Vikiproje:Sovyetler Birliği/Bunları biliyor muydunuz?: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
10. satır:
===Kuruluş öncesi ve kuruluş dönemi===
</center>
* [[Alaska]] 1868 yılında [[Amerika Birleşik Devletleri]] tarafından [[Çarlık Rusyası]]'ndan satın alınmıştır. Bu konu Sovyetler döneminde sıkça tartışma konusu olmuştur.▼
* 7 Ekim 1897 yılında kurulan ve 1920'li yıllara kadar faaliyet gösteren [[Genel Yahudi Emek Federasyonu]], [[Rusya İmparatorluğu]] içindeki tüm Yahudileri bir sosyalist partide birleştirmeyi amaçlamıştır ve [[Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi]]'ne destek vererek demokratik ve sosyalist Rusya amacını taşıyan bir Yahudi kitlesi oluşturmuştur.
* 1903 yılındaki [[Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi II. Kongresi]]'nde parti [[Bolşevik]]ler ve [[Menşevik]]ler olarak ikiye ayrılmıştır.▼
* 26 Haziran 1907 tarihinde [[Gürcistan]]'ın başkenti [[Tiflis]]'de şehrinde gerçekleşmiş silahlı bir soygun olan [[1907 Tiflis banka soygunu]]'nda yüklü miktarda paraya [[Bolşevik]]ler tarafından politik faaliyetlerine kaynak oluşturmak üzere el konulmuştur. Soygunu Lenin, Stalin, [[Maksim Litvinov]], [[Leonid Krasin]], [[Alexander Bogdanov]] gibi isimler organize etmişti.
* [[İsviçre]]'de sürgünde olan Bolşevik lider [[Lenin]], [[Şubat Devrimi]]'nin başarılı olmasının ardından [[Mühürlü Tren]] ile Petrograd'a 3 Nisan 1917 tarihinde ulaşmıştır. Derhal partisini yeni döneme hazırlamak adına [[Nisan Tezleri]] olarak bilenen açıklamaları yapmıştır. Bu tezlerde henüz sürmekte olan [[I. Dünya Savaşı]] için ''"Sürmekte olan savaş emperyalist bir savaştır ve kesinlikle desteklenmemelidir."'' ifadeleri geçer.
Satır 43 ⟶ 41:
* 1930'lu yıllarda [[Sovyetler Birliği]] ile [[Türkiye]] arasında diplomatik yakınlaşma meydana gelmiştir. Bu bağlamda Başbakan [[İsmet İnönü]] 25 Nisan - 10 Mayıs 1932 tarihleri arasındaki Sovyetler Birliği'ne gitmiş ve birtakım görüşmeler yapmıştır.
* 1933 yılında Sovyet yönetmen [[Sergey Yutkeviç]] tarafından çekilen [[Türkiye'nin Kalbi Ankara]] adlı belgesel, 1934 yılında Türkiye'de gösterildikten sonra, 1969 yılına kadar [[antikomünist]] propaganda gereği gösterilmemiştir. 10 Kasım 1969 yılında [[Mustafa Kemal Atatürk]]'ün ölümünün 31'inci yılı münasebetiyle TRT Program Daire Başkanı [[Mahmut Tali Öngören]] tarafından arşivden çıkartılarak yayına verilmiş, belgesel televizyonda gösterildiği sırada dönemin TRT Genel Müdürü [[Adnan Öztrak]] tarafından bir gece baskınıyla, ''"Bu film ancak Moskova'da seyrettirilebilir, komünizm propagandası yapılıyor"'' denilerek yayından kaldırılmıştır.
* 1926-1935 yılları arasında "Milliyet" adıyla, 1935-1945 yılları arasında İstanbul'da yayımlanan, Sovyetler birliği ile ilişkilerin geliştirilmesine yönelik yayın politikasıyla bilinen ve [[sosyalizm]] eğilimli günlük gazete olan [[Tan (gazete, 1935)|Tan gazetesi]], 4 Aralık 1945 günü [[Tan Olayı]] kapsamında yağmalanmış ve olaylar sırasında birçok kişinin yaralanmıştır. [[Sovyetler Birliği]] yönetimi bu olayı mevcut hükûmetin düzenlediği ve bunun gerçekte Sovyetler Birliği'ne yönelik bir saldırı olduğu yönünde açıklamalarda bulunmuş ve Türkiye'ye bu konuda nota vermiştir.▼
* Türkiye'de televizyon haberlerinde gösterilen [[Kuzey Amerika]] haritasının [[Vladimir Lenin]]'e benzediği ve komünizm propagandası yapıldığı ihbar edildiğinde 16 Aralık 1974 tarihinde savcılığın soruşturma başlatmıştır.
* [[II. Dünya Savaşı]]'nda Sovyetler Birliği'nin savaş üstünlüğünü ele geçirmesinin ve [[Müttefik Devletler]]'in [[Nazi]]lere ticari sevkiyatların durdurulmaması halinde [[Türkiye]]'ye ambargo uygulayacaklarını belirtmelerinin ardından 1944'te Türkiye'den [[Nazi Almanya]]'sına yapılan sevkiyatların durdurulmuştur. Bununla birlikte yaklaşık 4 ay sonra komşu Bulgaristan'a Kızıl Ordu birliklerinin girmesi üzerine Türkiye, Nazi Almanyası ve [[Japonya İmparatorluğu]] ile bütün ilişkilerini kestiğini açıklamıştır.
* [[Küba Füze Krizi]]'ne neden olan [[Türkiye]]'deki Jüpiter füzelerinin varlığı Türkiye halkına 40 yıl sonra açıklanmıştır.
* Nazilerin Sovyetlere [[Barbarossa Harekâtı]] kapsamında saldırmasından 5 gün sonra [[Sovyetler Birliği]], [[Adolf Hitler]]'in "SSCB'nin İstanbul ve Çanakkale Boğazları üzerindeki talepleri ve SSCB'nin Bulgaristan'ı işgal etme niyeti" konulu deklarasyonuna manşetlerine taşıyan Türkiye gazetelerinin iddialarını yalanlayıcı açıklama yapmıştır. Ardından 10 Ağustos 1941 tarihli notasıyla Sovyet Dışişleri Halk Komiserliği, SSCB'nin Türkiye'ye karşı hiçbir toprak talebi olmadığını ve [[Montrö Boğazlar Sözleşmesi]]'nin hükümlerini sıkı sıkıya izlemeye hazır olduğunu belirtmiştir.
* Sovyetlere karşı kurulan [[NATO]] bünyesindeki ülkelerde [[sosyalist]], [[komünist]] ve Sovyet yanlısı örgütlenmelere karşı oluşturulan [[CIA]] bağlantılı yasadışı [[Gladio]] örgütlenmelerinin Türkiye'deki adı [[kontrgerilla]]dır.▼
<center>
Satır 130 ⟶ 128:
* Sovyet tarımı, [[kolhoz]] adı verilen kolektif çiftliklerdeki ve [[sovhoz]] adındaki devlet çiftliklerindeki üretimlere dayalıydı. Kolektif çiftlikler özerk birimler olarak faaliyet yürütmekte idi., dolayısıyla çalışan kişi aynı zamanda kendi çiftliğinde çalışıyordu. Devlet çiftliklerinde çalışan tarım işçileri ise doğrudan Tarım Bakanlığı'na bağlıydı.
* [[Türkistan Komünist Partisi]] Haziran 1918 tarihinde kurulmuştur. 1918'den 1924'e kadar [[Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] içinde önde gelen partiydi. 1924 yılında bu cumhuriyetin yürürlükten kaldırılmasıyla parti kapatıldı ve [[Türkmenistan Komünist Partisi]] ve [[Özbekistan Komünist Partisi]]'ne katıldılar.
* [[Sergey Eisenstein]] ve [[Dimitri Vasiliev]]'in yönettiği Sovyetler Birliği'ndeki [[Mosfilm]] stüdyolarında çekilen [[Aleksandr Nevskiy]] filmi, 1938 yılında [[Nazi Almanyası]] ile savaş ihtimali olan bir dönemde çevrilmiştir.▼
* [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin temel yönetim ilkesi olan [[demokratik merkeziyetçilik]] ilkesi, [[Marksist-Leninist]] partiler arasında geniş kabul gören "tartışmada özgürlük, eylemde birlik" şeklinde özetlenebilen bir ilkedir. Bu ilkeye göre; bir eylemden önce mümkün olduğu sürece geniş tabanlı bir tartışma olması gerekmekte, fakat eylem kararı ortaya çıktığı andan itibaren herkesin bu eylemi desteklemesi zorunludur.
* 14 Şubat 1950'de [[Moskova]]'da [[Mao Zedong]] ile [[Josef Stalin]] arasında yapılan müzakerelerden sonra SSCB ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında 30 yıllık [[Çin-Sovyet Dostluk, İttifak ve Karşılıklı Yardımlaşma Antlaşması]] imzalandı. Antlaşmanın, oluşan [[Çin-Sovyet ayrılığı]] sonucunda meydana gelen politik ayrılıklar sonucunda, anlaşmanın bittiği 1980 yılında yeniden imzalanmadı ve geçersiz sayıldı.
* [[Fransız Devrimi]]'nin marşı olan [[La Marseillaise]], [[Kızıl Ordu Korosu]] tarafından [[İşçilerin Marseillaise'i]]'i adıyla yeniden bestelenmiştir.
* Sovyetler Birliği'ni oluşturan cumhuriyetler bir çok özerk yapılara ayrılmıştır ve bu yapılara ait her yönetim biriminin ([[oblast]]) kendine ait bir bayrağı vardır.
* [[Sovyetler Birliği]], [[Mahatma Gandi]]'nin öncülük ettiği [[Gandizm]] politikalarına şiddetle karşı çıkmıştır. [[Komünist Enternasyonal]]'de bu görüşü ''"Baştan sona dini kavramlarla dolu olan, en geri ve iktisadi bakımdan gerici yaşam biçimlerini idealize eden ve kurtuluşu proleter sosyalizmde değil, bu geri biçimlere geri dönüşte gören, pasif sabır örgütleyip sınıf mücadelesini yadsıyan bir akım"'' şeklinde ifade etmiştir.▼
* [[Kızıllar (film)|Kızıllar filmi]] [[Dünyayı Sarsan On Gün]] kitabının yazarı [[John Reed]] ile [[feminizm]]in öncülerinden [[Louise Bryant]]'ın yaşadığı aşk ile birlikte [[Ekim Devrimi]]'ni canlı canlıya tanık olduğu dönemi konu alır. Film'de [[Lenin]], [[Troçki]], [[Emma Goldman]], [[Max Eastman]], [[Grigori Zinoviyev]] gibi bir çok önde gelen politikacıyı görmek mümkündür.
* [[Sovyet]] kelimesi [[Rusça]]'da hem tavsiye; hem de meclis, kurul, komite, şura anlamlarını kapsamaktadır. "Sovyetler Birliği" tamlaması, tüm bu yerel şuraların birliği (meclisler birliği ya da birleşmiş meclisler) anlamına gelmektedir. Dönemin diğer devletlerinde olan katı merkezi yönetim lağvedilip bütün yönetim bu sovyetlere verilmiştir.
Satır 143 ⟶ 139:
* [[Josip Broz Tito]], devlet yönetiminde [[komünist]] rejiminin ideolojisini kabullenmesine rağmen dünya sosyalist bloğu ile hareket etmemiştir. [[Tito-Stalin ayrılığı]] kapsamında Stalin taraftarları ve Sovyetler Birliği ile ciddi anlaşmazlıklara girmiş ve ardından [[Batı Bloku]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nden ciddi iktisadi, askeri ve mali yardımlar almıştır.
* [[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Azerbaycan]], [[Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Gürcistan]] ve [[Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Ermenistan]] Sovyet cumhuriyetleri 1922-1936 yılları arasında [[Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]] adıyla tek bir ülke idi. Üç resmi dili olan cumhuriyetin başkenti [[Tiflis]] idi.
* 19 Şubat 1954 tarihinde, [[Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti]] Prezidyumu, Kırım Oblastını [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]]'nden çıkararak [[Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ne bağladı.▼
* [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin gençlik kolu olan [[Komsomol]], kelime olarak ''"Kommunistichesky Soyuz Molodyozhi"'' (Türkçe: Genç Komünistler Birliği) kelimelerinden kısaltılmıştır.▼
* 1918-1944 yılları arasında [[Sovyetler Birliği]]'nin ve aynı zamanda [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin resmi marşı olan [[Enternasyonal|Enternasyonal Marşı]], 1870 yılında [[Eugène Pottier]] tarafından yazılmış, 1888 yılında [[Pierre Degeyter]] tarafından bestelenmiştir. Marşın müziği ve ezgisi, evrensel anlamda hiç bir yerde değişmemiştir. Rusça versiyonu [[Aron Kots]] tarafından 1902 yılında çevrilmiştir ve aynı yıl Paris'te Rusça yayınlanmakta olan ''Jizn'' adlı dergide yayınlanmıştır. Orijinali 6 kıta olan şiirin daha sonra geliştirilen Rusça versiyonu 3 kıtadan oluşur. ▼
* [[Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti]], [[Çin-Sovyet ayrılığı]] sonucunda oluşan politik tartışmalar sonucunda 1962-1968 döneminde [[Varşova Paktı]]'nın çalışmalarına katılmamıştır. [[Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı İşgali]] üzerine [[Enver Hoca]] bu durumu sert bir şekilde kınamış ve Arnavutluk'un 1968 yılında Varşova Paktı'ndan çekildiğini açıklamıştır.▼
<center>
149. satır:
</noinclude>
<!-- DİKKAT! Aşağıda kısımda yer alan 5 cümle proje ana sayfasında görülen cümlelerdir ve ayda bir yenilenir. Yeni önerilerinizi bu kısma değil, üstteki listeye yerleştirin. -->
▲* 1903 yılındaki [[Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi II. Kongresi]]'nde parti [[Bolşevik]]ler ve [[Menşevik]]ler olarak ikiye ayrılmıştır.
▲* 19 Şubat 1954 tarihinde, [[Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti]] Prezidyumu, Kırım Oblastını [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]]'nden çıkararak [[Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ne bağladı.
▲* [[Alaska]] 1868 yılında [[Amerika Birleşik Devletleri]] tarafından [[Çarlık Rusyası]]'ndan satın alınmıştır. Bu konu Sovyetler döneminde sıkça tartışma konusu olmuştur.
▲* 1918-1944 yılları arasında [[Sovyetler Birliği]]'nin ve aynı zamanda [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin resmi marşı olan [[Enternasyonal|Enternasyonal Marşı]], 1870 yılında [[Eugène Pottier]] tarafından yazılmış, 1888 yılında [[Pierre Degeyter]] tarafından bestelenmiştir. Marşın müziği ve ezgisi, evrensel anlamda hiç bir yerde değişmemiştir. Rusça versiyonu [[Aron Kots]] tarafından 1902 yılında çevrilmiştir ve aynı yıl Paris'te Rusça yayınlanmakta olan ''Jizn'' adlı dergide yayınlanmıştır. Orijinali 6 kıta olan şiirin daha sonra geliştirilen Rusça versiyonu 3 kıtadan oluşur.
▲* 1926-1935 yılları arasında "Milliyet" adıyla, 1935-1945 yılları arasında İstanbul'da yayımlanan, Sovyetler birliği ile ilişkilerin geliştirilmesine yönelik yayın politikasıyla bilinen ve [[sosyalizm]] eğilimli günlük gazete olan [[Tan (gazete, 1935)|Tan gazetesi]], 4 Aralık 1945 günü [[Tan Olayı]] kapsamında yağmalanmış ve olaylar sırasında birçok kişinin yaralanmıştır. [[Sovyetler Birliği]] yönetimi bu olayı mevcut hükûmetin düzenlediği ve bunun gerçekte Sovyetler Birliği'ne yönelik bir saldırı olduğu yönünde açıklamalarda bulunmuş ve Türkiye'ye bu konuda nota vermiştir.
▲* [[Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti]], [[Çin-Sovyet ayrılığı]] sonucunda oluşan politik tartışmalar sonucunda 1962-1968 döneminde [[Varşova Paktı]]'nın çalışmalarına katılmamıştır. [[Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı İşgali]] üzerine [[Enver Hoca]] bu durumu sert bir şekilde kınamış ve Arnavutluk'un 1968 yılında Varşova Paktı'ndan çekildiğini açıklamıştır.
▲* [[Sovyetler Birliği]], [[Mahatma Gandi]]'nin öncülük ettiği [[Gandizm]] politikalarına şiddetle karşı çıkmıştır. [[Komünist Enternasyonal]]'de bu görüşü ''"Baştan sona dini kavramlarla dolu olan, en geri ve iktisadi bakımdan gerici yaşam biçimlerini idealize eden ve kurtuluşu proleter sosyalizmde değil, bu geri biçimlere geri dönüşte gören, pasif sabır örgütleyip sınıf mücadelesini yadsıyan bir akım"'' şeklinde ifade etmiştir.
▲* [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin gençlik kolu olan [[Komsomol]], kelime olarak ''"Kommunistichesky Soyuz Molodyozhi"'' (Türkçe: Genç Komünistler Birliği) kelimelerinden kısaltılmıştır.
▲* [[Sergey Eisenstein]] ve [[Dimitri Vasiliev]]'in yönettiği Sovyetler Birliği'ndeki [[Mosfilm]] stüdyolarında çekilen [[Aleksandr Nevskiy (film)|Aleksandr Nevskiy]] filmi, 1938 yılında [[Nazi Almanyası]] ile savaş ihtimali olan bir dönemde çevrilmiştir.
▲* Sovyetlere karşı kurulan [[NATO]] bünyesindeki ülkelerde [[sosyalist]], [[komünist]] ve Sovyet yanlısı örgütlenmelere karşı oluşturulan [[CIA]] bağlantılı yasadışı [[Gladio]] örgütlenmelerinin Türkiye'deki adı [[kontrgerilla]]dır.
<!-- DİKKAT! Yukarı kısımda yer alan 5 cümle proje ana sayfasında görülen cümlelerdir ve 15 günde bir yenilenir. Yeni önerilerinizi bu kısma değil, üstteki listeye yerleştirin. -->
__NOTOC__
| |||