Moğolca: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
k →‎Harfler: Düzeltme, yazış şekli: Türkçe’d → Türkçed (2) AWB ile
434. satır:
==Harfler==
(Buryat, Kalmuk, Moğol alfabeleri birlikte değerlendirildiğinde:)
*'''[[Ə]]''': Moğolcada ayrıca Azerice’de, Tatarca’da, Gagavuzca’da ve Türkmence’de kullanılır. Kısa, kapalı, gırtlaktan gelen ve sert bir E harfidir. Normal E harfine göre daha kısa ve serttir. Ayrıca A ve E arası bir ses olarak öngörülür ('''[[Æ]]'''). Ses ve harf karşılığı olarak Arapça’da ve Almanca’da da bulunur. Türkçede normal e sesinden tam olarak ayırt edilebilmesi günümüzde çok zordur. Azerice’de yoğun olarak kullanılır. İnce bir harf olduğu halde kalın uyumludur. Bu harfi içeren sözcüklerin aslında Büyük Ünlü Uyumuna uymadığı hâlde kulağı tırmalamıyor olması bu nedenledir. Örneğin: ''İncä/İncə''. Türkçe’deTürkçede Selçuk ismi diğer Türk dillerinde “Sälçuk / Səlcuk” olarak, Akçe sözcüğü ise “Akçä / Akçə” olarak yazılır. '''[[Ə]]''' harfi kimi latin alfabelerinde, özellikle el yazılarında '''[[Ǝ|Э]][[ə]]''' biçiminde de kullanılır.
*'''[[Ц]]''': Türkçe’deTürkçede bulunmayan sert bir T harfidir. TS ('''[[Ț|ʦ]]''': '''[[T]]'''+'''[[S]]''') olarak da seslendirilir. Moğolca’da ve Rusça’da, Slav dillerinde, ayrıca Kiril alfabesini kullanan pek çok dilde Ç harfinin türevi olan bir sestir (Latin '''[[Ț]]'''). Gagavuzca’da ve diğer Türk dillerinde Slav kökenli kelimelerde yer alır. Ancak öz Moğolca sözcüklerde de sık sık kullanılır. Örneğin: Moğolcadaki ''Ţag'' sözcüğü (Çağ, “Tsag” okunur), ''Ţeţeg'' (Çiçek, “Tsetseg” gibi okunur).
* '''[[Ң]]''': Moğolcada ayrıca Tatarca’da, Türkmence’de kullanılır. (Şekil benzerliği nedeniyle Türkçedeki '''[[Ⱨ]]''' harfi ile karıştırılmamalıdır.) Gırtlaktan çıkarılan N ve G karışımı bir sestir ('''[[Ň]]''' veya '''[[Ñ]]'''). [[Uniform Türk Alfabesi]]'nde '''[[Ņ]]''' ile gösterilir. Bazen de NG/NĞ olarak öngörülür. Pek çok ağızda N veya Ğ sesine dönüşmüştür. Osmanlıca’daki üç noktalı Kaf-ı Nûni ('''[[ڭ]]''') harfinin karşılığıdır. Örneğin: İç Anadolu’da, özellikle Sivas yöresinde ''Saňa, Baňa, Deňiz'' sözcükleri. Pek çok kaynakta Tengri veya Tengiz olarak yazılan sözcükler aslında ''Teñri'' ve ''Teñiz'' şeklinde okunur.
* '''[[X]]''': Moğolcada ayrıca Tatarca’da Azerice’de ve pek çok dilde yer alan bir harf ve sestir. Boğazdan gelen gırtlaksı bir H sesidir. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Arapçadaki Hı ('''[[خ]]''') harfidir. Azericenin resmi harflerinden birisidir. İç ve Doğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin: ''Baxmax'' (Bakmak) fiilinin okunuşu ''Baḥmaḥ'' şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. ''Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)…'' Bu sesin Türkçedeki kullanımında çoğu zaman birbirlerine çok yakın kaynaklardan çıkan Arapçadaki Ha ('''[[ح]]''') harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Moğolca" sayfasından alınmıştır