Karadağ: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Kirkurdu (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
141. satır:
{{ana|Karadağ tarihi}}
[[Dosya:Montenegro1913.png|thumb|sol|1913’te Karadağ]]
Karadağ'ın eski halkı [[Arnavutlar]]dan oluşur. VII. yüzyılda İmparator Herakliyus zamanında, [[Sırplar]] da oraya yerleştirilmiştir. Osmanlılar, Rumeli'ye geçip fetihlere giriştikleri sıralarda Karadağ, [[Venedik Cumhuriyeti]]'nin tabiiyetinde idi. [[Osmanlı Devleti]]'nin Karadağ'daki fetihleri Sultan I. Murad dönemine rastlar. Zira ilk Osmanlı-Karadağ çatışması da I. Murat döneminde yaşanmıştır. İkinci Osmanlı-Karadağ çatışması Sultan I. Bayezid döneminde olmuştur. Bu seferde Osmanlı kuvvetleri [[Üsküp]]'ten çıkıp Zveçan ve Yeleç üzerinden Lim ve Tara nehirlerine kadar ulaşmıştır. Osmanlı Devleti'nin Karadağ'daki asıl fetihleri ise Fatih Sultan Mehmet döneminde olmuştur. Aslında Osmanlı Karadağ'ı tam olarak hakimiyetine almadı. Fatih, Karadağ'a bir nevi özerklik statüsü verdi ve bu durum Karadağlılar tarafından 1878 yılında Osmanlı'dan ayrılana kadar kullanıldı. Karadağlılar Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine girişinden itibaren çok sayıda isyan çıkartmışlardır. Örneğin 1711, 1712, 1714 isyanlarını çıkartmışlardır. Bununla birlikte Hersek isyanına da destek vermişlerdir.<ref>Abidin Temizer, "Osmanlı-Karadağ Sınır Anlaşmazlıkları ve Çözümü (1878-1913) Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 19 Mayıs Üniversitesi, Samsun 2007"</ref>
 
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya'nın yanında yer alan Karadağ, Osmanlı ordusunun önemli bir kısmını Balkanlarda meşgul etmiş ve savaşın Rusya lehine dönmesinde büyük bir etken olmuştur. Savaş sonrası imzalanan Ayastefanos ve hemen ardından Berlin Antlaşması'yla bağımsızlığını kazanan Karadağ, böylece devletler platformunda yerini almıştır. Bağımsızlığını kazanmasının ardından onu ilk tanıyan Osmanlı Devleti olmuştur. Bağımsızlıkla birlikte Osmanlı Devleti ile diplomatik ilişkiler hız kazanmış ve çok önemli aşamalar kaydedilmiştir. Bu dönemde iki devlet ilişkilerinin iyi bir düzeye gelmesinde, hiç şüphesiz II. Abdülhamid'in Balkan politikasında sergilediği tavrın önemli bir rolü vardır. [http://tr.wikipedia.org/wiki/I._Nikola|Prens Nikola Petroviç] ile yakın dostluğu, iki devletin politikalarına da yansımıştır. ıı. Abdülhamid döneminde, 30 yılı aşkın bir süre, küçük sınır çatışmalarını bir kenara bırakılırsa, iki devlet arasında barışın hakim olduğu bir süreç göze çarpmaktadır. İlki 1883 ve ikincisi 1899 yıllarında olmak üzere Karadağ Prensi Nikola, Sultan Abdülhamid'in davetlisi olarak İstanbul'a gelmiş, törenlerle karşılanarak şaşaalı gösterilerle ağırlanmıştır.<ref>Uğur Özcan, [http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Yayinlar&KitapNo=989 II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri],Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013 ISBN 978-975-16-2527-4</ref>.
 
II. Abdülhamid döneminde İstanbul Büyükçekmece başta olmak üzere Zonguldak Ereğli gibi yerlerde, taş işçisi, kuyucu, maden işçisi, bekçilik vb. iş kollarında çalışan Karadağlıların sayısında artış görülmüştür. Bunun yanında İstanbul'daki okullarda bizzat Abdülhamid'in bursuyla okuyan Müslüman ve Hristiyan Karadağlıların sayısı önemli bir seviyeye ulaşmıştır.<ref>Uğur Özcan, [http://www.motifakademi.com/components/articles/articles/show/2046EVA122515090113 Sultan Abdülhamid Dönemi Osmanlı Devleti'nde Yabancı İşçiler: Karadağlılar], Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi (Motif Academy Folklore Journal), Yıl: 2012, Cilt 2012, Sayı 2012-2 Balkan Özel Sayısı, s.83-106 ISSN 1308-4445</ref>. Türkiye'de yaşayan Boşnakların önemli bir kısmı 1910'lu yıllarda Karadağ'dan gelmiştir.
 
== Etnik yapı ==
1991 sayımına göre Sırplar, [[Sırbistan-Karadağ]] federasyonunun toplam nüfusun % 69’nu69’unu oluşturmaktaydı. Karadağlılar ise toplam nüfusun % 5’ni5’ini, Karadağ nüfusunun % 62’sini oluşturuyordu. Slav olmayan Arnavut azınlık ülkedeki 2. büyük gruptu ve resmi tahminlere göre toplam nüfusa oranları % 17’ydi17’siydi.
 
1965’ten sonra Sırbistan ve Karadağ’dan gelişmiş Avrupa ülkelerine ve Kuzey Amerika’ya sürekli göç yaşanmıştır. Eski Yugoslavya’nın dağılmasını ve [[Hırvatistan]] ile [[Bosna-Hersek]]’teki savaşı takip eden yıllarda göç Sırbistan ve Karadağ’a yönelmiştir. Mülteci sayımı sonucunda 1996 yılı ortalarında 566.200’ü mülteci statüsünde olan 646.000 kişi tespit edilmiştir. 79.700 kişi ise diğer cumhuriyetlerde yaşayan Sırp ve Karadağlılar ya da Yugoslavya’ya mülteci olarak gelip Yugoslav vatandaşlığına geçmiş kişilerdir.
155. satır:
<small>2003 Nüfus Sayımına Göre</small>
 
* [[Podgorica]] (başkent; 169.132)
* [[Nikšić]] (58.212)
* [[Pljevlja]] (21.377)
163. satır:
* [[Cetinje]] ([[Çetine]]) (15.137) <small>Eski krallık başkenti</small>
* [[Budva]] (10.918)
* [[Tivat]] (9.467)
* [[Rožaje]] (9.121)
* [[Dobrota]] (8.169)
* [[Danilovgrad]] (5.208)
* [[Bijela]] (3.748)
* [[İgalo]] (3.754)
* [[Kolašin]] (2.989)
 
181. satır:
 
== Lise ==
Karadağ’da 53 lise bulunmaktadır. Bunlardan 49 devlet okulu, 3 özel okul (2 tane ulusalarsıdıruluslararasıdır) ve 1 devlet – özel okuludur.
 
Liseler bu şekilde ayrılır:
 
1)    Gimnaziya Liseleri
 
2)    Sanat Okulları
 
3)    Meslek Liseleri
 
a) Üç  yıllık  Meslek Liseleri
 
b) Dört yıllık Meslek Liseleri
 
4) İmam Hatip Lisesi ( ‘‘Mehmed Fatih’’ Medresesi )
 
Her yıl 9 bin civarında birinci sınıfta kayıt yaptıran öğrenci vardır. Tüm sınıflarda her yıl 29 bir civarında öğrenci vardır.  Son istatistiğe göre Karadağ’da öğrencilerin %52si erkeklerden, %48 ise kadın cinsiyetinden ibarettir. Karadağ'da Lise Eğitimi zorunlu değildir. Bazı liselerde Türkçe dersi seçmeli ders olarak verilmektedir.
 
== Üniversite ==
207. satır:
Karadağ'daki en popüler sporlar [[futbol]], [[basketbol]], [[su topu]], [[voleybol]] ve [[hentbol]]dur. Ülkedeki diğer önemli sporlar [[boks]], [[atletizm]], [[masa tenisi]] ve [[satranç]]tır.
 
Önceki dönemlerde yani Karadağ, Yugoslavya ülkesinin bir parçasıyken Karadağlı insanlar bu ülkenin milli takımlarında mücadele ediyorlardı. 24 Mart 2007 tarihinde Karadağ tarihinin ilk futbol maçını Macaristan ile Podgorica Stadında oynadı. Bu dostluk maçını Karadağ 2-1'lik skorla kazandı. Karadağ'ın en önemli iki futbol kulübü başkent Podgorica'da kurulmuş olan [[FK Budućnost Podgorica]] ve Nikšić şehrinin [[FK Sutjeska Nikšić]] ekipleridir. Karadağ Ulusal Olimpik Komitesi 2007 yılının haziran ayında [[Uluslararası Olimpiyat Komitesi]]ne üye olarak katılmıştır. Karadağ'ın bağımsız bir ülke olarak katıldığı ilk Olimpiyat Oyunları 2008 tarihinde [[Pekin]]'de yapılan [[2008 Yaz Olimpiyatları]] olmuştur. Ayrıca Karadağ, Sırbistan ile birlikte [[EuroBasket 2005]] turnuvasını sunmuştur.
 
Su topu genellikle ülkenin ulusal sporu olarak lanse edilir. Karadağ, 13 Temmuz 2008 tarihinde İspanya'nın [[Málaga]] kentinde düzenlenen Avrupa Şampiyonasında Sırbistan'ı 5-5 ve 6-5'lik skorlarla yenmiştir. 2009 yılında düzenlenen FINA Erkekler Su Topu Dünya Liginde altın madalya kazanmışlardır. Kotor merkezli su topu ekibi PVK Primorac, 2009 yılında LEN Şampiyonlar Ligi şampiyonu oldu. Karadağ'ın bir numaralı su topu liginde altı takım yer almaktadır. Bu altı takımdan şu dördünün bütçesi bir milyon avrodan fazladır: VK Primorac Kotor, VK Jadran Herceg Novi, VK Budvanska Rivijera Budva ve VK Cattaro. Karadağ'ı [[2008 Olimpiyat Oyunları]]nda temsil eden milli su topu takımı bu Olimpiyat Oyunlarında dördüncü sırayı yer almıştır.
 
[[Londra]]'da düzenlenen [[2012 Olimpiyat Oyunları]]nda Karadağ bayan hentbol takımı, finalde Norveç'e 26-23'lük bir skorla yenilerek gümüş madalya almışlardı. Bu Karadağ'ın ilk Olimpiyat madalyası oldu.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Karadağ" sayfasından alınmıştır