Bayburt (il): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
M4x3m1l14n (mesaj | katkılar)
Harita eklendi
düzeltme AWB ile
63. satır:
Arazinin %45'ini oluşturan dağlık alanda; Pulur (2300 m), Otlukbeli (2520 m), Saruhan (2400 m), Çoşan (2963 m), Kop (2600 m), ve Çavuşkıran (2850 m) dağları güney kesimde batıda doğuya doğru sıralanır. Kuzey kesimde ise; Zülfe (2750 m), Kemer (2856 m), Soğanlı (2750 m), Haldize (3000 m), Kırklar (3350 m) dağları mevcuttur. Çoruh nehrinin çizmiş bulunduğu yayın orta bölümündeki sahanın doğusunda ise; Kaledere tepesi (2500 m) ve Ziyaret tepesi (2400 m) yer alır.
 
İldeki Kop ve Soğanlı dağlarında çok sayıda yaylalar mevcuttur. Çoruh nehri ise 3239 metre yükseklikteki Mescit dağından doğarak güneydoğudan il sınırlarına girmekte ve Çoruh vadisine girerek ili terk etmektedir. İlin Soğanlı dağları üzerinde Haldizen (Balıklı Göl) ve Göloba (Atlı Göl) gibi bazı krater gölleri de mevcuttur.<ref name="bayburt.gov.tr">http://www.bayburt.gov.tr/cografi-yapi</ref>
 
== İklimi ==
{{İklim bilgi kutusu||Aralık en soğuk=-29.0|Aralık en sıcak=18.2|Aralık or soğuk=-7.2|Aralık or sıcaklık=-3.2|Aralık or yağış=29.0|Ağustos en soğuk=2.4|Ağustos en sıcak=37.1|Ağustos or soğuk=10.9|Ağustos or sıcak=27.4|Ağustos or sıcaklık=18.9|Ağustos or yağış=14.1|Ekim en soğuk=-10.6|Ekim en sıcak=28.8|Ekim or soğuk=3.4|Ekim or sıcak=16.6|Ekim or sıcaklık=9.2|Ekim or yağış=44.9|Eylül en soğuk=-2.1|Eylül en sıcak=33.7|Eylül or soğuk=7.2|Eylül or sıcak=23.4|Eylül or sıcaklık=14.8|Eylül or yağış=21.0|Haziran en soğuk=-1.6|Haziran en sıcak=32.4|Haziran or soğuk=8.2|Haziran or sıcak=22.6|Haziran or sıcaklık=15.5|Haziran or yağış=49.8|Kasım en soğuk=-23.6|Kasım en sıcak=20.0|Kasım or soğuk=-1.8|Kasım or sıcak=8.6|Kasım or sıcaklık=2.6|Kasım or yağış=33.8|kaynak=[[Meteoroloji Genel Müdürlüğü]]<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=BAYBURT | başlık = Resmî İstatistikler - Bayburt | yayımcı = [[Meteoroloji Genel Müdürlüğü]] | erişimtarihi = 3 Aralık 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160610063841/http://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=BAYBURT | arşivtarihi = 10 Haziran 2016}}</ref>|Mart en soğuk=-28.3|Mart en sıcak=21.2|Mart or soğuk=-4.3|Mart or sıcak=5.6|Mart or sıcaklık=0.2|Mart or yağış=40.0|Mayıs en soğuk=-4.4|Mayıs en sıcak=29.6|Mayıs or soğuk=5.6|Mayıs or sıcak=18.2|Mayıs or sıcaklık=11.8|Mayıs or yağış=68.4|Nisan en soğuk=-12.7|Nisan en sıcak=25.3|Nisan or soğuk=1.7|Nisan or sıcak=12.9|Nisan or sıcaklık=7.0|Nisan or yağış=62.7|Ocak en soğuk=-31.3|Ocak en sıcak=10.3|Ocak or soğuk=-10.8|Ocak or sıcak=-1.1|Ocak or sıcaklık=-6.4|Ocak or yağış=26.5|Temmuz en soğuk=0.2|Temmuz en sıcak=36.2|Temmuz or soğuk=11.1|Temmuz or sıcak=27.0|Temmuz or sıcaklık=19.1|Temmuz or yağış=20.5|Yerleşim adı=BAYBURT|Yıl en soğuk=-31.3|Yıl en sıcak=37.1|Yıl or soğuk=1.2|Yıl or sıcak=13.6|Yıl or sıcaklık=7.04|Yıl or yağış=36.52|Şubat en soğuk=-27.6|Şubat en sıcak=13.9|Şubat or soğuk=-9.6|Şubat or sıcak=0.3|Şubat or sıcaklık=-5.0|Şubat or yağış=27.6|Aralık or sıcak=1.7}}Bayburt’ta doğu Karadeniz iklimi ile doğu Anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiş iklimi hüküm sürmektedir. Bu nedenle yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. Ancak, gerek ortalama yüksekliğin azlığı, gerekse vadiler sisteminin oluşturduğu “Mikroklima” sayesinde Doğu Anadolu’ ya göre iklim yumuşaktır. Yaz günleri genellikle Mayıs – Eylül ayları arasında kendini göstermektedir.Bayburt'ta yıllık ortalama ısı ise 7,0 C derecedir.<ref>http://www. name="bayburt.gov.tr"/cografi-yapi</ref>
 
== Nüfus ==
82. satır:
=== Müzeler ===
* [http://baksi.org/ BAKSI MÜZESİ]
Baksı Müzesi Doğu Karadeniz’de, Bayburt’un 45 &nbsp;km dışında, Çoruh Vadisi’ne bakan bir tepenin üzerinde kuruludur. Eski adıyla Baksı, bugünkü adıyla Bayraktar köyünde yükselen bu sıra dışı Müze, çağdaş sanat ve geleneksel el sanatlarına aynı çatı altında yan yana, iç içe yer vermektedir.
 
Sergi salonları, depo müze, atölyeler, konferans salonu, kütüphane ve konukevi ile 40 dönümlük bir araziye yayılan Baksı Müzesi, Bayburt doğumlu sanatçı ve akademisyen Prof. Dr. Hüsamettin Koçan’ın bireysel düşü olarak 2000 yılında filizlendi. Bu proje Hüsamettin Koçan’ın doğduğu topraklara yaşam birikimini taşıma çabasının bir sonucudur. Bu fikri hayata geçirmek amacıyla 2005 yılında bir Baksi Kültür Sanat Vakfi kuruldu. Müze, başta sanatçılar olmak üzereçok sayıda gönüllünün katkısıyla yıllar içinde gerçek bir toplumsal projeye dönüştü.
98. satır:
* '''SÜT BÖREĞİ'''
* '''YALANCI DOLMA'''
* '''HERSE'''
 
==== '''TATLILAR''' ====
110. satır:
Evliya Çelebi’ nin 17. yy. başlarında ki ziyaretinde Bayburt’tan bahsederken şehirdeki boya hanelerde boyanan yünlerden kilim ve seccadelerin Avrupa’ya kadar gönderildiğinden bahsetmektedir . Yine Bayburtlu kadınların örtünmek amacıyla yünden çeşitli renk ve motifte, ihram diye tabir edilen bir el sanatından bahsetmek gerekecektir.
 
Bayburt el sanatlarında ihram önemli bir yer tutar. Yörede ihram veya ehram olarak tabir edilen , tamamen yünden ihram tezgahında dokunmak suretiyle hazırlanan ve Bayburt’ta bayanların örtünmek amacıyla kullandığı yerel giysidir . Eski bir Türk geleneği olan ihram dokuma sanatının tarihi Bayburt’ta eskilere dayanır . Ham maddesi koyun yünü olan ihram genç kızların ve kadınların maharetli ellerinde bir sanat eseri olur ve şekil bulur ve dokunur . İhramda renk çok önemlidir . Genelde beyaz genç kızların , mor , boz orta yaştaki kadınların , mor – siyah ihram ise yaşlı kadınların tercih ettiği ihramlardır . 1,5 x 2 metre ebadında yapılan ihram için temizlenmiş yaklaşık 2,5 &nbsp;kg. koyun yünü gereklidir .<ref>http://www.bayburt.gov.tr/el-sanatlari</ref>
* '''[http://www.bayburt.gov.tr/el-sanatlari BAYBURT TAŞI]'''
İlimizin doğal kaynaklarından birisi olan Bayburt taşı yüksek kalite ve geniş rezervlerine rağmen yeterince değerlendirilememiş durumdadır. Halihazırda ilkel yöntemlerle ve % 85 gibi yüksek fireyle çıkartılan bu taş, modern teknoloji kullanıldığı takdirde takriben birim işletme başına 10 kat fazla üretim ve 5 kat daha fazla istihdam sağlayabilecektir. Bir Pazar sorunu bulunmayan bu taşımızın üretim kapasitesinin artırılması Valiliğimizin hedefleri arasındadır. Bu alandaki temel handikabın mevcut ve atölyelerin şirketleşmemesi ve konuyla ilgili yatırımcılara tanıtılmaması olduğundan bunun aşılması halinde ciddi ve kârlı bir yatırım alanı olarak değerlendirilecektir.
153. satır:
 
==== '''BAYBURT ULU CAMİİ''' ====
Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyaseddin Mesut (1282 – 1298) zamanında yaptırıldığı kabul edilen caminin pek çok onarımlar gördüğü bilinmektedir. Son olarak 1967 yılında tümü ile ele alınıp ana plana uygun olarak yaptırılan caminin minaresi, mihrap önü kubbesine geçişi sağlayan mukarnaslı tromplardan bir kaçı ve asıl ibadet alanına açılan iki kapı orijinal yapıdan kalmaktadır. Caminin kuzey doğusunda bulunan minaresinin kaidesinde geçirdiği son büyük onarımı belgeleyen 1850 tarihli kitabe bulunmaktadır. Kare kaideli minarenin sekiz yüzlü pabuçluğunda ve yuvarlak gövdesinde geometrik ve bitki motifli mozaik çiniler Anadolu Selçuklu çinilerinin ilginç özelliklerini sergiler. Ayrıca caminin son cemaat yerinde beş kitabe mevcut olup, bu kitabelerden mihrabın iki yanında yer alanlar Osmanlıca iki ferman metnidir ve kadınların çalışma düzeni ile ilgilidir. Mihrabın hemen üstündeki kitabe Arapça bir kümbet kitabesidir ve 619/1222 tarihlidir. Dış duvar üzerindeki kitabe ise bir medrese kitabesidir, 1293/1820 tarihlidir. Son cemaat yerinin batı duvarındaki kitabe tamamen okunamamıştır.<ref name="ReferenceA">http://www.bayburt.gov.tr/bayburt-camileri</ref>
 
==== Yakutiye Camii ====
Bu cami Bayburt Cumhuriyet Caddesi üzerinde, saat kulesi karşısında, eski Yakutiye Medresesinin bulunduğu alan üzerindedir. Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Bayburt halkının yardımlaşması ile 1913-1915 yılları arasında yapılmıştır. Cami ve minaresi tamamen kesme taştan olup, işçiliği taş işleme sanatının güzel örneğidir...<ref>http: name="ReferenceA"//www.bayburt.gov.tr/bayburt-camileri</ref>
 
==== '''ZAHİT EFENDİ CAMİİ''' ====
Merkez Zahit Mahallesinde bulunan cami 1514-1515 tarihleri arasında bu gün aynı mahalleye ismi verilen Zahit Efendi tarafından yaptırılmıştır. Birkaç kez onarım gören cami ve minaresi orijinal yapısını muhafaza etmektedir. Evliya Çelebi Bayburt’u ziyaretinde bu camiden bahsetmiştir. En son 2015 yılında tadilat görmüş ve hizmete açılmıştır.<ref>http: name="ReferenceA"//www.bayburt.gov.tr/bayburt-camileri</ref>
 
==== '''SÜNÜR (ÇAYIRYOLU) KUTLU BEY CAMİİ''' ====
Akkoyunlular’ın kurucusu Turali Bey oğlu Fahrettin Kutlubey tarafından yaptırılan caminin, kapısı üzerindeki kitabeden M.1550 (H.957) yılında onarıldığı anlaşılmaktadır. Caminin minaresi ise M.1676 (H.1087) tarihli bir kitabeye sahiptir. 1548 de İran Şahı Tahmasp ordusu ile bu bölgeye hücum ederek etrafı yağma ettikleri gibi rast geldikleri insanları öldürmüşlerdir, bazı cami ve medreseleri yıkmışlardır. Bu arada Kutlu Bey Camii de tahrip edilmiştir. Cami ayrıca Kanuni Sultan Süleyman döneminde (1550 yılında) onarım geçirmiştir.<ref>http: name="ReferenceA"//www.bayburt.gov.tr/bayburt-camileri</ref>
 
=== Diğer tarihi eserler ===
 
==== '''BEDESTEN (TAŞHAN)''' ====
Bayburt Bedesteni Ulu cami yakınında ve çarşı içerisindedir. Ne zaman yapıldığı belli değildir. Geçirdiği bir yangından sonra kitabeleri kaybolmuştur. Bu gün depo olarak kullanılan Bedesten üç bölümden meydana gelmektedir. Evliya Çelebi XVII. Yüzyılı başında Bayburt’u ziyaret ettiğinde bu Bedestenden “Gayet, süslü ve zarif” diye bahsetmektedir.<ref>http: name="ReferenceA"//www.bayburt.gov.tr/bayburt-camileri</ref>
 
==== Bent Hamamı ====
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Bayburt_(il)" sayfasından alınmıştır