Kara Ahmed Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
k Çalışma şablonu çıkarıldı
düzeltme AWB ile
19. satır:
=== Sadrazamlıktan önce ===
 
Arnavut asılıdır. "Ahmed Paşa Külliyesi" vakifiyesinde babasının adı Abdülmuîn olarak verilmiştir. <ref name="sicilliosmani">Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar), "Ahmed Paşa (Kara)" (1996), ''Sicill-i Osmani'', C.I say. 198-199, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 Online: [[http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]</ref> <ref name="yasamyapit"> Uluçam, Müjdat, "Ahmed Paşa (Kara)", (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.149 ISBN 975-08-0072-9</ref><ref name="TDV"> Emecen, Feridun, "Kara Ahmed Paşa" (2001) ''Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:24 Sayfa:357-358'' İstanbul:TDV Yayınları. Online:[[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c24/c240224.pdf]]</ref>
 
Devsirme olarak Istanbul'a getirilmis ve Topkapi Sarayi'nda [[Enderun]]'da yetişmiştir. Kapıcıbaşı olarak çıkma yapmıştır. Sonra [[Yeniçeri ağası]] olarak atanmıştır. <ref>Yeniceri agaligina atanma tarihi tartismalidir. Bu tarih "Sicill-i Osmani'de bu 1530 <ref name="sicilliosmani"/>, "Osmanlilar Ansiklopedisi".nde 1521 <ref name="yasamyapit"/> olarak verilmistir. Emecen TDV Islam Ansiklopedisi'nde Irakeyn Seferi’nde Bağdat önlerine gelindiğinde Kasım 1534de yeniceri agasi oldugunu iddia etmektedir.<ref name="TDV" /></ref> 1537'de "Korfu Seferi"ne yeniceri agasi olarak katilmistir. 1538'de "Bugdan Seferi"'nde de yeniceri agasi olarak Kirim Hani'nin ordusu yaninda harekat yapmistir. <ref name="yasamyapit"/> <ref name="TDV"/>.
 
1541'de Sadrazam [[Lütfi Pasa]]'nin azledilmesinden sonra Rumeli Beylerbeyliğine gönderildi <ref name="sicilliosmani"/>.<ref name="TDV"/>. Ayni yil Rumeli Beylerbeyi olarak bir Avusturya ordusu tarafindan kusatilmis olan [[Peşte]]'yi kusatmadan kurtarmak icin yapilan "Macaristan Seferi";ne katildi. Peste kusatmadan kurtarildiktan sonra [[Valpovo|Valpo]] ve [[Siklós]] kalelerini elegecirmede buyuk rol oynadi. Takiben [[Estergon Kalesi]] ve [[Székesfehérvár|İstolni-Belgrad Kalesi'nin]] 22 Haziran - 4 Eylül 1543'de. kusatilip fethedilmelerinde hazir bulundu. Bu harekatta gosterdigi ustun basari nedeniyle ucuncu vezirlik unvani verildi. <ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapit"/><ref name="TDV"/>
 
1548 yilinda [[I. Selim]]'in kızı [[Fatma Sultan (I. Selim'in kızı)|Fatma Sultan]] ile evlenmesinin ardından ikinci vezirlik unvani verildi. O yil padisah Kanuni Sultan Suleyman Safavi [[I. Tahmasp|Sah Tahmap'in]] kardesi olan [[Elkas Mirza]]’nın Osmanlilara siginmasini fırsat bilip Safavi İran ile harbe karar verdi. Ikinci vezir Kara Ahmed Pasa Iran serdarligi gorevine getirildi. Padisah ve ordu 29 Mart 1548 günü İstanbul’dan hareket etti. Serdar olan Kara Ahmed Pasa önden yeniçeri ve sipahilerle hareket ederek [[Erzincan]]’a Safavi Şah [[Tahmasb]]’ın üzerine yürüdü. Burada Şah Tahmasb’ın geri çekildiği haberi geldi. Kara Ahmed Pasa emrindeki gucler ile Safavilerin geride kalan ordusu arasinda [[Kemah]], Erzincan'da yapilan muharebede Kara Ahmed Pasa ordusu büyük bir galibiyet kazandi. Ana Osmanli ordusu [[Hoy]]'a varinca Sah Tahmasp [[Kazvin]]'e cekildi ve Osmanli ordusu 27 Temmuz'da [[Tebriz]]'i fethetti. Tebriz'de beş gün kalan Sultan daha once kustaiip alinamaya [[Van]] kalesi uzerine gecti. Bu kale kusatilip 10 gun suren muhasaradan sonra 25 Ağustos’ 1548de ele gecirildi, Sultan Suleyman Van'dan [[Diyarbakır]]’a, sonra da [[Halep]]’e geçti ve 1548/49 kışıni ordusu ile orada geçirdi. 1549 ilkbaharinda askeri kampanya yine basladi. İkinci vezir olan Kara Ahmed Paşa Gürcistan'a sefere gönderildi. Kara Ahmed Pasa bu "Gurcistan SeferI"'nde once 25 Ağustos 1549'da [[Erzerum]]'a gecti. Oradan gectigi [[Tortum]] kalesini 2 gun suren kusatmadan sonra 11 Eylul'da eline gecirdi. Takiben Nikhak’ kalesini ve Akçakale’yi aldi. [[Coruh Nehri]] vadisinde buluna Kamhis, Peneskerd, Anzov, Pertekre kaleleri fethedildi ve burada yeni bir Osmanli Sancak beyligi kuruldu. Berakan, Gömge, Perak, Gemele, Samagar, Ahadır kaleleri ve mevkileri fethetti.<ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapit"/><ref name="TDV"/>
 
1547'de Avuustrya ile imzalanan baris antlasmasi bozuldu. 1551'de Rumeli Beylerbeyi [[Sokullu Mehmed Pasa]] serdarligi altinda Edel'e bir sefer duzenlendi. Bu seferde basarilara olamakl beraber [[Temesvar]] kustamasiz basarisiz oldu ve ordu geri cekildi. Bunun uzerine Kara Ahmed Pasa'ya 1552'de Macaristan serdarligi verildi. 10 Temmuz 1551'de başlayan ve 19 Ekim 1552 tarihinde sona eren bu Erdel Seferi'nde Erdel'n kontrol edilmesi hedeflenmisti. Kra Ahmed Pasa once [[Temeşvar Kuşatması (1552)| Temeşvar Kusatmasi]]'ni baslatti. Bu kale Avusturyali Losanczy tarafından savunulmakta idi ve kale gayet mustahkem idi. Kusatma 28 gun surdu ve 26 Temmuz 1552'de kale teslim oldu.
 
Osmanli Muhimme Defteri belgeleri arasinda Kara Ahmed Pasa'nin Istanbul merkeze gonderdigi iki rapor (ariza) bulunmaktadir. Ilk rapora gore kaleyi ele gecirdikten sonra kaleyi savunmak icin diger kalelerden 750 asker getirip kaleye yerlestirdigini bildirmektedir. .Bu kalenin bir beylerbeylik merkezi olmasini tavsiye etmektedir. Ikinci raporda ise bu kalenin kusatilmasindan onceki ve kustolmasi sirsindaki harekat sirasinda 20 kadar kalenin ele gecirildigini ve bunlardan 5 tamesi haric diger kalelerlerinin yiktirildigini ve sadece Lipova Kalesi'nin tamir edildigi bildirilmektedir. Ayni raporda Temasvar fethindne sonra Solnok kalesi uzerine yurunup bu kalenon ele gecirildigi ve ordunun Eğri Kalesi üzerine harekete geçtiğini bildirmektedir.<ref name="TDV"/><ref>(''Mühimme Defteri'', TSMK, Koğuşlar, nr. 888, vr. 346b-347a, 445a-b)</ref> <ref name="TDV"/>
 
Kara Ahmed Pasa sefer ordusu ile Budin Beylerbeyi Ali Paşa’nın tavsiyesiyle uyarak [[Eger|Eğri]] Kalesini de [[Eğri Kuşatması (1552)|kuşattı]] ise de alamadı. 18 Ekimde kusatmayi basarisiz olarak kaldirdi. Sonra sulh yapıp 1553'de Kanuni Sultan Süleyman'in yeni İran Seferine katılmak uzere Istanbul'a dondu.<ref name="TDV"/>
35. satır:
=== Sadrazamlik donemi===
 
Padisah Kanuni Sultan Suleyman Erdel seferi yapilmakta iken Edirne'de Kanuni adini almaya atif veren hazirlatttigi kanunname ile "Sultan Suleyman Kanunnamesi" ile ugrasmakta idi. Fakat Safavilerin sinir ihlalleri haberini alinca yeni bir Iran seferi icin Istanbul'a dondu ve hazirliklara hizla devam edip ordu 28 Agustos'da Iran uzerine Nahcivan Seferi adi verilen askeri sefere cikti. Kara Ahmed Pasa ordusu ile bu sefere istirak icin Erdel'den erismisti. Sadrazam [[Rustem Pasa]] daha once kendine bagli bir ordu ile Anadolu'da ilerlemeye devam etmekte idi. Rustem Pasa buyuk [[Sehzade Mustafa]]'ya karsi [[Hurrem Sultan]]'in hazirladigi komplo planini uygulamaya koydu. Yolda iken padisaha buyuk sehzade Mustafa'nin tahti ele gecirmek icin planlar yaptigini bildiren raporlar gondermisti. Karisi [[Hurrem Sultan]]'in da telkinleri yle birlikte bunlar padisahi buyuk oglundan suphelenmeye ve onu elimine etma karari vermesine yol acti. Sehzade 6 Ekim gunu Konya Ereglisi'nde babasinin sefer ordusuna eristi. Onun otagina vardiginda celledlar tarfindan karsilandi ve dilsiz celletler tarfindna bogularak idam edildi. <ref name="TDV"/>
 
Kapikulu askeri Sehzade Mustafa'nin idamindan cok etkilendiler ve bunu bir cinayaet sayip eyleme gectiler. Bunda kabahatlinin sadrazam Rustem Pasa oldugunu kabullendiler. Bunun haberini hemen alan padisah ayni gun Sadrazam Rustem Pasa'yi azletti ve damadi olan Rustem Pasa'yi Istanbul'a geri gonderdi. Boylece 6 Ekim 1553 gunu ikinci vezir olan Kara Ahmed Pasa'ya sedaret muhuru verilerek o yeni Sadrazam olarak atandi. Bu cok karmasik ve gizemli politik gelismelerin arkasinda ne cesit entrikalarin dondugu hakkinda tarihcilerin pek bilgileri yoktur ama pekcok sorular sormaktadirlar. <ref name="TDV"/>
 
Kapikulu askeri Sehzade Mustafa'nin idamindan cok etkilendiler ve bunu bir cinayaet sayip eyleme gectiler. Bunda kabahatlinin sadrazam Rustem Pasa oldugunu kabullendiler. Bunun haberini hemen alan padisah ayni gun Sadrazam Rustem Pasa'yi azletti ve damadi olan Rustem Pasa'yi Istanbul'a geri gonderdi. Boylece 6 Ekim 1553 gunu ikinci vezir olan Kara Ahmed Pasa'ya sedaret muhuru verilerek o yeni Sadrazam olarak atandi. Bu cok karmasik ve gizemli politik gelismelerin arkasinda ne cesit entrikalarin dondugu hakkinda tarihcilerin pek bilgileri yoktur ama pekcok sorular sormaktadirlar. <ref name="TDV"/>
 
<!--
 
 
.Ornegin Kara Ahmed Paşa’nın bunlarda rolünün ne olldıramamis ve işlerin üstune .gelememistir; kanunları uygulamakta gevşek davranmis; danisma yapmayi ihmal etmis;faydalı bilgi ve nasihatleri dinlememis; değersiz kisilerin sözlerine kulak vermis; Nahcıvan seferinde gerekli askerî tedbirleri almamis ve İsfahan’a kadar tum İran’ın fethi fırsatınin kacirilamasina neden olmustur. f
Satır 52 ⟶ 50:
Gazi, gayretli, herkese haddince riayet eder, insaflı bir zat idi.
</blockquote>
 
 
== Eserleri ==
Satır 74 ⟶ 71:
* Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) ''Osmanlı Devlet Erkânı'', İstanbul:Türkiye Yayınevi.
* Uluçam, Müjdat, "Ahmed Paşa (Kara)", (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.149 ISBN 975-08-0072-9
* Clot, Andre, (Tr.çev.:Ilgaz, Turhan) (1987, 4.bas.:1994), ''Muhteşem Süleyman'', İstanbul:Milliyet Yayınları
 
==Dış bağlantılar==
 
* Emecen, Feridun, "Kara Ahmed Paşa" (2001) ''Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:24 Sayfa:357-358'' İstanbul:TDV Yayınları. Online:[[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c24/c240224.pdf]]
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar), "Ahmed Paşa (Kara)" (1996), ''Sicill-i Osmani'', C.I say. 198-199, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 Online: [[http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]
 
{{başlangıç kutusu}}