Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + nedensiz içerik silinmesi
1. satır:
{{Türk edebiyat tarihi}}
[[Osmanlı Devleti]]'nin en son dönemlerinde eğitim amacıyla [[Avrupa]]'ya, özellikle [[Fransa]]'ya giden gençler oradaki edebiyatta gördükleri yenilikleri ülkeye dönüşlerinde [[Türk edebiyatı]]nda uygulamaya başlamışlardır.
Bu şekilde belli dönemler halinde günümüze kadar süren yeni bir edebiyat başlamıştır. Bu dönemlerden biri de '''Cumhuriyet dönemi edebiyatı'''dır.
 
18. satır:
Cumhuriyet'in ilk 10 yılında [[Kurtuluş Savaşı]]'na katılan halk ve aydınlar, yeni döneme ayak uydurmaya çalışan çıkarcılar ve işbirlikçiler<ref>H. E. Adıvar, Vurun Kahpeye, 1923; R. N. Güntekin, Yeşil Gece, 1928</ref>, batı uygarlığı karşısında geleneksel ahlakın ve yerleşik değerlerin tartışılması<ref>H. E. Adıvar, Sinekli Bakkal, 1926</ref>, toplumdaki değişmelerin, batılılaşmayı yanlış anlamanın yıkıcı etkileri<ref>R.N.Güntekin, Yaprak Dökümü,1930</ref> gibi toplumsal konulara bireysel sorunlar, ruhçözüm deneyleri<ref>Peyami Safa, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu,1930</ref> eklendi. [[Memduh Şevket Esendal|Şevket Esendal]]'ın [[Ayaşlı ve Kiracıları]] (1934) romanı başkent [[Ankara]]'nın Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki yaşamını canlandırıyordu. [[Deniz]] tutkunu olan [[Sait Faik]], kendi yaşadığı [[Burgaz Adası]]'nın [[Rum]] balıkçılarını, kentin küçük insanlarını geniş bir insan sevgisiyle canlandırdı. Öte yandan üretim biçimine, üretim biçiminde değişmenin yaşamı nasıl etkilediğine dikkati çeken ilk yapıt Sadri Ertem'in ''Çıkrıklar Durunca'' (1931) adlı köy romanıdır. [[Sabahattin Ali]], ''[[Kuyucaklı Yusuf]]'' romanıyla 20 yıl kadar sonra gelişecek köy romancılığına öncülük etti. Köylüleri, düşkün kadınları, toplumsal sınıflar arasındaki çelişkileri ele alan [[öykü]]ler kaleme aldı.
 
[[Dosya:InceMemed.jpg|thumb|130px|''[[İnce Memed]]'',[[Yaşar Kemal]]]]''[[İnce Memed]]'' romanında <ref>4 c.1955-1987</ref> [[1930]] yıllarında [[Toros Dağları|Toroslar]]'da yaşayan, suça itilmiş bir eşkıyanın yaşamını konu edinen [[Yaşar Kemal]] bu yöreyi ve [[Çukurova]]'yı tarihsel kökleri, doğası, güncel sorunlarıyla yansıtırken anlatımdaki coşku, betimlemelerindeki renklilikle dikkat çekti. [[Orhan Kemal]], İstanbul'un yoksul kesimlerinde yaşayanları, köyden kente nüfus göçünü, ezilen çocukların, genç kızların serüvenini konu edindi. [[Kemal Tahir]]'in köyü konu edinen romanları<ref>Sığırdere, 1955; Körduman, 1957; Yedi Çınar Yaylası, 1958; Köyün Kamburu, 1962</ref> ve köydeki gelişmelerin geniş bir panoramasını verdi. [[Samim Kocagöz]], [[Necati Cumalı]], [[Fakir Baykurt]] gibi yazarlar roman ve öyküleriyle köy ve kasaba yaşamına tanıklık ettiler.<ref>Bakınız: ''Köy Edebiyatı''</ref> Aynı çevreyi konu edinen [[Bekir Yıldız]], yurtdışında çalışan göçmen işçilerin yaşamını konu edinen yazarlardan oldu. Gerçeklere [[ironi]] ile bakan öykücüler bulunduğu gibi ''(ör; [[Haldun Taner]])'' toplumsal bozuklukları gülmece öyküleri ve romanlarıyla çok geniş bir okur toplulukları önünde tartışan yazarlar ''([[Aziz Nesin]], [[Rıfat Ilgaz]])'' görüldü. Kurtuluş Savaşı'nın ve Cumhuriyet dönemini, toplumcu ve gerçekçi yazarlara karşıt biçimde yorumlayan yazarlar (''[[Tarık Buğra]]'') da oldu.
 
[[Dosya:Orhanpamuk2.jpg|thumb|left|130px|2006 [[Nobel Edebiyat Ödülü]] sahibi Türk yazar [[Orhan Pamuk]].]]Ruhsal çözümlemelere yönelen, biliçaltını sergileyen yazarlar ''([[Yusuf Atılgan]], [[Bilge Karasu]], [[Adnan Özyalçıner]], [[Oğuz Atay]] vs.)'' soyutlamalardan, kara mizahtan yararlandılar; geriye dönüşümlerle, çağrışımlarla beslenen, dilin olanaklarını araştıran denemelere giriştiler. Kadın romancılar ve öykücüler çevreyi, olayları, kişileri konu edinirken ayrıntılara daha çok indiler. Bu yazarlar ([[Nezihe Meriç]], [[Adalet Ağaoğlu]], [[Pınar Kür]], [[Füruzan]], [[Sevgi Soysal]], [[Tomris Uyar]]) bireyin toplumla ilişkisi, toplumsal yapıda ve kültürdeki değişimler, cinsellik gibi konulara yönelirken yerleşik yargılara karşı çıktılar. Hızlı kentleşme, sanayileşme olguları köy edebiyatının ortadan silinmesine yol açarken, kentteki kaynaşmalar, kenar mahalle insanlarının, yoksulların, işçilerin yaşamından çok aydınların, sanatçıların, siyasal eylemlere katılanların toplumsal ve ruhsal dünyalarını, onların tanıklığıyla bireyi ve toplumu konu edinen bir edebiyat gelişti: [[Erhan Bener]], [[Demir Özlü]], [[Selim İleri]], [[Orhan Pamuk]], [[Latife Tekin]], [[Nedim Gürsel]] vs. gibi yazarların roman ve öyküleri.
 
==== Şiir ====