II. Basileios]] döneminde (976-1025) oluşturulmuş [[Vareg Muhafızlar]]'ına devredildi. Birlik başlangıçta [[Rus]] askerlerinden oluşurken, XI. yy'ın ikinci yarısından itibaren sarayın korunması [[Britanya]]'dan getirilen muhafızlara verilmişti. Öte yandan, asker köylülerin vergi mükellefi kılınması, [[thema]] (eyalet) sisteminin bozulması gibi gelişmeler sonucu, 1043'te, [[Sicilya]]'daki [[Vareg Muhafızlar]]'ının komutanı [[Georgios Maniakes]], 1047'de [[Makedonya]]'da [[Ermeni]] [[Leon Tornikios]] isyan ettiler fakat başarılı olamadılar.
IX. Konstantin döneminde, [[Rus]]lara ve [[Ermeni]]lere karşı başarılar kazanıldıysa da, ordunun küçültülmesi ülke savunmasında zaafa neden oldu. [[Peçenekler]]in [[Tuna]] boylarını ve [[Trakya]] ve [[Makedonya]]'yı, [[Tuğrul Bey]] komutasındaki [[Selçuklular]] akıncılarının [[Anadolu]]'yu talan etmeleri engellenemedi. Konstantin'un hükümdarlığı döneminde Bizans topraklarına katılan [[Ani]], [[Selçuklular]]ın saldırısına hedef oldu. [[Normanlar]] ise [[İtalya Yarımadası]]'nın güneyinde ilerlediler. Bütün bu başarısızlıklar Konstantin'in çevresindeki seçkinlerin görevlerini kaybetmelerine neden oldu.
IX. Konstantin dönemi aynı zamanda Bizans ve Roma kiliselerinin kesinlikle ayrıldığı dönemdir. Konstantin, [[Normanlar]]a karşı [[papalık]]la ittifak girişiminde bulunduysa da Batı ve Doğu kiliseleri arasındaki ilişkiler gitgide bozuldu. 1043-1058 arasında patrik olan haris ve cüretli [[I. Mihail Kirularios]] ile papanın muhteris yardımcısı Umberto arasındaki çatışma, [[Hıristiyanlık]] dogmaları ve kilise adetleri konularında somutlandı. 1054'te papalık elçilerinin Konstantinopolis'i ziyareti ve Kerullarios'un [[aforoz]] edilmesiyle, Doğu ve Batı kiliseleri birbirlerinden kesin olarak ayrıldılar.
Konstantin'un ölümüyle hükümdarlık tekrar Zoe'nin kız kardeşi [[Teodora (VIII. Konstantin'in kızı)|Teodora]]'ya geçtiyse de, ertesi yıl o da ölünce görkemli [[Makedonyalılar Hanedanı]] son buldu.
== Mimari ve sanat ==
Kültüre ve bilime düşkün biri olan Konstantin, ileride patrikliğe gelecek Konstantinos (III.) Leihudes ve İoannes (VIII.) Ksifilinos gibi ilahiyatçıları, [[Mikhael Psellos]] ve İoannes Mauropus gibi entelektüelleri etrafında topladı. 1045'te başkentte bir felsefe ve hukuk okulu kuruldu ve [[Konstantinopolis]], Grek aydınlanması ile [[Roma hukuku]]nun yeni merkezi haline geldi. Lükse ve görkemli binalara büyük paralar harcandı.
Ocak 1055'te ölen Konstantin'a ilişkin bilgiler, özellikle Psellos'un elyazmalarından derlenmiştir. Tarihçiler, Konstantin'un metresleri Skerlina ve onun ölümünden sonra bir [[Alanlar|Alan]] prensesine, devlet işlerinden daha çok zaman ayırdığını, [[Kios]]'ta ([[Sakız Adası]]) ve başkentteki [[Magnaura]]'da yaptırdığı büyük kiliseler gibi görkemli binalara büyük paralar harcaması ve lükse olan merakı yüzünden devlet hazinesini boşalttığını ileri sürerler.
== Dış kaynaklar ==
{{Roma İmparatorları}}
{{Bizanslı-taslak}}
{{DEFAULTSORT:Konstantin 09 Monomakos}}
-->
<!--
[[Category:Macedonian dynasty]]
[[Category:Orthodox monarchs]]
-->
| 