|
|çatışma = Bakü Muharebesi
|parçası = [[Kafkasya Cephesi]]
|resim = [[Dosya:Bakuoil.jpg|230px]]
|başlık = Muharebe sırasında top atışına tutulan petrol kuyuları.
|tarih = 26 Ağustos – 14 Eylül 1918<ref name="caven"/>
{{Başlık genişlet}}
[[30 Mart]] - [[3 Nisan]] 1918 tarihleri arasında [[Bakü]] şehri ve civarında [[Bakü Sovyeti]] ve [[Ermeni Devrimci Federasyonu]] kuvvetlerinin [[Müsavat Partisi]] ve [[Kafkas Süvari Tümeni]] (''Dikaya Diviziya'') arasında çatışmalar meydana gelmiştir. Çatışma sırasında [[Azeriler|Azeri]] sivillere yönelik katliam yaşanmış, olayın sonucunda Azeri ve diğer müslüman halklardan 3.000 - 12.000 kişinin öldürüldüğü aktarılmıştır. [[Lionel Dunsterville]] komutanlığındaki seçkin<ref>[http://www.amazon.com/ADVENTURES-DUNSTERFORCE-Major-General-L-Dunsterville/dp/1847347827 General L.C.Dunsterville'in yazdığı Advertures of Dunsterforce kitabı]</ref> birliklerden oluşan (daha sonra [[Dunsterforce]] olarak adlandırılan) İngiliz kuvveti Ermenilerle müttefik olmuştur.
=== Batum Antlaşması ===
Türk ordusunun [[Azerbaycan]]'ı kurtarma harekâtının hukuki temeli [[Batum Antlaşması]] ile geçerlik kazanmıştır. [[4 Haziran]] 1918 tarihinde [[Azerbaycan Milli Şurası]] ile Osmanlı Devleti arasında siyasi, hukuki, ticari ve askeri konulardan dost ilişkilerde bulunma maksadı ile antlaşma yapılmıştır.<ref>Anlaşmanın Rusça metni için bkz:Azerbaycanskaya Demokraticeskaya Respublika(1918-1920) Vneşnaya Politika(Dokumentı i materyalı), Bakü, 1998, s.14-17.</ref> Bu anlaşmanın 4. maddesine istinaden o tarihte [[Batum]]'da bulunan Azerbaycan Heyeti Osmanlı Hükümetinden askeri yardım isteğinde bulunmuştur.<ref>M.E.Resulzade, ''Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyeti Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti'', İstanbul, 1990, s.47.</ref> [[Enver Paşa]]'nın kardeşi [[Nuri Killigil|Nuri Paşa]]'nın büyük çabasıyla kurulan [[Kafkas İslam Ordusu]], daha sonra [[Filistin Cephesi]]nden getirilen 106. ve 107. piyade ve 56. topçu alayları ile takviye edilmiştir.<ref>''I Dünya Muharebesinde Osmanlı Ordusunun Kafkas Harekâtı, ''''Azerbaycan Milli Ordusunun yaratılması ve Azerbaycan'ın İstiklâlini kazanması'', Bakü, 1998, s.20-22.</ref>
== Muharebe ==
{{Başlık genişlet}}
Osmanlı Ordusu'nun esas harekât istikameti [[Nahcivan]] üzerinden Güney Azerbaycan topraklarına girmek idi.Burdaki amaç İngilizlerin [[Tebriz]]'e girişini engellemek olmuştur.Bu görevin üstesinden başarıya gelen [[Irak]] cephesinde bulunan 6. Ordu'ya bağlı [[Ali İhsan Sabis]] Paşa komutasındaki 4.kolordu birlikleri kuzeye ilerleyerek [[8 Haziran]] 1918'de Tebriz'i ele geçirmiştir. Daha sonra Ermeni kontrolündeki [[Hoy]] üzerine ve oradan da [[Karabağ]]'a yürüyerek bir nevi Kuzey Azerbaycan'la Güney Azerbaycan'ı birleştirmişlerdi.<ref>Mehmet Saray, ''Türk-İran ilişkileri'', Ankara, 1999, s.47.</ref> Bu dönemde Azerbaycan halkı Osmanlı ordusundan büyük beklenti içerisinde olmuştur.<ref>Nizamettin Ok, ''Kafkas Seferimiz 1918'de Milli İrade'', İstanbul, 1977, s.12-13.</ref>
Bakü'nün [[Enver Paşa]] açısından [[Türkistan]]'a açılan kapı olarak da önemi vardı. Bu dönemde [[Kazan, Tataristan|Kazan]] Türkleri'nin "Millî İdare" reisi [[Sadri Maksudi]] Bey, [[10 Mayıs]] 1918 tarihinde Moskova Büyükelçisi Galip Kemal Bey'i ziyaretinde Türkistan'ın birinci kapısı olan Bakü'nün hemen ele geçirilmesinin öneminden bahsetmiştir.<ref>[[Akdes Nimet Kurat]], ''Türkiye ve Rusya'', Ankara, 1970, s.527.</ref>
== Muharebe sonrası ==
|
