Vikipedi

Ulusal Faşist Parti: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.343 değişiklik
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.343 değişiklik
Değişiklik özeti yok
3. satır:
| colorcode = black
| kısaltma = PNF
| amblem = [[Dosya:National Fascist Party logo.svg|150px120px|Parti amblemi]]
| genel başkanı = [[Benito Mussolini]]
| genel sekreteri =
| kurucusu = [[Benito Mussolini]]
| slogan = "''Credere, Obbedire, Combattere''"<br />(İnan, İtaat Et, Dövüş)
| slogan =
| kuruluş = 9 Kasım 1921
| kapanış = 27 Temmuz 1943
| birleşme = İtalyan Milliyetçi Derneği <small>(1923)</small>
| öncülü = [[Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı]]
| ardılı = [[Cumhuriyetçi Faşist Parti]]
| merkez = ''Palazzo della Farnesina''<br />Via della Lungara, 230<br />[[Roma]], [[İtalya]]
| gazete = ''[[Il Popolo d'Italia]]''
| kol1_başlık = Silahlı kanadı
| kol1 = ''[[Kara Gömlekliler|Milizia Volontaria per la Sicurezza Nazionale]]''
| kol2_başlık = Sendika kolu
| kol2 = ''Opera Nazionale Dopolavoro''<br />''Confederazione Generale del Lavoro''
| öğrenci_kolu = ''Gruppi Universitari Fascisti''
| gençlik_kolu = ''Opera Nazionale Balilla''<br />''Gioventù Italiana del Littorio''
| üyelik = 6.000.000
| üyelik_yıl = 1939
| ideoloji = [[İtalyan faşizmi]]
| pozisyon = [[Aşırı sağ]]
| ulusal = ''Blocchi Nazionali'' <small>(1921)</small><br />''Lista Nazionale'' <small>(1924)</small>
| renkler = Siyah, yeşil, beyaz, kırmızı
| renkler = Siyah
| bayrak = [[Dosya:Flag of the National Fascist Party (PNF).svg|150px120px|Faşist Parti bayrağı]]
}}
'''Ulusal Faşist Parti''' ({{dil-it|Partito Nazionale Fascista}}), [[Benito Mussolini]]'nin [[faşizm]]in politik ifadesi olarak [[9 Kasım]] [[1921]] tarihinde [[Roma]]'da kurduğu [[İtalyan]] parti. Faşizmi bu zamandan önce [[Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı]] isimli teşkilata bağlı ''Fasci'' olarak bilinen gruplar temsil ediyordu. Partinin temel felsefesi [[milliyetçilik]], [[vatanseverlik]], [[cumhuriyet]]çilik, [[korporatizm]] ve [[popülizm]] üzerine kuruluydu. Şu anda İtalya Anayasası tarafından yeniden kurulması yasaklanan tek partidir.
Satır 30 ⟶ 36:
 
=== Ekonomi politikaları ===
Faşist Parti'nin ekonomi görüşü [[korporatizm]] denilen, [[kapitalizm]] ve [[sosyalizm]] arasında bir "üçüncü yol" olarak addedilen bir ekonomiydi. Teorik olarak, [[sendika]]lar ve iş ücretleri, iş gücü saatleri ve diğer konularda birlik kurmak için bir [[kooperatif]]te birleşecekti. [[Korporatizm]] uygulamaya konduğunda ufak tefek eleştiriler aldıysa da bu ekonomi sisteminin faydası görülmüştü. Bu başarılı ekonomi politikasından sonra İtalya'da işsizlik düşmüştü, bunda ''Confederazione Generale del Lavoro'' (Genel İşçi Konfederasyonu) gibi [[faşizmİtalyan faşizmi|faşist]] sendikaların da payı vardı.
 
== Tarihçe ==
1921 yılının Mayısmayıs ayında parlamento seçimlerinde Benito Mussolini, Liberal Parti lideri Giovanni Collitti'yi destekliyordu. Giovanni Coliitti o zamanlar İtalya Başbakanı idi. Bu destek sayesinde yeniden zafer kazanan Liberallerliberaller, Mussolini'ye jest yapıp ona destek çıktılar. Öyle ki, Mussolini başta olmak üzere 35 faşist milletvekili İtalya Parlamentosu'nda temsil hakkı kazandı. Aynı yılın 9 Kasım tarihinde [[Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı]] adlı örgüt resmen Ulusal Faşist Parti'ye dönüştü.
 
Bu arada ülkede sağ ve sol eksenli partiler arasında yaşanan siyasî mücadele bazen silahlı çatışmalara yol açıyordu. Faşistlerin anti-demokratik, terörist eylemlerine karşı 1921 yazında İtalya'nın birçok şehrinde "Halk Cesurları" adlı kurumlar oluşmaya başladı. Bu örgütler faşistlere karşı çıkıyor, emekçilerin gösteri ve tatil haklarını savunuyorlardı.
 
1921 yılının Ağustosağustos ayında Ulusal Faşist Partisi ve İtalyan Sosyalist Partisi'nin liderleri arasında "sakinleştirmeSakinleştirme paktıPaktı" imzalandı. Her iki taraf kendi üzerine birbirine karşı düşmanca hareketlerinden kaçınmak yükümlülüğü alıyordu. Dolayısıyla İtalya'da anti-faşist birliğinin oluşturulması düşüncesine ulaşamadılar.
 
Ülke nüfusunun büyük bir bölümü İtalya'nın savaşın sonucunda istediklerini elde edememesinden dolayı kırgın idi. Bu yüzden de 1922 yılının Ekim ayında Napoli'deki faşistler toplanarak Roma'ya yürüyüş ilan etti. Mussolini hükümete başkanlık etmek için kralKral [[III. Vittorio Emanuele]] tarafından Roma'ya davet edildi. Bu daveti kabul eden Mussolini, silahdaşları ile beraber trenle Roma'ya geldi. Böylelikle ülkede kansız devrim faşistlerin tam olarak başa geçmesi ile sona geldi.
 
[[Dosya:Mussd.jpg|thumb|250px|Mussolini ve yandaşları 1922'deki propaganda yürüyüşlerini yaparken]]
Satır 45 ⟶ 51:
Faşist Parti iktidara geldikten hemen sonra saldırgan ve iddialı bir politika izlemeye başladı. [[Benito Mussolini|Mussolini]] [[Akdeniz]]'in bir "İtalyan gölü" olacağını ve [[Roma İmparatorluğu]]'nun yeniden canlanacağını söylüyordu. İktidar olduğunda önceleri liberallerin desteğini alan Mussolini, diktatörlüğün koyu ve keskin uygulamalarını birer birer hayata geçirmeye başlamıştı. İtalya kısa zamanda bir polis devleti haline getirildi. Kitap ve gazetelere getirilen sansür, seçim sisteminde yapılan düzenlemeler ve Faşist Parti dışındaki diğer partilerin kapanması gibi uygulamalar gerçekleştirildi. Mussolini, sendika hareketlerini de kanun dışı ilan etti ve eğitimi kontrol altına aldı. Ayrıca ekonominin faşistleştirilmesi amacıyla da tüm ülkeyi tren rayları ve otobanlarla kaplayan Mussolini, çiftçileri sürekli teşvik ederek tarım ve endüstrinin canlanmasını sağladı. Gerçekleştirdiği bu değişiklikler ve yeni uygulamalarla İtalya'da işsizlik azalmıştı ve bu da Mussolini'nin popülaritesinin artmasına neden oldu. 1922 yılının bazı dönemlerinde ülkenin iç ve dış işlerinden, kolonilerden ve kamu çalışmalarından sorumlu olan Mussolini, aynı zamanda orduyu da idare ediyordu. Tüm bakanlıkların görevlerini kendisi üstlenmişti. Bu şekilde tüm gücü elinde tuttuğuna inanan Mussolini, rekabet yaratacak herhangi bir durumun da önüne geçmiş oluyordu. Ancak bu durum kurduğu rejimin daha verimli çalışmasını engelliyor ve sıkıntı yaratıyordu.
 
Diktatörlük altındaki İtalya'da kanunlar yeniden yazılmış, üniversitedeki öğretim görevlileri [[faşizm|faşist]] rejimi savunacaklarına dair yemin etmek zorunda bırakılmışlardı. Gazete editörleri Mussolini tarafından özel olarak seçiliyor ve Faşist Parti'den sertifikası olmayan hiç kimse gazeteci olamıyordu. Amaç tüm İtalyan halkını, şirketleri ve dernekleri kontrol altında tutmaktı. Mussolini'nin dış politikada amacı ise pasifist anti-emperyalizmin yerine agresif milliyetçilik getirmekti. Bunun ilk örneği 1923'te Corfu'nun bombalanması sırasında olmuştu. Ardından [[Arnavutluk]]'un kukla rejimine geçmesi ve [[Libya]]'nın yeniden fethi geldi. [[1934]]'te [[Libya]] işgal edildi ve kolonileştirildi. [[1935]]'da ise [[Etiyopya|Habeşistan]] işgal edildi ve o da kolonileştirildi. [[1936]]'da ise [[Nazi Almanyası|Almanya]] ile [[Berlin]]-[[Roma]] [[Mihver]]i kuruldu. [[II. Dünya Savaşı]] sırasında İtalyan Ordusu [[Kuzey Afrika]] ve [[Balkanlar]]'da [[Müttefikler]]'e karşı mağlup oldu. İtalya [[Nazi Almanyası|Almanya]]'dan aldığı destek ile işgal ettiği bölgelerde direndi ancak İtalya'da gücünü kaybetmeye başladı. Komünistler önderliğindeki direnişçilerin ülkede etkili olması ve müttefiklerin [[1943]]'de [[Sicilya]]'ya çıkartma yapmasının ardından Kral III. Victor Emmanuel, Mussolini'yi görevden aldı. Almanya; Kuzey İtalya'yı işgal etti ve Alman paraşütçüleri Mussolini'yi [[12 Eylül]] [[1943]]'te [[Gran Sasso]]'da tutuklu bulunduğu otelden kurtararak uçakla [[Viyana]]'ya kaçırdı. Mussolini [[Cumhuriyetçi Faşist Parti]]'yle beraber [[İtalyan Sosyal Cumhuriyeti]]'ni kurdu ve kendine bağlı birliklerle mücadeleyi sürdürdü.
 
Mussolini, Nisan [[1945]]'de yani savaşın son günlerinde tanınmamak için Alman üniforması giyerek metresiyle beraber kaçmaya çalışırken İtalyan direnişine mensup partizanlar tarafından yakalandı ve göğsünden vurularak öldürüldü.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ulusal_Faşist_Parti" sayfasından alınmıştır