Çita: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
By erdo can (mesaj | katkılar) Gerekçe: + kaynak gerektiren bilgi eklentisi |
Çitaların kökeni hakkında kısa bilgi eklemesi |
||
20. satır:
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Acinonyx Jubatus}}
}}
'''Çita''' (''Acinonyx jubatus'') ([[Sanskritçe]]de benekli anlamına gelen ''Çitraka'' sözcüğünden gelir), [[kedigiller]] familyasının ilginç bir üyesi olup, hızlı koşması ile bilinir. Günümüzde türün çoğunluğu Güney ve Doğu [[Afrika]]'da yaşar. Çok küçük bir topluluk da [[İran]]'ın [[Horasan]] bölgesinde yaşamaktadır. 15, 16 ve 17. yüzyıllara ait Padişahların av sahnelerini gösteren minyatürlerde av yapan çitalar görülmektedir. Anadolu ve Ortadoğu’da zoolojik araştırmalar yapan İngiliz araştırmacı Charles Danford' un 1879 yılına ait notlarında Birecik' in güneyinde bir şeyh tarafından kendisine canlı bir çita hediye edildiği belirtilmektedir. Türkiye' de 19. yüzyıla kadar yaşamıştır.
Çita, akrabası Amerika pumalarının soyundan gelmektedir ve pumaların fosil kayıtları Amerika’dan Avrupa’ya ve Avrupa’dan Asya’ya kadar yayılmıştır. Çitalar bu göçleri sırasında, çevresel faktörler sebebiyle sayılarında ani düşüşe neden olan iki büyük engelle karşılaşmıştır.
Bunlardan ilki, 100.000 yıl önce, Son Buzul Çağı civarlarında, sürekli buzullaşma ile yeniden şekillenen ve çitaların Asya’ya doğru göç etmesine ve sonrasında Afrika’ya gitmesine neden olan jeolojik dönemdi. Bu göç, nüfusta azalma ve herkesin kendine özel geniş arazi sınırları belirlemesi nedeniyle oluşan kısıtlı gen akışının ensest eşleşmeyi doğurması ile kesintilere uğramıştı.
İkinci engel ise 10-12.000 yıl önce ortaya çıktı: Çitaların sayısının daha da azalması, günümüz çitalarında gözlemlenen yöresel çeşitliliğin kaybına sebep oldu. Son buzul gerilemesi, çita ve puma gibi büyük memelilerin soylarının aniden tükenmesine neden oldu ve böylece çitalar Kuzey Amerika’dan tamamen kayboldu.<ref>Kryštufek, B. and V. Vohralík. (2001). Mammals of Turkey and Cyprus: Introduction, Checklist, Insectivora. Knjižnica Annales Majora, Koper, Republic of Slovenia.</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = "Anadolu’dan hangi yaban hayvanlar yok oldu?" | url = http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2005/05/07/639311.asp | erişimtarihi = 02.10.2015 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151003091630/http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2005/05/07/639311.asp | arşivtarihi = 3 Ekim 2015}}</ref><ref>Korunan Alanlar ve Yaban Hayatı Yönetimi Çalışma Grubu Raporu, Ormancılık ve Su Şurası 2013, sf:15, Orman ve Su İşleri Bakanlığı</ref><ref>http://arkeofili.com/citalar-simdiki-yuvalari-afrikaya-kuzey-amerikadan-goc-etti/</ref> [[Dosya:Cheetah4.jpg|300px|thumb|left|Erişkin bir çita.]]
Vücudunda benekler ve gözlerinin altından ağzına ve çenesine inen siyah çizgiler vardır. Bu çizgiler güneş ışınlarını çeker ve böylece diğer yırtıcıların aksine günün en sıcak saatlerinde bile daha rahat bir görüş ile avlanabilirler. En bilinen özelliği hızlı koşmasıdır. Dünyanın en hızlı koşan memelisidir.
| |||