Işınlılar: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Sevgi 5467 (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
k Sevgi 5467 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Vikiçizer tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
14. satır:
[[Sticholonchea]]
}}
== Radyolaryalar ==
Radyolaryalar, Kambriyen'den günümüze kadar ve gelmiş pelajik tek hücreli organizmalar olup, özellikle pelajik çökellerin yaşlandırılması büyük öneme sahiptirler.
Radyolaryalar ilk kes 1834 yılında Meyen tarafından tespit edilmiş ve 1858 yılında Müller tarafından adlandırılmışlardır. 19. yüz yılda Challenger Gezisi sonucunda, 1847 Ehrenberg (Barbodos’ta) ve 1862-1887 yıllarında da Hackel tarafından önemli çalışmalar yapılmıştır.
 
'''Işınlılar''' ya da '''Radiolaria'''; [[ameböid]] hareket eden [[Protozoa]] altaleminin bir [[sınıf]]ı ya da [[Protista]] [[alem]]inin bir [[şube]]sidir.
Tek hücreli Radyolarya’nın çaplarının uzunluğu 100-2000 m arasındadır. Koloni şeklinde olanlarının uzunluğu ise; 250 m ye kadar olduğu gözlenmiştir. Her bir hücrenin protoplazması merkez kapsül denilen delikli, organik bir zar tarafından dıştaki ektoplazma ve içteki endoplazma kısımlarına ayrılır. Bu merkezi kapsülden dışarıya yalancı ayakları radyal şekilde çıkar.
 
Genellikle [[küre]] şeklinde, her tarafa uzanmış ince [[yalancıayak]]ları olan, daha çok sıcak denizlerde bulunan [[silis]]ten oluşmuş kabukları bulunan [[plankton]]ik [[canlı]]lardır. Hepsi denizlerde yaşayan, [[heterotrof]] canlılardır. En büyük özellikleri; vücutlarını iki bölgeye ayıran bir iç kapsülün bulunmasıdır. İç tarafta kalan kısım, ''endoplasma'', dış kısım ise; ''ektoplasma'' olarak adlandırılır.
Radyolarya denizel zooplankton olarak, aksopodlarıyla yakaladıkları organizmaları (planktonlar ve bakteriler) besin olarak kullanırlar. Bu besinler kalimma içindeki
boşluklarda sindirilir ve delikli merkezi kapsülden endoplazmaya geçerler. Fotik zonda yaşayan ve zooxonthellae (simbiyotik alg) içeren Radyolaryalar simbiyotik olarak yaşayabilirler. Radyolarya faunası yoğunluk ve çeşitlilik açısından genel olarak ekvator civarında bulunmasına rağmen kutup yakınlarındaki denizlerde de Diyatomlar'la beraber yoğun olarak bulunurlar.
 
Işınlıların çoğunda silisyum dioksitten yapılmış iskelet bulunur. Başlıca iskelet elemanları; iğneler, dikenler ve uçları dallı ya da çatallı çubuklar ve değişik şekillerde delinmiş kürelerdir. Bunlar, kapsülün hem iç, hem dış kısmında bulunabilirler ve değişik [[kombinasyon]]larla çok ilginç görüntüler oluştururlar. Bazılarında çan, vazo, kafes gibi şekiller alıp, [[simetri]]li görünmelerine sebep olurlar. Kabukları [[jeoloji]]k devirlerde kalın katmanları oluşturmuştur.
20. yüzyılda 60'ların sonu 70'lerin başında kayaçlardan fosil çıkarmada yeni yöntemlerin bulunması, Taramalı Elektron Mikroskop'unun (SEM) çalışmalarda kullanılması ve Derin Deniz Sondaj Projesi'nin (DSDP) başlaması Radyolarya çalışmalarında çok hızlı ilerlemelere neden olmuştur. Bununla birlikte ülkemiz Raryolarya faunası ile ilgili yapılan çalışmalar çok sınırlıdır. Ülkemiz pelajik sedimanlar bakımından çok zengin olup bu sedimanların Radyolarya Faunasının saptanması ile geçmiş ortamlar ve Tetis Denizi’nin gelişimi hakkında çok önemli ipuçları elde edilebilecektir.<ref>{{dergi kaynağı|ad1=Uğur Kağan|soyadı1=Tekin|başlık=Genel Özellikleri, Ekolojileri ve Sınıflandırılmasıyla Radyolaryalar|dergi=Mavi Gezegen}}</ref>
[[Dosya:Radiolaria.jpg|thumb|left|Radiolaria illustration from the [[Challenger Expedition|Challenger Expedition 1873-76]].]]
Yalancıayaklar çoğunlukla [[filopot]] tipinde, her yöne doğru [[ışınsal]] uzanmışlardır. Işınlıların [[vurgan koful]]ları bulunmaz. Başlıca besinlerini [[kamçılılar]], [[diyatomlar]], ve küçük [[kopepotlar]] oluşturur. Çoğalmaları; ikiye bölünme ve çoğa bölünme şeklindedir.
 
== Dış bağlantılar ==
* [http://hoopermuseum.earthsci.carleton.ca/2001_radiolarians_bb/ Işınlılar]
* [http://www.microscopy-uk.net/mag/artfeb05/cbdiatoms.html Geometrik şekiller ve Işınlılar]
* [http://www.radiolaria.org/ Radiolaria.org]
 
=== ''Kunstformen der Natur'' 'den bazı resimler (1904) ===
<gallery>
Image:Haeckel Phaeodaria 1.jpg|1. Phaeodaria
Image:Haeckel Discoidea.jpg|11. Discoidea
Image:Haeckel Acanthometra.jpg|21. Acanthometra
Image:Haeckel Spyroidea.jpg|22. Spyroidea
Image:Haeckel Cyrtoidea.jpg|31. Cyrtoidea
Image:Haeckel Acanthophracta.jpg|41. Acanthophracta
Image:Haeckel Polycyttaria.jpg|51. Polycyttaria
Image:Haeckel Phaeodaria 61.jpg|61. Phaeodaria
Image:Haeckel Stephoidea.jpg|71. Stephoidea
Image:Haeckel Spumellaria.jpg|91. Spumellaria
</gallery>
 
{{commons|Category:Radiolaria|Radiolaria}}
{{wikispecies|Radiolaria}}
 
[[Kategori:Rhizaria]]
[[Kategori:Kökbacaklılar]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Işınlılar" sayfasından alınmıştır