Nadejda Krupskaya: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
İlgili maddeye aktarıldı. Unutmuşuz bunu. |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{Makam sahibi bilgi kutusu
|isim = Nadejda Krupskaya <hr>
|resim = Krupskaja 1890.jpg
|resim_büyüklüğü =
|
|makam = [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] Halk Eğitim Bakan Yardımcısı (1929-1939)
|
|dönemsonu =
|
|sonragelen
|
|makam1
|
|
|
|
|sıra2
|makam2
|dönembaşı2 =
|dönemsonu2
|öncegelen2
|
|sıra3
|
|dönembaşı3
|dönemsonu3
|öncegelen3
|sonragelen3
|doğum_tarihi = {{doğum tarihi|1869|2|26}}
|doğum_yeri = [[Sankt Peterburg|St. Petersburg]], [[Rusya İmparatorluğu]]
|ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1939|2|27|1869|2|26}}
|ölüm_yeri = [[Moskova]], [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]]
|doğum_adı =
|partisi = [[Dosya:Pin of the Flag of CPSU.png|22px]] [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]
|eşi = [[Vladimir Lenin|Vladimir İliç Lenin]] (1898–1924)
|çocukları =
|ilişkiler =
|yaşadığı_yer =
|öğrenim =
|meslek =
|dini = ''Yok'' ([[Ateist]])
|imza =
|takma_adı =
|milliyeti = [[Rus]]
|bağlılığı =
|alanı =
|hizmetyılları =
|rütbesi =
|birimi =
|kumandaettiği =
|savaşları =
|ödüller =
}}
'''Nadejda Konstantinovna Krupskaya''' (Rusça: '''Надежда Константиновна Крупская'''; d. 26 Şubat 1869, [[Sankt Peterburg|St. Petersburg]], [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]] - ö. 27 Şubat 1939, [[Moskova]], [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]), [[Rus]] kadın devrimci. [[Ekim Devrimi]]'nin lideri ve [[Sovyetler Birliği]]'nin kurucusu [[Lenin]]'in eşi. [[Sovyetler Birliği]] Eğitim Halk Komiseri yardımcısı (1929-1939) olarak görev yaptı ve [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] Bilimler Akademisi onursal üyesi oldu. (1931).
==Ailesi==
Eski aristokrat kökenli bir ailede dünyaya geldi. Rus ordusunda teğmen olan babası Konstantin İgnatevich Krupski (1837-1897) Polonya isyanı sırasında Rus subaylar komitesinde görevliyken mürebbiye Elizabeth Vasilyevna Tistrova ( 1843-1915 ) ile evlendi (1863). Konstantin İgnatevich altı yıllık hizmetten sonra devrimci hareketlere katıldığı suçlamasıyla ordudan ihraç edildi. Bundan sonra fabrikalarda ve çeşitli yerlerde çalıştı.
Annesi Elizaveta Vasilyevna Tistrova (1843-1915) ise şehirde yaşayan bir Rus soylusunun kızıydı. Elizeveta Vasilyevna St.Petersburg Bestujev Yüksek Okulu’ndan mezun oldu ve öğretmen oldu.
==Biyografi==
Nadya, aristokrat kökenli, eğitimli bir ailede dünyaya gelmişti, fakat artık pek de iyi geliri olmayan bir ailede alt sınıf koşullarında yetişti. Yoksulların yaşam koşullarına aşina olması onun devrimci hareketlerinde etkili oldu.
Nadya 1887’de [[St.Petersburg]]’ta Kız Lisesi (Gymnasium)'nden altın madalya ile mezun oldu. Okuldan arkadaşı olan Ariadne Tyrkova Nadya’yı uzun boylu, sakin ve sadece dersleriyle ilgilenen bir kız olarak tarif etmişti. Nadejda, [[Lenin]] ile tanışana kadar hiç kimseye yakınlık göstermemişti.
1889 yılında [[St.Petersburg]] Bestujev Yüksek Okulu’na kaydoldu. Babasının ölümünden sonra Krupskaya ve annesi geçimlerini sağlayabilmek için özel dersler verdi . Krupskaya genç yaştan itibaren eğitimle ilgilendiğini ifade etmişti . Eğitim konusunda özellikle [[Tolstoy]]’un teorilerine önem veriyordu. Bir pedagog olarak öğrencilerin kişisel gelişimlerine önem veren Nadejda özellikle öğretmen-öğrenci ilişkisinin eğitimdeki önemine dikkat çekti. Krupskaya’nın [[Tolstoy]]’un eserlerinden faydalanarak geliştirdiği teorilerin [[Sovyet]] eğitim sisteminin gelişiminde büyük katkısı oldu.
Okuldan mezun olduktan sonra politika ve eğitim konularında pek çok tartışma ortamına katıldı. Bu ortamlarda Marksist ideolojiyle tanıştı ve sefalete karşı daha iyi, adil bir yaşam için [[Marksizm]]’in gerekliliğini savunmaya başladı. [[Marksist]] eserleri inceledi. Fakat Çar hükümeti bu tür eserleri yasakladığı için bunlara ulaşmak pek de kolay olmuyordu. Nadya da herkes gibi bu kitaplara devrimciler sayesinde ve yeraltı kütüphanelerinde ulaşma imkanı buluyordu.
==Lenin ile evliliği==
1894 yılında [[St. Petersburg]]'da [[Marksist]] bir öğrenci çevresinde işçileri eğitirken Lenin'le tanıştı. Lenin o dönemde avukat olarak M. F. Wolkenstein avukatlık bürosunda çalışıyordu. Birlikte politik toplantıları ziyaret etmeye başladılar. 1896 yılında Krupskaya "yasadışı ajitasyon" nedeniyle iki yıl hapse mahkûm edildi. Mahkûmiyeti 6 ay hapis ve 3 yıl sürgün cezasına dönüştürüldü. Oldukça kötü iklim koşullarının olduğu [[Ufa]]'ya gönderildi. Ulyanov'un eşi olarak sürgününü [[Şusenskoye]]'de tamamlamaya yönelik başvuruda bulundu. Oysa Ulyanov [[Sibirya]]'ya sürgüne gitmeden önce Krupskaya'nın evlenme teklifini kabul etmemişti. Krupskaya'nın başvurusu Ulyanov'la hemen evlenmesi ve Ulyanov'un sürgün süresi bittikten sonra Ufa'ya dönmesi koşuluyla kabul edildi. Bunun üzerine annesi Elizaveta Krupskaya ile birlikte Sibirya'ya giden Krupskaya, orada 1898'de kilise töreniyle Ulyanov'la evlendi. Hükümetin verdiği günlük 17 kapek parayla geçimlerini sağladılar ve 16 yaşındaki Pasha Jashenko'yu ev işlerini görmek üzere yanlarına aldılar. Serbest kaldıktan sonra 1901 yılında [[Lenin]] ile birlikte Münih’e gitti. Burada [[İskra]] gazetesinde sekreter olarak görev yaptı. Bir süre sonra Londra’ya gittiler.
Krupskaya lüksten nefret eden, gereksiz harcamalardan kaçınan mütevazi bir kişiliğe sahipti. [[Basedow hastalığı]]na ( toksik guatr) yakalanmıştı. Çocuğunun olmamasının sebebinin bu hastalık olduğu belirtilmektedir. Krupskaya [[Lenin]]’i anlattığı kitabında O'nun çok iyi bir eş olduğunu, hastalandığı dönemlerde kendisine her açıdan destek olduğunu, ev işlerinde kendisine yardımcı olmaktan hiç çekinmediğini söylemiştir.
== Siyasi kariyeri==
Krupskaya siyasi hayatta aktif olarak yer aldı. Londra'da [[RSDİP]] Kongresi'nin hazırlanması ve yürütülmesinde görev aldı. 1905 yılında [[RSDİP]] Merkez Komitesi sekreteri oldu. 1903 yılında [[Lenin]] ile birlikte Rusya’ya dönseler de 1905 yılındaki başarısız devrim girişiminden sonra Fransa’ya gittiler. Krupskaya Paris’te Longjumeau Parti Okulu'nda öğretmen olarak çalıştı. [[Lenin]]’in sekreteri olarak [[Rusya]]’daki parti örgütleriyle bağlantı kurulmasında ona yardımcı oldu. [[Bolşevik]] basında aktif rol aldı.
1917 [[Ekim Devrimi]]'nden sonra , Eğitim Halk Komiserliği’nde çalışmaya başladı. 1920’de Eğitim Komitesi başkanı oldu. 1929 yılından ölümüne kadar ise Eğitim Halk Komiserliği ( bakanlık) yardımcısı olarak görev yaptı.
Krupskaya özellikle [[proleter]] gençlik hareketinin örgütlenmesiyle ilgilendi. Genç neslin hem temel ve teorik, hem de pratik eğitim almalarında ve sağlıklı gelişimlerinde etkili olacak [[Komsomol]] ve [[Pioner]] örgütlerinin kurulmasına öncülük etti. [[Pionerskaya Pravda]] adlı Sovyet çocuk gazetesinin de kurucuları arasında yer aldı ve bu gazetede çocuklara yönelik pek çok makale yazdı. [[Sovyet]] eğitim sisteminin gelişimi ve kütüphaneciliğin yaygınlaşmasında da birincil öneme sahip kişi oldu.
1920 yılında Eğitim Halk Komiserliği Merkez Siyasi Eğitim Komitesi Başkanı seçildi. Bu görevi sırasında “Çocukların dostu olan bir toplum” oluşturulması kampanyası başlattı. Öncü çocuk birliği olan [[Pioner]]’i kurarak izciliğin görev ve sorumluluklarını, çocukların gelişimindeki önemini belirledi. Çocukların komünist felsefenin ilkeleriyle gelişimi konusunda çalışmalar yaptı.
[[Lenin]]'in ölümünden sonra XIV. Parti Kongresi'nde [[Stalin]]'e karşı muhalefeti destekledi. Ancak daha sonra Merkez Komitesi plenumunda konuşarak muhalif cepheden ayrıldığını belirtti.
1924 yılında [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]] Merkez Komitesi üyesi , 1927 yılında Merkez Komite Denetim Komisyonu üyesi , 1931 yılında da [[Yüksek Sovyet]] meclisi üyesi olarak siyasi faaliyetlerde bulundu.
==Sovyet eğitimi ve kütüphanecilik konusundaki çalışmaları==
Krupskaya çarlık döneminde 5 yıl eğitimci olarak çalışmıştı. İşçiler için akşam dersleri veren bir fabrikanın sınıfında çalıştı. Yasal olarak okuma-yazma ve aritmetik dersleri veriyordu, fakat işçiler arasında devrimci fikirlerin yayılmasında da etkili oldu. Bulunduğu bölgede 30 bin fabrika işçisi daha iyi ücret için greve gidince Krupskaya ve diğer eğitimciler görevden alındı.
Krupskaya, [[Sovyet]] kamu eğitim sisteminin en önemli kurucusu oldu ve yeni eğitim sisteminin temel görevlerinin belirlenmesine katkıda bulundu. Gençlik örgütü ve eğitim sorunları ile ilgili pek çok kitap ve makale yazdı.
Çarlık dönemindeki imkansızlıkları bilen Krupskaya [[Sovyet]] eğitimcilerin çok büyük ve zor sorumluluklarının olduğunun farkındaydı. Çarlık döneminde Rus arşivine ve kısıtlı sayıdaki kütüphanelere sadece belirli üyeler girebiliyordu. Bunlar soylular ya da yüksek dereceli memurlardı. Ayrıca kütüphanelerde bulunan eserler genelde Ortodoks edebiyata yönelikti. Dolayısıyla okur-yazar oranı da oldukça düşüktü. Krupskaya [[Sovyetler Birliği]]’nde kütüphaneciliğin de yaygınlaştırılması çalışmalarını başlattı, eğitim ve kültür seviyesini hızla yükseltebilmek için halkın kitaplara ücretsiz ve kolay ulaşabilmesi gerektiğini belirtti. Bu amaçla kitap ve kütüphane için daha fazla fon ayrılması için çaba gösterdi.
Krupskaya [[Lenin]] hakkında çok sayıda eser yazdı. [[Komünist]] eğitim, pedagoji ve tarih konusunda çalışmalar yaptı. [[Penza]]’da [[Lermontov]] ve [[Belinski]] müzelerini açtı. [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]’nin daha pek çok yerinde müze açılmasını sağladı.
1930 yılında Merkez Komitede yaptığı konuşmada sınıf mücadelesinin güçlendirilmesi gerektiğini belirtti. İdari-komuta sisteminin kurulmasına karşı direniş gösterdi. Parti ve işletmelerde daha demokratik bir idari sistemin uygulanması gerektiğini savundu. Çarlık döneminden kalma çocuk işçiliği ve çocukların sömürülmesine karşı şiddetle mücadele etti.
Ölene kadar [[SBKP]] Merkez Yürütme Kurulu ve Merkez Komitesi üyesi olarak görev aldı. Basın çalışmalarını sürdürdü. 1937'de [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] [[Yüksek Sovyet]]i başkan yardımcısı seçildi. Pedagojik Bilimler doktora ünvanını aldı . [[Josef Stalin|Yosif Stalin]]’in sert politikasına destek vermemekle birlikte [[Sovyetler Birliği]]’nin kalkınmasındaki rolünü kabul etti.
Nadejda Konstantinovna 27 Şubat 1939'da [[Moskova]]'da öldü.
Sovyet yönetimi Krupskaya'nın onuruna bir [[astroit|astroide]] adını verdi. ([[2071 Nadezhda]]).
Parti içinde kod adı '''balık''' olan ve yeraltı mücadelesinde görünmeyen mürekkeple şifreli mektuplar yazmak konusunda uzmanlaşmış olan Krupskaya'ya Lenin '''benim küçük ringa balığım''' diye seslenirdi.
Otobiyografisi'nde kendi yaşamını şöyle özetler:
:''"Bir gün, öğrencilerin politik tartışmalarına tesadüfen katılmıştım. Bu olayla gözlerimi açtım. Kurslara gitmekten vazgeçip, Marksist eserleri okumaya başladım. Yaşamı, sadece işçilerin devrimci eyleminin değiştirebileceğini kavradım... 1917’yi kapitalizmin ölüm saati olarak düşündüm. Aynı şeyi Sovyetler'in 2. Kongresi'nde toprağın ve üretim araçlarının mülkiyetinin halka verildiği zaman da düşünmüştüm. Nihai amacın başarılmasından önce, daha kaç adım atılması gerekiyordu? Son adımı görecek kadar yaşayabilecek miydim? Önemli olan bunu düşlemek ve bilmek değil, tersine bu düşün gerçekleşmesinin olanaklı ve elimizde olmasıydı. Onun gerçekleşmesini önleyebilecek hiçbir gücün olmadığı herkesçe açıktı. Kapitalizm can çekişiyordu. (...) Lenin 1894’de Petersburg’a geldiğinde, çalışmalar daha bir canlılık kazandı ve örgüt daha güçlü bir hale geldi. Lenin’le aynı bölgede çalıştık ve hemen arkadaş olduk... Sürgünde Lenin’le evlendim. Ondan sonraki yaşamım, onun damgasını taşır. Ona çalışmalarında yapabileceğim yardımın en iyisini yaptığıma inanıyorum... İşçi sınıfının güçlenmesini, partinin büyümesini, dünyadaki en büyük devrime hazırlanmasını, yeni sosyalist bir sistemin doğuşunu, tamamen yeniden kurulan bir yaşamı görmek kaderimmiş. Hiç çocuğum olmadığı için üzülmüştüm, kendimin olmasa da şimdi birçok çocuğum -Genç Komünistler Birliği üyeleri ve genç öncüler- var. Hepsi Leninist olmak istiyor. Otobiyografimi yazmamı genç öncüler istemişti. Otobiyografimi onlara, sevgili çocuklarıma adıyorum."''
== Okumalar ==
=== Lenin ve Halk Eğitimi ===
Nadejda Krupskaya tarafından yazılan eser. Kitapta [[Vladimir Lenin]]'den alıntılar yapan Krupskaya, [[sosyalizm]] döneminde [[halk eğitimi]]nin nasıl olacağı yönünde bilgiler vermekte, bununla birlikte [[kapitalist]] toplumlarda eğitimin zorunlu olarak herkese ulaşamadığından bahsetmektedir.<ref>Krupskaya N, ''Lenin ve Halk Eğitimi'', Evrensel Basım Yayın, 2013, ISBN 9786955315436</ref>
Eser iki bölümden oluşmaktadır. "Lenin ve Halk Eğitiminin Sorunları" adını taşıyan birinci bölüm; "Lenin ve Halk eğitim Sorunları" adıyla 1924 yılında [[Viyana]]'da kitapçık olarak basılıp dağıtılan Almanca metinden,<ref>[http://lunacharsky.newgod.su/lib/o-vospitanii-i-obrazovanii/vladimir-ilich-i-narodnoe-prosveshenie Владимир Ильич и народное просвещение], {{ru icon}} Erişim tarihi: 25 Kasım 2016.</ref> ikinci bölüm ise 1959 yılında [[Leipzig]]'te basılan "Genel Eğitim Veren Politeknik Okul Üzerine" adlı kitapçıkta yer alan makalelerden oluşur. İkinci bölümü oluşturan 6 makalenin isimleri şöyledir;<ref>Shapovalenko, S. G. E. (Ed.). (1963). Polytechnical Education in the USSR, No. 3-4.</ref>
Satır 43 ⟶ 123:
[[Sovyetler Birliği]]'nde halk eğitimi konularından sorumlu olan<ref>[https://www.evrensel.net/haber/291774/egitim-mimari-bir-sosyalist-kadin-krupskaya Eğitim mimarı bir sosyalist kadın: KRUPSKAYA], 1 Ekim 2016, Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.</ref><ref>M. S. Skatkin, G.j S. Cov’janov. [http://www.ibe.unesco.org/sites/default/files/krupskae.pdf Nadezhda Krupskaya], Paris, UNESCO: International Bureau of Education, vol. XXIV, no. 1/2, 1994, s. 49-60. Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.</ref> ve eğitim konularını kapsayan konularda 150'den fazla makalesi bulunan<ref>[https://books.google.com.tr/books?id=siWoBQAAQBAJ&pg=PA27&lpg=PA27&dq=krupskaya+Polytechnic+Training&source=bl&ots=rfXwkbMLLt&sig=2ldHMpjRPgSsDJWjPHzpuYzQSi8&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwi8l-_cusfQAhXlCpoKHUdiAZgQ6AEIJDAB#v=onepage&q=krupskaya%20Polytechnic%20Training&f=false Education in the USSR: International Studies in Education and Social Change], Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.</ref> Nadezhda Krupskaya, bu esere konu olan makalelerinde halk eğitimi ve politeknik eğitime dair konulardaki farklı yönleri ve bu eğitimlerdeki detaylarını konu almakta, bununla birlikte sosyalist toplumun inşasında pedagojik eğitim, aydınlanma, yeni nesillerin eğitilmesi ve yetiştirilmesi çalışmalarını anlatmıştır. Kitap, halk eğitiminin önemini vurgularken, [[Karl Marx]], [[Friedrich Engels]] ve [[Vladimir Lenin]]'in halk eğitimine dair düşüncelerini de aktarmıştır.<ref>[http://www.milliyetsanat.com/vitrindekiler/kitap/lenin-ve-halk-egitimi/656 Milliyet Sanat - Lenin ve Halk Eğitimi], Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.</ref>
=== Diğer yayınlar ===
* Krupskaya, N. (1995) İşte Lenin!. İstanbul: İnter Yayınları. ISBN 975-7349-35-6
* Krupskaya, N. (1995) Lenin'den Anılar. İstanbul: İnter Yayınları. ISBN 975-7349-31-3
* Krupskaya, N. (1979) Eğitim Üzerine. Ankara: Ser Yayınevi.
* Krupskaya, N.; Pieck, W; Zetkin, K. (1996) Kadın Sorunu Üzerine Seçme Yazılar. Clara Zetkin Üzerine. İstanbul: İnter Yayınları. ISBN 975-7349-41-0
* Dridzo, Vera (2008) Nadejda Konstantinovna.Çeviren ve Hazırlayan Zeynep Ceren Pehlivan. Belge Yayınevi ISBN 975-344-391-9.
==Ayrıca bakınız==
*[[Inessa Armand]]
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/RUSkrupskaya.htm Nadezhda Krupskaya]
* [http://www.marxists.org/archive/krupskaya/index.htm Krupskaya Internet Archive]
==
{{kaynakça}}
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:Rus eğitimciler]]
[[Kategori:Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]
[[Kategori:Rus devrimciler]]
[[Kategori:SSCB Bilimler Akademisi'nin şeref üyeleri]]
[[Kategori:SSCB Bilimler Akademisi'nin asil üyeleri]]
| |||