Asi Nehri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
doğru bilgi |
madde genişletme. |
||
6. satır:
| havza = [[Lübnan]], [[Suriye]] ve [[Türkiye]]
| uzunluk = 386 km
|
| havza_alan =21.743 km²
}}
'''
== Genel özellikleri ==
Orontes olarak da adlandırılan Asi Nehri Lübnan'da [[Baalbek]] yakınında El-
Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 386 km olup, nehrin büyük bölümü Suriye toprakları içinde bulunmaktadır. Türkiye topraklarındaki uzunluğu 88 km'dir. Havzasının ülkelere dağılımı şöyledir: %7 Lübnan, %67 Suriye, %26 Türkiye. Suriye-Türkiye sınırının 52 km'si Asi Nehri tarafından oluşturulur<ref name=korkmaz/>. Asi Nehri'nin 1950 yılında taşıdığı su miktarı 3.399,3 milyon m³'tür. Bu suyun %50'si Suriye, %41'i Türkiye, %9'u Lübnan'dan kaynaklanır<ref name=korkmaz/>
Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.Humus şehri yakınlarında geniş bir göl ve bataklık meydana getirir. Amik Gölünün sularını boşaltan Karasu (Küçük Asi), Harbiye Çağlayanının suları ile beslenir. Karasu'ya akan Asi Irmağı, dar bir boğazdan geçerek Antakya'dan geçer. Burada ünlü Harbiye Çağlayanlarını meydana getiren ve gür kaynaklarla beslenen Defne Suyu karışır. Daha sonra genişliği 30-40 metreyi bulur Samandağ'ın güneyinde Akdeniz'e dökülür. Asi nehri hemen bütün yatağı boyunca yer yer ova ve tekne şekilli geniş vadiler, zaman zaman da dar ve derin boğazlar oluşturur, Denize döküldüğü yerde geniş bir delta meydana getirmiştir.▼
Asi Nehri Lübnan'dan Suriye'ye, Oradan da Türkiye topraklarına aktığı için ''sınır aşan akarsu'', Türkiye-Suriye sınırını oluşturduğu için ''sınır oluşturan akarsu''dur<ref name=korkmaz>{{web kaynağı|soyadı1=KORKMAZ|ad1=Yrd. Doç. Dr. Hüseyin|soyadı2=KARATAŞ|ad2=Atilla|başlık=ASİ NEHRİ’NDE SU YÖNETİMİ VE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR|url=http://sbed.mku.edu.tr/article/view/1038000212/1038000172|yayıncı=MKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi|erişimtarihi=21 Mart 2017|tarih=2009}}</ref>.
== Havzası ==
▲
Asi Nehri havzasında genel olarak Akdeniz iklimi görülür. Genelde yazlar kurak, kışlar yağışlıdır. Nehir de bu düzene uyar, kışın suları artar, yazın ise azalır. Yağış miktarı Lübnan'da 950-1270 mm, Suriye'de 760-1015 mm, Türkiye kısmında ise 505-1095 mm arasındadır. Akarsu Lübnan'da doğup Türkiye'de denize dökülmesine rağmen en fazla Suriye yararlanmaktadır<ref name=atasoy>{{web kaynağı|soyadı1=ATASOY|ad1=Ahmet|soyadı2=GEÇEN,|ad2=Reşat|soyadı3=KORKMAZ|ad3=Hüseyin|başlık=Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye (Hatay) – Suriye Sınırı|url=http://www.mku.edu.tr/files/1_dosya_1355572531.pdf|yayıncı=www.mku.edu.tr|erişimtarihi=21 Mart 2017}}</ref>.
== Ters akması ==
Asi Nehri bulunduğu bölgede güneyden kuzeye; yani ters yönde akan tek nehirdir<ref>http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/asi-orontes/[http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/asi-orontes/index.stm index.stm]</ref>. Yerel halka göre ismini bu özelliğinden almıştır. Bazı inanışlara göre de [[Musa]] [[Kızıl Deniz]]'i asası ile ikiye ayırdıktan sonra Asi Nehri tersine akmaya başlamıştır.<ref>http://www.delinetciler.net/forum/genel-kultur/82152-asi-nehri-neden-tersine-akar-asi-nehri-hakkinda-bilgi.html</ref>
== Sorunlar ==
Kış mevsimi ile ilkbaharda [[taşkın]]lar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır. Taşkınların sebebi çoğunlukla yağışlı dönemde Suriye'nin habersiz veya geç haber vererek barajlardan su bırakmasıdır<ref>{{web kaynağı|başlık=Hatay Havaalanı'nı su bastı|url=http://www.sabah.com.tr/yasam/2012/01/30/hatay-havaalanini-su-basti|yayıncı=sabah.com.tr|erişimtarihi=21 Mart 2017|tarih=30.1.2012}}</ref>.
Hatayı kendi toprağı olarak kabul eden Suriye yönetimi Asi Nehri'ni de sınır aşan su olarak görmemektedir. Böylece suyun büyük bölümünden yararlanmaktadır. 1950'li yıllarda Asi'de 3 milyar 399 milyon m³ akım gerçekleşirken, günümüzde %30 azalma ile 2 milyar 400 milyon m³ akım gerçekleşmektedir. 1939 yılında Türkiye'ye bırakılan su 1 milyar 670 milyon m³ iken %67 azalma ile 529 milyon m³'e düşmüştür. 1950 yılında Türkiye'ye girişte yapılan ölçümde yıllık ortalama akım 50,5 m³/sn iken, 2005'te 16,8 m³/sn'ye düşmüştür. 1975 yılında Asi'nin suları tarımsal sulamaya uygun iken günümüzde ağır metaller ve amonyak kirliliği görülmektedir<ref name=korkmaz/>.
==Kaynakça==
Satır 22 ⟶ 38:
{{commonscat|Orontes River}}
<!--
| |||